Transparantie beloofd, chaos gekregen!

Een serie blogs over control.

BLOG – Je zal maar spataderen hebben. “Hoe kom je eraan?” zegt de ene. “Hoe kom je ervan af?” zegt de ander: iets belangrijker! En dat lijkt eenvoudig in Nederland, maar is het helaas niet. Het maakt nogal uit welk ziekenhuis jou behandelt en bij welke verzekeraar je bent verzekerd. Een verzekerde bij CZ betaalt in het Antonius Ziekenhuis te Sneek 379,68 euro, terwijl diezelfde cliënt bij het Sint Anna Ziekenhuis te Geldrop 1.786,63 euro kwijt is. Je bent in beide gevallen van je spatader af maar het kost wel bijna 5 keer zoveel. En met de kwaliteit van de behandeling hebben deze verschillen niets te maken.

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Wel iets om over na te denken, voordat je met je spataderen naar een ziekenhuis stapt. Of voor een verzekeraar kiest, want het maakt ook uit bij wie je verzekering loopt. Bij Erasmus betaalt een Zilveren Kruis verzekerde 379,09 euro, terwijl de patiënt aan de overkant van de zaal voor dezelfde behandeling 885,00 euro aftikt, als hij of zij bij Menzis verzekerd is. Ruim twee keer zoveel voor exact hetzelfde. Schiet mij maar lek. Of liever die spatader natuurlijk …

De kuur maakt het alleen maar erger

En toch zou het allemaal eenvoudiger en transparanter worden in 2012. Want toen is de DBC ingevoerd, de Diagnose Behandel Combinatie. Ziekenhuizen moeten vergelijkbaar worden. Voor dezelfde diagnose, met eenzelfde behandeling, een transparante prijsvorming. Eigenlijk een vorm van Activity Based Costing maar dan toegepast op zorgverlening. Zodat door marktwerking een efficiencyslag kan worden gevoerd. In een zorgmarkt waar ongeveer 100 miljard euro omgaat – een zevende van het nationaal inkomen, waarvan meer dan 30 procent door ziekenhuizen wordt geproduceerd, zou je mogen verwachten, dat na zeven jaar streven naar transparantie, de prijzen van zorgproducten meer naar elkaar zouden zijn toegegroeid. Zeker als je bedenkt dat voor fysiotherapeuten, tandartsen, huisartsen, enzovoort de uurtarieven en behandelingsplannen tot en met de cent nauwkeurig zijn vastgelegd en voor verrichtingen en medicijnen strakke richtlijnen zijn met uitgebeende prijzen. Maar niet bij intramurale zorg kennelijk.

Hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot geeft vier oorzaken voor dit fenomeen:

• grote verschillen tussen het aantal verzekerden per verzekeringsmaatschappij per regio, verschil in inkoopmacht dus;
• concurrentie tussen ziekenhuizen in een regio, monopolie of oligopolie;
• prioriteit die een ziekenhuis geeft aan een bepaalde behandeling, hoe graag wil je de behandeling doen;
• en als laatste reden wordt de historische context genoemd: prijzen zijn zo gegroeid en alle partijen vinden het wel best zo. Als de totale kosten van de zorginstelling maar niet te hard groeien vindt de verzekeraar het prima.

Misschien is dit okay voor de verzekeraar, maar als individuele klant met spataderen en een eigen risico – wellicht verhoogd tot 885 euro – is het wel degelijk interessant in welk huis je geholpen wordt.  

Dotteren helpt ook niet

DBC’s zouden transparantie moeten brengen maar brachten chaos. Er zijn meer dan 40.000 verschillende DBC’s geformuleerd. Artsen hadden er belang bij om zo’n gecompliceerd mogelijke menukaart te ontwikkelen, waardoor door de bomen het bos niet meer zichtbaar was. Want iedere complicatie werkt kostenverhogend en wordt in een DBC gestopt.

Gelukkig is er een tegenbeweging: DBC’s op weg naar Transparantie: DOT. Die DOT’s moeten de stroperigheid en administratieve rompslomp uit het systeem dotteren. Maar Cultuur blijkt ook hier sterker dan Control: de prijsverschillen zijn er nog steeds en de ondoorzichtigheid is lonend. Zorginstellingen en artsen kunnen hun stokpaardjes blijven berijden, zorgverzekeraars houden hun machtspositie zonder deze te gebruiken om echte efficiencyslagen te maken, en de minister en politiek kijken toe hoe de zorgkosten onze economie langzaam de nek omdraaien.

Schaamte is hier op zijn plaats. Ook Control 3.0

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.