Professor Ruud Vergoossen: “Financial reporting verschuift naar integrated reporting”

Lees ook: 5 belangrijkste wijzigingen in IFRS

Om belanghebbenden (meestal aangeduid als ‘stakeholders’) optimaal te bedienen met relevante informatie en aan te tonen dat een organisatie ‘in control’ is, is een combinatie van financieel talent, gestroomlijnde processen en state-of-the-art software nodig. De eisen worden steeds hoger ziet Vergoossen, bijvoorbeeld als gevolg van een toenemende internationalisering en het complexer worden van financiële producten.

Toenemende complexiteit
“De belangrijkste ontwikkeling van de afgelopen jaren is de internationalisering van de financiële verslaggeving. Met de verplichting van IFRS voor beursgenoteerde bedrijven is informatie vergelijkbaar over grenzen heen, wat van belang is omdat de kapitaalmarkten ook sterk geïnternationaliseerd zijn.” 

Als gevolg van IFRS is de benodigde informatie voor externe verslaggeving toegenomen en moet er meer complexere data worden gedeeld. “Waarderingen bijvoorbeeld zijn steeds meer richting fair value opgeschoven. Het waarderen van obligaties en derivaten, maar ook vastgoed moet tegen de reële waarde in plaats van wat er ooit voor betaald is. Fair value valt niet altijd op objectieve wijze te bepalen, zoals dat kan bij een beurskoers. Voor vastgoed bijvoorbeeld is het een stuk lastiger en soms heb je ook verschillende waardebronnen”, verklaart Vergoossen de toegenomen complexiteit.

In de administratieve sfeer is externe financiële verslaggeving meer en meer geautomatiseerd de afgelopen jaren, maar dat betekent niet dat het minder arbeidsintensief is geworden. Er zijn namelijk andere zaken bij gekomen. “De verslaggevingsvraagstukken zijn complexer geworden. Verslaggeving over pensioenen is vrij ingewikkeld om te bepalen. Steeds belangrijker wordt ook de rol van toekomstwaarde. Er komen steeds meer schattingselementen in de financiële verslaggeving. In die zin is het werk toegenomen.”

Daarnaast vraagt, nee eist de samenleving ook steeds meer informatie over bedrijven. En dat gaat verder dan financiële verslaglegging, legt Vergoossen uit. “Er wordt veel meer kwalitatieve informatie gevraagd, bedrijven leggen ook steeds meer verantwoording af in het bestuursverslag of door middel van sociale, milieu- of duurzaamheidsverslagen. Het gaat niet alleen meer om de centen, maar ook om de mens en de omgeving.”

Integrated reporting
Waar IFRS de regels rondom financiën heeft uitgebreid en complexer gemaakt, komen daar nu dus steeds meer de sociale en maatschappelijke aspecten bij. “Je ziet de vraag naar integrated reporting toenemen, waarin de financiële verslaggeving en die over andere zaken wordt geïntegreerd. Het publiceren van een financiële jaarrekening verschuift steeds meer naar verslaggeving over wat de onderneming bijvoorbeeld ten aanzien van werknemers, het milieu of de samenleving heeft gedaan en gaat doen. Het zou me niet verbazen als binnen nu en tien jaar integrated reporting de jaarrekening vervangt. Grote ondernemingen als Shell, AEGON, DSM en AKZO doen het al, zij het nu nog vrijwillig.”

Een nadeel is volgens Vergoossen wel dat het bij integrated reporting moeilijk is om er concrete standaarden voor te maken. “Er zijn wel internationale richtlijnen, maar iedere onderneming is anders. Je kunt niet op iedere situatie regels maken.”
__________________________________________________________________________
Is uw IFRS kennis up to date? 
Zoekt u een manier om met de impact van IFRS om te gaan? Wilt u ontdekken hoe u IFRS tegen minimale kosten kunt implementeren en gebruiken in het voordeel van uw bedrijf? Dan is de cursus IFRS Essentials & Advanced precies wat u zoekt. Uw docent onthult de belangrijkste en meest relevante wijzigingen. Ontdek de impact van IFRS in 1 of 2 dagen. Meld u direct aan. 
__________________________________________________________________________

