Sensitief risicomanagement voor hervorming bankensector

Competitie
Er was eens een beurshandelaar. Ooit begon hij bij de afdeling Toezicht. Hier controleerde hij alle aandelentransacties en kende zo de interne procedures van de bank waar hij werkte. In 2002 kreeg hij een promotie. Hij ging werken bij de afdeling Delta One trading desk, waar hij handelde in termijncontracten op de Europese beursindices. Dat was geen groot succes voor hem. Hij verdiende nog niet eens 100.000 euro. Voor een normaal mens een hoop geld, voor een handelaar bij een grote bank absoluut niet.

Andere handelaren verdienden veel beter. Hij was geen winnaar. Op zoek naar succes en met zijn kennis van de interne procedures nam hij steeds grotere risico’s. Grotere risico’s dan toegestaan. Niet om zichzelf te verrijken, maar om de winst terug te sluizen naar de bank, ervan uitgaande dat hij dan een hogere bonus in de wacht zou slepen.

Jérôme Kerviel had in 2008 de pech dat de aandelenkoersen zakten. Gevolg: bijna vijf miljard euro verlies voor Société Générale en hijzelf is veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf, waarvan twee voorwaardelijk.

Wat zou er zijn gebeurd als de aandelenkoersen wel waren gestegen en hij een grote winst voor de bank had binnengehaald? Was hij dan de held? In dit verhaal gaat het om de menselijke eigenschap – zeker in de Westerse cultuur – om te willen winnen, zelfs ten koste van het volgen van regels en procedures. De drang om te winnen verdringt alle rationele besluitvorming. Het gaat hier om rivaliteit, tijdsdruk en een (mogelijke) plaats in de schijnwerpers.

Risico en risicomanagement
De verwachtingen dat de raad van bestuur en senior executives de risico’s van hun onderneming managen zijn nog nooit zo belangrijk geweest. Een direct gevolg van alle recente schandalen en aangepaste richtlijnen in Corporate Governance, zoals Sox 2002, Tabaksblat en de NYSE Corporate Governance Rules 2004. Maar wat is risico precies? En wat houdt risicomanagement allemaal in?

Risico is volgens Wikipedia: “de kans dat een gebeurtenis plaatsvindt vermenigvuldigd met het gevolg van die gebeurtenis en de kans dat een bepaald scenario waarin de eerder genoemde kans plaatsvindt voorkomt. Dit gevolg kan positief danwel negatief zijn. Meestal wordt het woord echter in de negatieve zin gebruikt.”
__________________________________________________________________________________
Volg de Vijfdaagse opleiding Risicomanagement | 35 PE punten
Tijdens deze opleiding ontdekt u in vijf dagen alle facetten van integraal risicomanagement. Wat gebeurt er als morgen uw grootste klant zijn rekeningen niet meer kan betalen? Na afloop zet u uw kredietverstrekker op scherp en creëert u samen met uw handelspartners oplossingen die bestand zijn tegen zwaar financieel weer. Verstevig groei en waarborg continuïteit. Klik hier voor meer informatie en aanmelden.
__________________________________________________________________________________

Risico wordt echter niet in elk vakgebied op dezelfde manier geïnterpreteerd. Dit is met name van belang in het financiële vakgebied. Risico wordt hierin gebruikt voor besluitvorming, een manier om winst te genereren of om verlies te minimaliseren. Oftewel, de principes van besluitvorming staan centraal in de manier waarop in de financiële wereld naar risico wordt gekeken.

Hierbij is het van belang dat organisaties, bedrijven en overheden niet zelfbewust kunnen zijn en dus geen risico kennen. Ze zijn een samenwerkingsverband van individuen, die risico nemen. Risico is dus een perceptie van individuen die wel zelfbewust zijn. De vraag die nu overblijft is wiens risico eigenlijk gemanaged wordt?

