Van Activity Based Costing naar Customer Based Accounting

Vraag  een willekeurig lid van het Management Team hoe Activity Based Costing hem of haar helpt bij het maken van de juiste strategische en operationele keuzes en het wordt stil. “Ja, wel van gehoord.” “Nee, weet niet wat ik er mee moet.” ABC is ruim 30 jaar na zijn introductie een besloten boekhoudersfeestje. Niet-boekhouders kijken hoofdschuddend en niet begrijpend toe. Of erger nog: ze zijn totaal niet geïnteresseerd in de cijfers.

Sinds jaren lees ik met veel interesse de vele artikelen over de rol van de controller binnen het bedrijf. De controller als strategisch partner, de toegevoegde waarde van de controller, de controller als business partner. Het is duidelijk: de controller is zoekende om zijn positie betekenis te geven. We willen geen geïsoleerde boekhouders of accountants zijn. We willen serieus genomen worden in plaats van gezien worden als de noodzakelijke pietlutten aan de zijlijn. 

Dit is je kans. We gaan het omgooien.  
ABC wordt CBA. Van Activity Based Costing naar Customer Based Accounting. De essentie van CBA is dat we ons proces inrichten rond de klant. Dus niet het grootboek centraal, maar de klant. Niet vragen op welke grootboekrekening de kosten geboekt moeten worden, maar op welke klant. 

Binnen bijna alle bedrijven zijn processen nu ingericht rond een grootboekschema. Centraal binnen een ERP systeem staat het grootboek. De verlies- en winstrekening werkt met de categorieën kosten en opbrengsten. Budgetteren doen we op grootboekrekeningen. Vanuit het grootboek bouwen we vervolgens middels kostenplaatsen en allocatiesleutels een ABC model. Prachtig voor ons! Maar de rest van de organisatie is al lang afgehaakt. 

Stel je verlies- en winstrekening of jaarrekening eens voor. In plaats van marketingkosten of transportkosten staan er klanten. Geen vaste activa, geen debiteuren. Klanten.

CBA zal voor een ommekeer zorgen wat betreft het denken binnen de organisatie. Het zal de betrokkenheid van je collega’s aanwakkeren. Je stelt iedereen continu de vraag: voor welke klant doen we dit? Blijft een antwoord uit, dan is de beslissing duidelijk: stoppen hiermee. Vergelijk het met de geïsoleerde vraag die ABC oproept: waar kan ik (als controller) de kosten op alloceren? Deze vraag zet niemand aan tot nadenken. Iedereen gaat weer verder met dat waar ze mee bezig waren. 

CBA geeft cijfers de organiserende kracht die ABC niet geeft. Het maakt de waarde van je dagelijkse werk niet alleen helder voor jou, maar voor iedereen binnen en buiten het bedrijf. CBA brengt de menselijke maat in de cijfers, appelleert aan ieders voorstellingsvermogen en zet mensen in beweging. Omdat ze het snappen. 

En het mooie is: dit kunnen wij – controllers, boekhouders en accountants – gaan regelen. Wij hebben het ABC-systeem bedacht en houden dit in stand. Dus wij hebben de mogelijkheid om het om te gooien. 

Ik zou allerlei CBA-voorbeelden kunnen noemen in dit artikel, maar de essentie is duidelijk. Ik roep alle controllers die zoekende zijn naar hun rol binnen de organisatie of die strategisch partner willen zijn op om met CBA aan de slag te gaan. Verander je ERP systeem, ga praten met je commercieel directeur, gooi je oude boeken weg en schrijf nieuwe. En vooral: maak er een feestje van, waar niet alleen boekhouders voor uitgenodigd zijn, maar iedereen in het bedrijf. Dan, ja dan heeft de controller echt toegevoegde waarde.

Drs. Jos Berkers (RC) is Finance Manager van Kingspan Unidek en het gezicht van Nummero Cijfernavigatie