De regelzucht ziet Vergoossen dan ook als een van de belangrijke problemen waar financial reporting mee kampt. “Qua financiële verslaglegging wil men alles zoveel mogelijk in regels vatten en dat is wel wat doorgeschoten. Wat je veel ziet is dat veel van die regels reparatieregels zijn voor bestaande regels, doordat bedrijven transacties zo construeren dat het op een bepaalde manier in verslaglegging terechtkomt.” Daarbij kan worden gedacht aan leasecontracten. Omwille van een betere balanspositie willen veel bedrijven die niet op de balans hebben, maar regelgeving wordt op dit punt steeds verder aangescherpt. “Bij vliegmaatschappijen bijvoorbeeld, worden operationele leasecontracten gebruikt zodat hun vloot niet op de balans hoeft te komen – in tegenstelling tot een financieel leasecontract. Nieuwe regelgeving verplicht nu dat bij beursgenoteerde ondernemingen vanaf 2019 alle leasecontracten op de balans moeten staan.”

De strakke manier waarop de AFM het toezicht op beursfondsen stuurt gaat volgens Vergoossen ver, maar die gedetailleerde regelgeving wordt ook mede door de accountants en ondernemers zelf in de hand gewerkt. “Je ziet dat zij onzeker worden of hun manier van rapporteren de toets wel doorstaat. En dus vragen ze zelf om nadere toelichting op de regels, waardoor de regelgeving verder toeneemt. Er wordt vanuit accountants en ondernemers vaak geklaagd over de regeldruk, maar voor een deel zijn ze er ook zelf schuldig aan.”

De meerwaarde van financial reporting
IFRS is bedoeld om de financiële positie van bedrijven wereldwijd beter vergelijkbaar te maken, maar in de praktijk loopt dit nog niet vlekkeloos. Zo is het EU-breed verplicht om volgens IFRS te rapporteren, maar worden ze per land anders geïnterpreteerd en toegepast. “Daarop is gezegd: dan gaan we ook toezicht houden op de uitvoering van IFRS. Maar dat is op nationaal niveau ingestoken”, legt Vergoossen uit. “Dat toezicht zou EU-breed moeten zijn. Het ESMA, de organisatie die dit zou moeten doen, heeft op dit moment alleen een coördinerende taak, maar zou hier eigenlijk de leiding over moeten krijgen. Het doel moet zijn: nagaan of de regels op een consistente manier worden toegepast. Nu zie je dat landelijke toezichthouders jaarrekeningen helemaal gaan uitpluizen en daarmee eigenlijk een deel van het werk van de accountant overnemen.”

Financial reporting wordt door veel bedrijven gezien als een verplicht nummer, maar kan ook een meerwaarde zijn voor een bedrijf, stelt Vergoossen. “Je ziet dat veel beursgenoteerde bedrijven het gebruiken om een visitekaartje naar buiten af te geven, met name de grote beursfondsen. Ook de Henri Sijthoff-prijs waarin een onafhankelijke jury het bedrijf met het beste jaarverslag uitkiest is een mooi iets om publicitair mee voor de dag te komen. Het geeft aan dat je als bedrijf je zaakjes op orde hebt. En wat je ziet is dat de jury ook steeds meer kijkt naar geïntegreerde verslaggeving bij hun beoordeling.”

Dat is dus ook waar Vergoossen de grootste uitdagingen én kansen ziet voor de komende jaren. “Bedrijven moeten de omslag maken naar integrated reporting. Ondernemingen moeten ook aangeven wat ze doen op het gebied van duurzaamheid en personeelsbeleid. Het is de uitdaging voor CFO’s om daar de komende jaren mede vorm aan te geven. Het is namelijk nog niet uitgekristalliseerd hoe dit eruit gaat zien. Maar door druk vanuit de politiek en samenleving zou deze ontwikkeling in een stroomversnelling kunnen komen. En het is bovendien een punt waarop ondernemingen zich op dit moment kunnen profileren, als je voorop loopt in die ontwikkeling.” 

Prof. dr. Ruud Vergoossen is hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit en de Universiteit Maastricht. Hij is verbonden aan bij BDO Accountants & Adviseurs.