Too Big Data?

De snelheid van de koersdalingen, de diepte ervan en het aantal erdoor geraakte aandelen was fenomenaal hoog. Ook de bedragen die gedurende de flash crash verhandeld werden waren in veel gevallen bijzonder. Niet omdat ze zo groot waren, maar omdat ze vaak zo klein waren. Er waren aandelen die op de koers van 1 dollarcent terechtkwamen, en op dat punt verhandeld werden.

Gekker nog: aandelen gingen tot op de koers van een honderdste cent over de digitale toonbank. Dat ziet er uit als $ 0,0001, inderdaad verwaarloosbaar klein. Het zijn koersen die het een beurshandelaar de ademteug om het uit te spreken niet waard zou zijn.

Eric Scott Hunsader is een analist die ‘financiële data verzamelt, schoonmaakt en doorverkoopt.’ Hij deed onderzoek naar de oorzaak en het verloop van de flash crash. In een documentaire¹ hierover vertelt hij dat door de gigantische hoeveelheden transacties zelfs de computersystemen het allemaal niet meer aan konden. De informatievoorziening vertraagde. Eerst met duizendsten van seconden, daarna met seconden. Tot er een vertraging van in totaal 36 seconden was opgetreden.

Wat is dat, op een mensenleven? Nou, op 6 mei 2010 was dat een eeuwigheid. Het zorgde er namelijk voor dat de financiële wereld er anders uitzag dan ze werkelijk was. Op de gekleurde beeldschermen van de handelaren werd op dat moment immers de oude wereld getoond, die van ruim een halve minuut eerder. Maar die wereld bestond niet meer, die was al weer veranderd.

‘Achterlopen is één ding’, zegt Hunsader, en kijkt er ongemakkelijk bij, ‘maar het is iets anders als je geen idee hebt dat je achter loopt’. Hij schudt er zijn hoofd bij, zijn ogen staan angstig. Hij lijkt zelfs even te rillen. ‘The name of the game is getting the data faster’, vult hij aan.

Hunsader lacht er niet bij. De haren aan de zijkant van zijn jongensachtige gezicht zijn grijs. Hij maakt duidelijk dat het hier gaat om high frequency trading: computers handelen met elkaar, met de snelheid van het licht. Hunsader vertelt dat er een situatie ontstond waarbij de aangeboden inkoopprijs van bepaalde aandelen op de ene beurs lager was dan de verkoopprijs op een andere beurs, doordat de aanbieder nog niet van de nieuwe koers op de hoogte was. Gevolg: transacties met niet-bestaand geld.
 
Big Data. Soms is de wereld zelfs voor computers te groot. Misschien is het toch beter dat er iemand mee blijft kijken? Anders bekruipt me het gevoel dat we overgeleverd zijn aan iets als HAL 9000, de boordcomputer uit de film 2001, A Space Odyssey. Die moordde vrijwel de gehele bemanning uit.

¹‘Money & Speed – inside the black box’, uitgezonden door de VPRO.

Michiel van Straten is ontdekkingsschrijver. Zijn recentste boek is Tien verdwenen dagen – over de menselijke maat achter ons wereldbeeld. Hierin schrijft Van Straten over objectief lijkende zaken als geld en getallen, als feilbare uitvindingen in plaats van objectieve universele waarheden. Zie www.ontdekkingsschrijver.nl en @MichielvStraten.