Money Matters: De val van een zonnegod

De Nederlandse topman R. – eigenlijk zou ik zijn naam moeten nomen, maar ik durf het niet – heeft nogal last van roos. Dat heb ik van een ‘high potential’, die laatst naast hem stond in de lift. “Hij keek naar me”, zei ze. “En hij lachte me toe.” Hij had haar zelfs gecomplimenteerd met haar mooie schoenen. Maar zelf had ze niets teruggezegd. En al helemaal niet dat zijn schouders onder de vaalgrijze vlokken zaten. “Ik durfde niet.”

Niemand die er wat van zegt, niemand die het lef heeft. En zo gaat R. van de ene boardroom meeting naar de andere, zich niet bewust van de ontsierende huidschilvers die hij met zich meedraagt. Zouden mensen in zijn directe omgeving überhaupt ooit wat op hem aan te merken hebben? Zouden zijn naaste medewerkers ooit enige kritiek op hem uitoefenen? Ik weet wel bijna zeker van niet. Als ze al niet durven te zeggen dat hij zijn schouders van tijd tot tijd moet afkloppen, hoe moet het dan als ze met hem van mening verschillen over het bedrijfsbeleid? Dan houden de ze kaken helemaal stijf op elkaar, zeker weten. Sterker nog, waarschijnlijk komt het niet eens in hen op om met van hem mening te verschillen. Zijn wil is wet, hij heeft altijd gelijk, hij is vele malen slimmer dan zij – waarom zouden ze de moeite nemen om zijn daden en woorden in twijfel te trekken? Een zonnegod is er om te aanbidden. Kritiek staat gelijk aan heiligschennis.

Met R. gaat het de laatste tijd overigens over de hele linie wat minder, nog afgezien van zijn roos. Enkele externe aandeelhouders willen een van zijn ambitieuze overnamepogingen verijdelen, en het ziet er naar uit dat dit gaat lukken. Ik noem geen namen, dat durf ik niet, maar de situatie laat zich goed vergelijken met die van VNU, dat nu stuit op verzet van aandeelhouders tegen de voorgenomen overname van IMS Health.

Op zich is het misschien hoopgevend dat de directie van een bedrijf op deze wijze wordt gecorrigeerd door zijn aandeelhouders. Maar een dergelijk externe correctie komt altijd pas in een zeer laat stadium. De CEO heeft veel meer aan weerwerk van de eigen medewerkers – van de overige directieleden, met hun strategische inzichten, van de mensen op de werkvloer, met hun kennis van producten en werkprocessen, en van het middle-management, dat weet wat er in de onderneming leeft. Helaas, in menige onderneming wordt de CEO verafgood en is hij omringd door ja-knikkende lakeien. En als de CEO eens een fout maakt, is er niemand in zijn omgeving die hem corrigeert. Daar kan geen extern toezicht tegenop. De bezwaren tegen de overname van IMS Health waren natuurlijk ook al bekend bij de mensen rondom CEO Rob van den Bergh. Maar zij hebben hem kennelijk niet tegen zichzelf in bescherming genomen.

“Je had wat van zijn roos moeten zeggen”, zei ik tegen de ‘high potential’. “Maar dan had ik mijn carrière op mijn buik kunnen schrijven”, zei zij. En ze heeft gelijk. Misschien is het maar goed dat het bedrijf van R. binnenkort waarschijnlijk op aandringen van de aandeelhouders wordt opgesplitst.