Minder is meer
Een serie blogs over werkkapitaalmanagement bij bouwbedrijven.
BLOG – Om de zoveel tijd lees je in de krant of hoor je in de wandelgangen, dat het management van een bouwbedrijf een project heeft opgezet, om meer aandacht te krijgen voor het werkkapitaalmanagement in de organisatie. Veelal is zo’n project voorafgegaan door een financiële crisis in het bedrijf, waarbij de banken of de andere vermogensverschaffers de leiding van het bedrijf erop hebben geattendeerd dat er veel onnodig kapitaal is ‘opgesloten in het werkkapitaal’ van het bedrijf. Het doel is dan om dat opgesloten vermogen beschikbaar te maken, vaak aan diezelfde vermogensverschaffers. Soms ook neemt de financiële man of vrouw zonder concrete aanleiding het initiatief om dit te vaak onderbelichte aspect van het financieel management voor het voetlicht te brengen.
Door Dick van Ommen en Evert Karregat.
Van Ommen is zelfstandig consultant en eigenaar van Deveo. Hij heeft diverse FD posities vervuld bij grotere bouwbedrijven en was onder andere financieel directeur van het DBFM project A9-Gaasperdammerweg.
Karregat is zelfstandig financieel business partner. Hij was financieel verantwoordelijk voor een Regiobedrijf van BAM Infra en was de finance manager bij grote integrale infra bouwprojecten (BVP, N23 Westfrisiaweg; DBFM, Afsluitdijk).
In deze blogserie gaan wij nader in op dit financiële fenomeen. Eerst brengen wij wat duidelijkheid over dit vaak lastig te begrijpen onderwerp, geven wij het belang van dit onderwerp aan voor het financieel management van bouwondernemingen en gaan we in hoofdlijnen in op de beheersing van het werkkapitaal. Daarna gaan we meer in detail in op de succesfactoren van goed werkkapitaalmanagement.
Werkkapitaal in het bouwbedrijf
Werkkapitaal, ook wel netto werkkapitaal of netto bedrijfskapitaal, kan je zien als iets dat nodig is om het operationele proces van een bouwbedrijf te kunnen continueren: het bouwbedrijf heeft Voorraden en Onderhanden werk posities nodig om met projecten geld te verdienen. Het werkkapitaal moet ruim genoeg zijn om de op korte termijn de onderaannemers, de leveranciers, salarissen en dergelijk te betalen.
Veel werkkapitaal betekent niet per definitie dat een organisatie gezond is. Een positief werkkapitaal biedt een onderneming liquiditeit, omdat zij binnen een jaar meer cash van debiteuren en uit de verkoop van voorraad ontvangt, dan dat zij nodig heeft voor de betaling van haar crediteuren. Omgekeerd lijkt een onderneming met een negatief werkkapitaal binnen een jaar te maken te krijgen met een liquiditeitstekort. Echter, als we spreken over een werkkapitaalverbeteringstraject in een organisatie, gaat het vaak om het verminderen van het werkkapitaal.
Dat zit zo: het werkkapitaal is noodzakelijk, maar levert het bouwbedrijf financieel niets op. Er wordt geen rente over het in het werkkapitaal gestoken geld ontvangen en dat geld kan ook niet worden aangewend voor nieuwe investeringen in materieel of nieuwe projecten. Daarom staat een teveel aan werkkapitaal voor vastzittend kapitaal. Het is kapitaal dat wel door de financiers moet worden opgebracht om het bouwbedrijf te laten functioneren, maar levert op zich geen geld op.
Optimale omvang werkkapitaal
Indien een bedrijf meer werkkapitaal nodig heeft en de activakant van de financiële balans daardoor hoger is, zal er meer vermogen nodig zijn om het bedrijf te financieren. Deze vermogensverschaffers vragen ook rendement, dat verhoudingsgewijs omlaag gaat indien het bedrijf meer werkkapitaal heeft. Daarom wordt werkkapitaal ook wel verborgen kapitaal genoemd, geld dat ‘vastzit’ als de posten voorraden, onderhanden werk en debiteuren te hoog zijn voor wat eigenlijk nodig is.
Goed werkkapitaalmanagement gaat uit van een optimum: het bouwbedrijf wil niet te weinig werkkapitaal hebben maar zeker ook niet te veel. De optimale omvang hangt af van de omvang van de organisatie en de operationele risico’s die gerelateerd zijn aan de activiteiten van het bouwbedrijf.
Uiteindelijk leidt een goed werkkapitaalbeheer tot een hoger rendement op het vermogen en tot een hogere waarde van de onderneming.
Rekensommen kunnen daarbij eenvoudig zijn: Stel dat een beter debiteurenbeheer een bouwbedrijf in staat stelt om de debiteurenstand blijvend met 200.000 euro te verlagen, dan is de gerealiseerde financiële waarde gelijk aan deze 200.000 euro. Dit bedrag kan door de financiers uit de onderneming worden gehaald of weer als investering in bijvoorbeeld nieuwe projecten in het bouwbedrijf worden gebracht.
De blogs in deze serie:
- Minder is meer: werkkapitaal in het bouwbedrijf & optimale omvang
- De positieve kant van negatief werkkapitaal: hoe het werkkapitaal bij bouwbedrijven is opgebouwd
- 4 manieren om werkkaptiaal te beheersen (1): Door beheer van liquiditeit.
- 4 manieren om werkkaptiaal te beheersen (2): Door beheer van debiteuren, voorraad en crediteuren.
- Zeven succesfactoren (1): Werkkapitaal in management talk; hoofdrol afdeling finance
- Zeven succesfactoren (2): Liquiditeitsprognoses, het tenderproces, en goede inkoop
- Zeven succesfactoren (3): Vast onderdeel van projectmanagement en regelmatige evaluatie