Risicomanagement
Risicomanagement is “het identificeren en beoordelen van risico’s en het vaststellen en doen uitvoeren van beheersmaatregelen in een cyclisch proces.” (Wikipedia) . De doelstelling van risicomanagement is waardemaximalisatie en het bereiken van de gestelde organisatiedoelstellingen. Over het algemeen wordt gesteld dat risicomanagement top-down vanuit de directie benaderd dient te worden. Dit staat haaks op de trend van meer verantwoordelijk neer leggen bij de medewerkers. Uiteindelijk zijn het die medewerkers die allerlei handelingen verrichten. Hoe zorg je er dan voor dat de risico’s tot een minimum beperkt blijven? Met in het achterhoofd de onderlinge competitie als standaard in onze Westerse cultuur.

Sensitief risicomanagement
Het is duidelijk dat het roer om moet bij de banken. Er moet een cultuuromslag plaatsvinden, volgens CDA-kamerlid Eddy Van Hijum op de website van zijn partij. Hij schrijft verder o.a.: “Naar mijn stellige overtuiging keert het vertrouwen alleen terug als de financiële sector zelf een dienstbare houding in woord èn daad (weer) voorop weet te stellen. Er verandert uiteindelijk niets als de cultuur in de financiële sector niet verandert”.

####

Die dienstbare houding is zeker mogelijk door sensitief risicomanagement in te voeren. Sensitief risicomanagement stelt het personeel in staat om zelf verantwoordelijk te nemen. Uitgangspunt is dat effectief leiderschap het gedrag en houding van werknemers kan verbeteren.

“Great leaders bring out the best in people”, zegt E. Scott Geller in een artikel over People-Based Leadership. Door de intrinsieke consequenties van hun werkzaamheden te laten zien, inspireren leiders hun werknemers om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Zij doen dit door: 1) nederigheid te laten zien; 2) de bijdragen van anderen te erkennen; 3) persoonlijk verantwoordelijkheid te nemen voor missers; 4) het promoten van een leercultuur; 5) waarde creëren boven fouten vermijden te demonstreren; 6) duidelijke keuzes te maken en 7) stimuleren van zelfmotivatie.

Dit kan bereikt worden door een aantal kenmerken van leiderschap die terugkeren in het LEAD-acroniem: luisteren, empathie, authenticiteit en data. Data geeft zowel richting als motivatie voor gedrag. Door de resultaten van hun acties te zien, zijn mensen in staat te leren hoe goed ze hun taak hebben uitgevoerd en wat ze kunnen doen om te verbeteren.

Hoogsensitieve mensen zijn nu nodig
Deze eigenschappen zijn typisch voor hoogsensitieve personen. Zij zijn beter in het inschatten van risico’s, zijn gericht op de lange termijn, zijn empatischer, zijn geschikt voor complex werk, geconcentreerder, richten zich op de groep in plaats van op hun eigen belang.

Uit onderzoek van Elaine Aron blijkt dat 15-20% van de mensen hoogsensitief is. De meerderheid daarvan is introvert. Hierdoor passen ze minder in het ideaalbeeld van de Westerse cultuur, dat gericht is op extraverte, prestatiegerichte mensen. Het gevolg is dat alle mooie talenten van de hoogsensitieve mensen naar de achtergrond verdwijnen. Het is nu tijd geworden om het podium te geven aan deze hoogsensitieve mensen om hun talenten te laten zien. Geef ze de tijd, de ruimte en de energie om ze te laten zijn wie ze zijn en die cultuuromslag is in no-time gerealiseerd.

Over de auteur
John Cornelisse heeft 15 jaar als business controller gewerkt. Tegenwoordig begeleidt hij hoogsensitieve personen op de werkplek om hun talenten beter te benutten.

Bronnen:
Geller, E. S. (2008). “People -Based Leadership: Enriching a work culture for world-class safety.” Professional Safety 53(3): 29-36.

Aron, Elaine (1996). “Hoog sensitieve personen: hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt”, Utrecht: De Arbeiderspers.