Money Matters: AFM: Tandeloze tijger als toezichthouder?

Zalm laat het wel uit zijn hoofd om de accountants medeplichtig te verklaren aan alle boekhoudschandalen, maar veel scheelt het niet. “Accountants hebben niet altijd de rol kunnen spelen of gespeeld die van hen verwacht zou mogen worden. De schade hiervan slaat niet alleen terug op de beroepsgroep zelf, maar op de hele maatschappij. Daarom is onafhankelijk publiek toezicht op accountantsorganisaties noodzakelijk”, aldus het ministerie van Financiën in een recent persbericht.

De AFM krijgt als het aan Zalm ligt een belangrijke rol om accountants tegen zichzelf in bescherming te nemen. Accountantsorganisaties zullen een vergunningaanvraag moeten indienen bij de AFM. De AFM zal de volledige verantwoordelijkheid voor het toezicht krijgen en waar nodig ook kunnen optreden tegen overtredingen door accountantsorganisaties.

Het plan om de AFM aan te stellen als een soort moeder overste heeft binnen de accountancy het nodige verzet opgeroepen. Bij iedereen die nog gelooft in zelfregulering uiteraard – een beperkt aantal mensen, want wie gelooft daar nog in? Behalve misschien bij een verdwaald bestuurslid van NIVRA of NOvAA is het de roep om onafhankelijk toezicht groot. Belangrijker is dat nogal wat accountants te hoop lopen tegen de combinatie met het toezicht op de financiële verslaggeving, een andere taak die de AFM krijgt toebedeeld.

Mag de AFM informatie die ze heeft verkregen uit het toezicht op de financiële verslaggeving gebruiken voor het toezicht op accountants? En, omgekeerd, mag ze informatie uit de accountantsdossiers gebruiken voor het toezicht op de financiële verslaggeving? Bestaat er dan geen gevaar dat ondernemingen niet meer veilig informatie aan hun accountant kunnen verstrekken? Nee, vinden tegenstanders: dat is alsof je een priester zijn biechtgeheim ontneemt. Daar zit natuurlijk wel wat in, al kun je je afvragen wat belangrijker is: goed toezicht of het biechtgeheim? Goed toezicht leidt tot een breed gedragen vertrouwen in de accountancy, en dat is ook in het voordeel van het bedrijfsleven. En die vertrouwensband tussen accountant en bedrijf dan? Ach, als zo’n vertrouwensband ertoe leidt dat een accountant zaken onder ogen krijgt die hij liever voor de AFM verborgen houdt, dan is het niet zo erg als de AFM tussen beide komt. Alsof je moordenaars uitzondert van het biechtgeheim – dan moeten ze ook maar niet moorden!

Toch kun je je afvragen of minister Zalm wel zo’n gelukkig wetsvoorstel heeft gefabriekt. Volgt de minister het nieuws wel? De AFM, die de afgelopen jaren vooral in het nieuws was door alle voorkenniszaken die ze NIET heeft kunnen hardmaken. De AFM, die laatst nog door de Rekenkamer op de vingers is getikt dat ze zo passief is, en veel te afwachtend bij het bestrijden en bestraffen van machtsmisbruik. Díe AFM moet nu ook toezicht gaan houden op de accountancysector? Als ik accountant was, zou ik een cliënt niet direct de deur wijzen als hij me een frauduleus voorstel deed.