Nepnieuws, valse autoriteit en valse expertise

Er wordt veel gesproken over ‘nepnieuws’ sinds voormalig president Trump aan de macht kwam in de VS. Dit concept van ‘nepnieuws’ is sterk gerelateerd aan twee concepten die we al kennen in kennismanagement sinds de jaren negentig van de vorige eeuw en die ik ook gebruikte in mijn PHD in BA en kennismanagement in 2001. Dat zijn ‘valse autoriteit’ en ‘valse expertise’.

Een valse autoriteit is iemand wiens vermeende autoriteit in een bepaald domein aanzienlijk gebrekkig is, meestal omdat hun referenties of expertise irrelevant, dubieus of ontoereikend is. Of volledig ontbreekt natuurlijk.

Valse expertise is de expertise van een valse autoriteit. Valse expertise, omdat zijn of haar expertise irrelevant, dubieus of ontoereikend is. Het opvolgen van het advies en het geloven in de ‘duiding’, de uitleg van mensen met een valse autoriteit en dus met valse expertise, kan leiden tot substantiële immateriële en materiële schade. Ook in de huidige crisis rond Rusland-Oekraïne.

Zoals Peter Senge al aangaf in het voorwoord van ‘The Living Company: Habits for Survival in a Turbulent Business Environment’ (1997): ‘In tegenstelling tot academici die schrijven en vertellen over wat ze hebben gedacht, denken ervaringsdeskundigen na en vertellen ze over wat ze hebben meegemaakt. Omdat de bron van hun denken eerder ervaring is dan concepten en meningen’.

Het gevaarlijke van de invloed van valse autoriteiten en het toepassen van hun valse expertise is dat als je daarvan uitgaat als regering en parlement, je verkeerde beslissingen neemt met grote materiele en immateriële gevolgen als gevolg voor niet alleen de Oekraïners op de grond, maar ook voor de mensen in andere landen in het Oosten van de EU en voor ons allemaal in Nederland.

De vraag is dan natuurlijk: hoe onderscheid je het verschil tussen ware en valse autoriteit en ware en valse expertise?

Het antwoord is vrij eenvoudig: kijk maar naar hun opleiding en praktijkervaring in de huidige omstandigheden. Is de opleiding relevant en is de ervaring relevant? Een voorbeeld: er zijn veel verschillende domeinen binnen de economie. Een wetenschap die trouwens niet exact is, maar een sociale wetenschap. Als je dus eventjes de CV van veel ‘duiders’, topeconomen (zie deze column op fm.nl) en ‘huiseconomen’ op tv, radio en in de kranten napluist zie je dat ze vaak in een ander sub-domein zijn afgestudeerd of zelfs helemaal niet. Valse autoriteiten dus en op dit moment in de digitale economie met valse expertise.

Als je met deze bril naar veel ‘experts’ in de Nederlandse media kijkt, kom je dus nogal bedrogen uit: het zijn vaak ongefundeerde meningen en duidingen van academici die…… (zie Peter Senge hierboven’).

En dat is ook een van de redenen dat ik vaak naar de BBC en naar CNN kijk, zoals ik op LinkedIn antwoordde op de reactie van ‘huiseconoom’ van Nieuwsuur Mathijs Bouman: ik heb meer respect voor en vertrouwen in mensen in de frontlinie die naast de Oekraïners staan en in wetenschappers die op objectieve gronden echte autoriteiten zijn en echte relevante expertise hebben dan Nederlandse laptopjournalisten, ‘stukjesschrijvers’ en wetenschappers die op toerbeurt volgens een vast lijstje hun zegje mogen doen op radio, tv en in de dagbladen over ‘de toestand in Oekraïne’ en wat ‘we moeten doen’.

In feit zijn hun adviezen en duidingen een andere vorm van gevaarlijk nepnieuws.

Tony de Bree werkte 26 jaar in de financiële dienstverlening, waaronder bij Corporate IT-strategie, corporate venturing, e-commerce & compliance. Hij is digital strategy & change consultant voor corporates, het MKB & ondernemingsraden. Daarnaast is hij online ondernemer, business coach, spreker, gastdocent en auteur van een aantal boeken waaronder ‘Dagboek van een bankier’, ‘De scale-up blueprint‘ en ‘Groeien zonder te groeien: succesvol ondernemen in de betekeniseconomie‘