VAR is voorbeeld van doorgeslagen controledrift

Het begint met alle goede bedoelingen, maar dan slaat het door en is het ineens niet meer de bedoeling.
Als sinds het WK-voetbal loop ik met de vraag rond of de Video Assistent Referee (VAR) niet een voorbeeld is van doorgeslagen beheerskramp. Ik denk dat de bedoeling van de VAR is bij te dragen aan een gelijke, consequente en onpartijdige behandeling van elke spelsituatie. Iedere willekeur en partijdigheid bij het toepassen van de spelregels moet worden voorkomen.

Extra beheersmaatregel 1: strafschopgebied-grensrechters

Enkele jaren geleden zijn er twee extra mensen bij de strafschopgebieden geplaatst, omdat daar veel gebeurt in een kleine ruimte. Maar daarmee bleken we nog niet volledig ‘in control’. Er blijven zich excessen voordoen die het rechtvaardigheidsgevoel van het voetbalspel niet ten goede komen. Denk aan het zogenaamde Lampard-moment tijdens de wedstrijd Duitsland–Engeland tijdens WK-voetbal 2010: de bal was een halve meter over de doellijn, maar stuit terug het veld in. Het doelpunt ontgaat de scheids- en grensrechters. Dat was aanleiding een tandje op te schakelen in onze controledrift.

Extra beheersmaatregel 2: doellijntechnologie

Met de komst van doellijntechnologie kunnen we ‘Lampard-momenten’ in het vervolg de baas zijn. Maar we zijn nog steeds niet volledig ‘in control’. Want er blijken zich ook uitzonderlijke indirect doelpuntbepalende momenten voor te doen. Denk aan de handsbal van Thierry Henry in de play-off kwalificatiewedstrijd Frankrijk-Ierland. Dat was onder meer aanleiding een tandje op te schakelen in onze controledrift. Want we zullen en moeten dat voetbalspel conform onze bedoeling eerlijk en rechtvaardig maken.

Extra beheersmaatregel 3: VAR

Naar mijn idee is de VAR ‘geboren’ met de bedoeling excessen en menselijke flaters in het voetbal tegen te gaan. Het gaat er dan om die momenten eruit te halen die overduidelijk niet voor meerdere uitleg vatbaar zijn en niet door de arbitrage gezien zijn.
Daarna gaat het in mijn ogen mis en slaan we door in onze bedoeling het voetbal eerlijker en rechtvaardiger te maken. Want met een compleet ingerichte VAR control-room, waarmee je volgens mij ook het vliegtuigverkeer op Schiphol kunt regelen, zie je natuurlijk veel en veel meer op het veld. En dan doemen er nieuwe vragen op. Er komt een nieuwe wereld bij om ‘in control’ te houden. Het wordt nog moeilijker en complexer om rechtvaardigheidsgevoel waar te maken.
Ik besef dat hoe dieper ik de materie in ga, ik steeds meer ‘gedoe’ tegenkom als het gaat om gelijke monnikken en gelijke kappen. We – niet alleen ik – proberen het gelijkheidsdenken krampachtig met beleid te beheersen alsof rechtvaardigheid daadwerkelijk overal op het voetbalveld te realiseren is.

Maakbaarheidsgedachte doorprikken

Het is tijd mijn planning & control maakbaarheidsgedachte door te prikken. Ik moet accepteren dat dat niet mogelijk is. Dan ontstaat ineens een heleboel ruimte om anders naar planning & control en beheersing te kijken. Als je accepteert dat planning & control (beleid en regelgeving) in deze context een illusie is, kom je er achter dat de beheerskramp en de controledrift vooral in onszelf zit. Wij slaan door. Wij creëren die VAR-wereld zelf. We maken elkaar gek in onze drang het voetbal eerlijker en rechtvaardiger te maken. Waar houdt het op? 

Met het besef dat het in onszelf zit kunnen we de keus maken om de control en beheersing terug te schakelen naar de magie van de eenvoud: wat zou er gebeuren als we terug gaan naar het vier- of zes-ogen-principe? Dat we alleen een beroep doen op onze menselijke capaciteiten en accepteren dat rechtvaardigheid niet is te realiseren op het voetbalveld.

Accepteer het menselijke oordeel

Accepteer het menselijke deskundige oordeel dat passend is op jouw eigen (voetbal)spelsituatie. Kijk niet teveel naar andere wedstrijden. Houd het bij jezelf. Ga niet vergelijken met anderen en de vraag stellen of het eerlijk is wat je overkomt. Het is een meesterkunst om onrecht en oneerlijkheid te accepteren. Maar zie in dat dit een betere optie is dan krampachtig alles vanuit de systeemwereld met (VAR) regels en beleid te willen ‘plannen & controllen’.

Deze magie van de (menselijke) eenvoud geeft mij in ieder geval meer gemak en minder gedoe. Meer overzicht en minder prikkels. Meer rust en minder stress. Bij de magie van de eenvoud gaat het om meer menselijk ‘zijn’ en minder beleid en beheersing.
 
Deze blog is geschreven door Oscar van Voskuilen. Hij is veranderaar en interim business connector met PPenP, Passie, Plezier en Professionaliteit en zorgt voor verbinding tussen Business en Finance & Control. Van Voskuilen is spreker, auteur van ‘Reinventing Control’ en bedenker van de masterclass Reinventing Control. Zie www.reinventingcontrol.nl en de link naar de gratis download van zijn blogbundel: Reinventing Control