Oplopend tekort accountants door interne oorzaken

Accountskantoren en opleidingsinstituten luidden de noodklok over het oplopend tekort aan accountants. Wat zijn de interne oorzaken van die problemen en wat kunnen ze daar zelf aan doen?

Op dit moment help ik veel ondernemers en ondernemingsraden met het maken van overlevingsplannen en turnaround-plannen als het nog niet te laat is. Een eerste stap in dat proces is een goede oorzakenanalyse om te kijken wat ze zelf organisatorisch en financieel kunnen doen om de problemen op te lossen.

Veel corporates en zelfstandige ondernemers wijten hun financiële problemen in crisistijd bijna uitsluitend aan externe factoren. Daarbij worden onder meer genoemd:
• de overheid;
• het gebrek aan of het stoppen van financiële steun door ‘de overheid’ en/of ‘de banken’.
• de politiek;
• de economie;
• Corona;
• de oorlog in Oekraïne;
• en ga zo maar door.

De praktijk leert dat interne oorzaken een grotere rol spelen dan al die externe oorzaken. Dat geldt ook voor de oorzaken van het oplopend tekort aan accountants die verschillende stakeholders noemen in het artikel Tekort aan accountants loopt op nu beroepsgroep vergrijst en studenten afhaken.

Drie voorbeelden die mooi laten zien waar de crux zit:
1. Zo zegt Coen Bongers van Windesheim in Zwolle dat ‘er iets moet gebeuren, anders kiest straks niemand meer voor dit vak.’ Als hij naar studenten luistert, hoort hij: ‘De opleiding tot accountant duurt lang en wordt als saai ervaren.’ Maar, daar gaat hijzelf over toch? Hij is verantwoordelijk voor de inhoud en de vorm van die opleiding. Dit zijn in feite twee interne oorzaken voor het ’tekort’ bij de opleiding in Windesheim. Daar kan Coen dus zelf veel aan doen. zoals we ook bij Windesheim ‘management of ICT’ in Zwolle hebben gedaan.

2. ‘De werkdruk bij de grote kantoren ervaren de studenten als hoog’, zegt Coen. ‘Ze moeten daarnaast dan ook nog studeren.’ (Erg hoor, dat heb ik net als veel andere mensen vanaf 1975 bij alle opleidingen ook gedaan: gebrek aan veerkracht en zelfredzaamheid dus); ‘ze zitten privé in een fase waarin ze vaak gaan samenwonen, trouwen, een huis kopen, kinderen krijgen, enzovoort.’ Hm, so what? Dat doen studenten zich dus allemaal zelf aan. Waarom?

Niemand dwingt ze om bij een groot accountskantoor te gaan werken. Niemand dwingt ze om te kiezen voor de werk-privébalans die een baan bij die grote dinosauriërs blijkbaar met zich meebrengt. Niemand dwingt ze om die keuzes te maken en vooral hoeveel geld ze daarbij ‘moeten’ uitgeven, en hoe hoog hun salaris dus ‘moet’ zijn. Dat doen ze allemaal zelf, zoals zoveel hoogopgeleide millennials. Die studenten zouden er bijvoorbeeld ook voor kunnen kiezen om startups, scale-ups en MKB-bedrijven te gaan helpen. En minimalistisch te gaan leven.

3. Volgens ‘econome’ Katinka Jongkind van de ING ‘zet bij twee derde van de accountantskantoren het personeelstekort nu al een rem op groei’. De accountantskantoren kunnen zelf organisatorische veranderingen invoeren om de werkdruk te verlagen en de bedrijfscultuur te veranderen. Ook is het mogelijk om af te stappen van de Bokito-managementstijl die bij (te) grote organisaties gemeengoed is. En bovendien, Katinka, waarom ‘moeten ze zo blijven groeien’? Eeuwige economische groei bestaat niet en die grote accountantskantoren hoeven helemaal niet traditioneel te groeien door mensen in vaste dienst aan te nemen. Ze hoeven helemaal niet de tarieven te verhogen. Ze kunnen ook gewoon zelf niet-noodzakelijke vaste kosten verlagen. Accountants weten prima hoe dat moet.

Lees: ‘Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie‘ maar eens over hoe je kunt groeien zonder te groeien, onder andere door de virtuele organisatie zonder Bokito-managers. Deze korte analyse aan de hand van dit artikel in het FD laat zien dat de grootste oorzaak van financiële problemen van een bedrijf en van beslissers bij de overheid niet voor niets interne oorzaken zijn. En dan met name mismanagement.

De verantwoordelijkheid voor het probleem van ‘tekorten in de oude-normaal economie’ rond accountants ligt bij de verantwoordelijken zelf en de oplossingen dus ook. Daarnaast speelt nog iets heel anders: hoeveel accountants hebben klanten in de nieuwe-normaaleconomie in crisistijd nu echt acuut nodig en over welke skills moeten zij beschikken? Als zzp’er, als startup, als scale-up en als klein MKB-bedrijf heb je niets aan die ‘oude normaal’ opgeleide corporate accountants. Vanwege niet relevante ‘oude normaal’ kennis en ervaring en vanwege veel te hoge tarieven.

Kansen genoeg dus voor studenten die accountant willen worden, niet bij een groot kantoor willen werken en met een gezonde werk-privébalans ook nog tijd en energie willen hebben voor zichzelf, hun partner en hun kinderen. Mooi toch?

Door Tony de Bree. Hij is auteur van ‘Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie‘, ‘Overlevingsstrategie voor startups‘ en ‘De scale-up blueprint’. Sinds 1997 spot hij succesvol bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal. Hij is ICT-lid in RvC’s en werkte bij ABN AMRO, als Dragon bij corporate venturing en als global splitsingsmanager KYC.