Politieke risico’s: Ondernemersklimaat BRICS-landen verslechtert

In totaal stond het bedrijfsleven in 16 van de onderzochte 163 opkomende economieën bloot aan hogere politieke risico’s. In 6 landen werd de situatie voor het bedrijfsleven veiliger. Dat is een verslechtering ten opzichte van vorig jaar. De situatie verbeterde toen in 13 landen en risico’s namen toe in 12 landen.

Dat blijkt uit de 16e Political Risk Map, een wereldkaart die risicoadviseur en verzekeringsmakelaar Aon jaarlijks opstelt en de risico’s voor het bedrijfsleven toont.

Een van de oorzaken van de toegenomen politieke risico’s voor het bedrijfsleven is het conflict tussen Rusland en de Oekraïne. De politieke crisis in de Oekraïne en de Russische annexatie van de Krim hebben ertoe geleid dat de beoordeling van Oekraïne afgelopen jaar opliep van ‘gemiddeld’ tot ‘zeer hoog’, de hoogste categorie. 

Bedrijven die zakendoen in dit land lopen een zeer groot risico dat betalingen in harde valuta niet mogelijk zijn door beperkingen in het financiële systeem. Dat kan er ook toe leiden dat de overheid niet aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. Ook de naderende presidentsverkiezingen zijn een bron van economische en politieke onzekerheid.

Het conflict leidt ook aan Russische zijde tot toegenomen risico’s voor het bedrijfsleven. De situatie in dat land verslechterde van een ‘gemiddeld’ risico naar een ‘gemiddeld-hoog’ risico. Het toch al zwakke ondernemersklimaat is verder verslechterd. De economie in Rusland wordt nog altijd gedomineerd door de overheid. De impasse van het economisch beleid heeft geleid tot een stilstand van de groei en daarmee een verhoogd risico van politiek geweld.

Het conflict heeft zijn weerslag op de gehele regio. Waar de situatie in de Kaukasus, Armenië en Azerbeidzjan licht verbeterde, nemen de risico’s in voormalige Sovjetstaten als Wit-Rusland, Armenië, Georgië en Moldavië nu toe. 

“De instabiele situatie in Oekraïne heeft zijn invloed op het Nederlandse bedrijfsleven,” zegt Remco Beuvens, Managing Director van de afdeling Trade Credit bij Aon Nederland. “Bedrijven met locaties in de regio maken zich uiteraard al langer zorgen, maar ook het effect op de gehele handelsketen is voor veel bedrijven een punt van aandacht. Premies gaan over het algemeen alleen omhoog als er veel vraag is naar verzekeringen en verzekeraars hun maximale landen- of debiteurenplafond naderen.”

Niet alleen in Rusland, ook in de andere BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika) nemen de politieke risico’s toe. De beoordeling van Brazilië nam toe van ‘gemiddeld-laag’ naar ‘gemiddeld’. Door een zwakke economie is de bemoeienis van de overheid met de economie toegenomen. Dat is vooral een zorg in verband met het WK voetbal dit jaar en de Olympische Spelen in 2016.

Voor India geldt eveneens een ‘gemiddeld’ politiek risico. Vorig jaar was dat nog ‘gemiddeld-laag’. Voortdurende corruptie en een redelijk hoge mate van politieke inmenging in de economie zorgen voor een verslechterd ondernemersklimaat. Territoriale geschillen, terrorisme en regionale en etnische conflicten dragen verder bij aan hoge risico’s van politiek geweld.

De politieke risico’s in China namen toe van ‘gemiddeld’ naar ‘gemiddeld-hoog’. Dit wordt veroorzaakt door een tragere economische groei, waarbij een vastlopend economisch beleid en een economische vertraging elkaar lijken te versterken.

Voor Zuid-Afrika geldt een ‘gemiddeld’ risico. Ondanks sterke politieke instellingen heeft dit land te kampen met herhaaldelijke stakingen. Staken is de voornaamste manier van loonvorming geworden met een zwakker ondernemingsklimaat en hogere financieringskosten tot gevolg.

De ontwikkelingen in 2014 bevestigen de relatief sterke positie van de rijkere olie-exporterende landen van de Raad voor Samenwerking van de Arabische Golfstaten. Vergeleken met Noord-Afrikaanse landen, die allemaal over minder financiële bronnen beschikken om eventuele schokken op te vangen, geldt in deze landen een lager risico voor bijna alle politieke risico’s die Aon bijhoudt. De drie landen waar de situatie vorig jaar verbeterde (Bahrein, Oman en de Verenigde Arabische Emiraten), blijven stabiel. De risico’s in Jordanië, waar Syrische vluchtelingen de binnenlandse schokken hebben verergerd, namen toe.

Met name in Swaziland namen de politieke risico’s voor het bedrijfsleven toe. Het land wordt financieel overeind gehouden door de buurlanden en lijdt onder een brede toename van politieke risico’s en economische spanningen. Daarnaast is er het risico van onteigening. 

Het ondernemersklimaat in Ghana en Oeganda verbeterde. Hoewel Ghana kampt met overbesteding van belastinggelden en een stijgende inflatie, hebben toegenomen inkomsten en investeringen de toch al robuuste politieke instellingen nog verder versterkt. Oeganda blijft gebukt gaan onder een te zeer gecentraliseerde overheid en aanzienlijke problemen met mensenrechten. De stabilisatie van donorfinanciering heeft echter de solvabiliteit en bereidheid om schulden te betalen versterkt en de inmenging van de politiek in de economie verminderd. 

In 6 landen namen de politieke risico’s af: Filippijnen, Ghana, Haïti, Laos, Oeganda, Suriname.

In 16 landen verslechterde het ondernemersklimaat: Brazilië, China, Eritrea, India, Jordanië, Kiribati, Micronesië, Moldavië, Oekraïne, Rusland, Samoa, Swaziland, Tonga, Tuvalu, Vanuatu en Zuid-Afrika.

Aon voorziet voor 2014 de volgende trends:

• Betalingen in harde valuta: economisch herstel in de ontwikkelde markten en het begin van een normalisatie van de rentetarieven zorgen dat kapitaal terugvloeit uit de opkomende markten. Dit zet landen met een zwakke handelsbalans nog meer onder druk. De toegenomen politieke risico’s in sommige van de grotere landen met een opkomende markt, hebben het langlopend kapitaal verzwakt (BDI). Daarnaast is er een toegenomen risico van maatregelen voor kapitaalbehoud. Dit belemmert transacties en de repatriëring van activa. 

• Insolvabiliteit van overheden: als de fiscale balans verzwakt en kredietrisico’s toenemen (zoals in de Oekraïne) en er druk is op de deviezenreserve, worden overheden minder solvabel. Hierdoor neemt de bereidheid van overheden om hun rekeningen te betalen af. Aon’s Political Risk Map volgt deze risico’s en belicht deze zwakte in een vroeg stadium. 

• In 2014 worden in veel landen verkiezingen gehouden. Dit kan het risico van politiek geweld, inmenging van de politiek in de economie en het vermogen van de overheid om fiscaal beleid te voeren, verergeren.

Bron: Aon