Maurice de Wilde, CFO GasTerra: Uitdagingen van Finance in gassector

GasTerra is een internationaal opererende handelsonderneming in aardgas. Tot 2005 was GasTerra de handelspoot van de in 1963 opgerichte Gasunie N.V. (onder de naam ‘Gasunie Trade en Supply’), waarna in 2005 verzelfstandiging plaatsvond. De onderneming is werkzaam op de Europese energiemarkt en levert een belangrijk bijdrage aan de Nederlandse gasvoorziening. 

In essentie is de taak van GasTerra sinds de jaren 60 niet veranderd: GasTerra probeert net als toen het Nederlandse aardgas zo goed mogelijk te verkopen om de waarde van het dit gas te maximaliseren. Met een omzet van ruim 24 miljard euro en een winst van 36 miljoen euro nam GasTerra in 2012 een 375e plaats in op de Fortune 500 lijst van grootste ondernemingen in de wereld.

GasTerra koopt zowel gas in het binnenland (voor een groot deel afkomstig van NAM) als uit het buitenland (met name Noorwegen en Rusland). Het gas wordt verkocht aan binnenlandse klanten (o.a. industrie en energiedistributiebedrijven) en via een aantal langetermijncontracten aan buitenlandse (Europese) afnemers. Ook is de onderneming actief op gashandelsplaatsen zoals het TTF en NBP.

GasTerra verkoopt net iets minder dan de helft van het  ingekochte gas door middel van langetermijncontracten aan klanten in Duitsland, Frankrijk, België, Zwitserland, Italië en Engeland. Maurice de Wilde, CFO GasTerra, vertelt: “Daar zullen nu geen nieuwe langetermijncontracten meer bijkomen.”

“Onze winst is 36 miljoen euro,” vervolgt De Wilde direct. En daarbij heeft hij het zowel over de winst over het vorige,  het huidige en het volgende boekjaar. “Wij zijn het handelsbedrijf voor het Groninger gasveld  – de overheid is direct en indirect voor 50% aandeelhouder en ExxonMobil en Shell hebben ieder 25%. De winst is in feite niet meer dan een ooit vastgesteld bedrag. De toegevoegde waarde wordt via de inkoopfactuur van de NAM tussen de staat en Shell en Esso verdeeld.”

 “Dat maakt ons tot een uniek bedrijf. We hebben naar verhouding lage exploitatiekosten met 200 man personeel; we hebben ook nauwelijks werkkapitaal – gemiddeld nul – en geen investeringsmandaat. Hierdoor hebben de begrippen groei en financiële ratio’s bij ons een hele andere betekenis en moet je dus anders sturen dan in een standaard bedrijf.”

Het is een grote omschakeling geweest voor CFO De Wilde, een echte Shell-man, die onder andere in het Midden-Oosten en (tot voor kort) in het Afrikaanse land Gabon werkte. “Ik ben pas sinds een jaar terug in Nederland. Het komt regelmatig voor dat onze aandeelhouders mensen naar voren schuiven als er vacatures zijn bij GasTerra. Toen bekend werd dat de post van CFO vrij zou komen, ben ik als Shell-kandidaat voorgedragen in de selectieprocedure.”  

De Wilde vindt het een prachtig bedrijf. “Ik heb zelf tien jaar in de exploratie en productie van olie en gas gezeten. Je wilt altijd meer productie, nooit minder. Dus ben je als bedrijf de hele tijd bezig om dingen te bedenken waarmee je dat voor elkaar kan krijgen. Als financieel directeur betekent dat dus veel  investeringsvoorstellen beoordelen aan de hand van  scenario-analyses en risico-inschattingen. Bij GasTerra is dat anders: de business is commodity handel en het draait dus om marge-analyses en trading-risico’s.” 

Ondanks dat De Wilde aan Shell gelieerd is gebleven, betekent dat niet dat hij binnen een paar jaar weer een andere positie krijgt binnen GasTerra of terugkeert naar Shell. “Een positie bij Shell heb je normaal gesproken zo’n vier jaar. Ik heb gezegd dat ik dit zes jaar wil doen, net als mijn voorganger heeft gedaan. Maar wie weet, misschien worden het er wel acht of tien. Ik kan hier als CFO steeds nieuwe dingen doen. Ik kom uit een grote organisatie en ben van de school: als het simpeler kan, moeten we het simpeler doen en ook dat kan bij een bedrijf met de omvang van GasTerra uitstekend.”

Een recente belangrijke marktontwikkeling is dat marktprijzen van gas wereldwijd uiteen zijn gaan lopen. De prijs in de Verenigde Staten is enorm gedaald door de opkomst van schaliegas in de VS. Daardoor komen de daar niet meer concurrerende kolen naar Europa, wat daar tot daling van de kolenprijs heeft geleid. Kolen zijn daardoor aanmerkelijk goedkoper dan gas en drukken dus de gascentrales uit de markt. 

GasTerra ziet gas, net als de overheid, als een ‘transitiebrandstof’. “De toekomst is aan duurzame energie. Daar moet je heen – dat is de zogenaamde transitie – maar je hebt andere brandstof nodig zolang wind- en zonenergie, of andere duurzame energievormen, niet altijd beschikbaar zijn. Gas is daarvoor het meest geschikt. Het is veruit de schoonste fossiele brandstof. De sterke opkomst van kolen is zo bekeken niet logisch.”

Als handelsbedrijf zou GasTerra zich ook op andere grondstoffen of vormen van energie kunnen richten, maar De Wilde ziet dat niet zo snel gebeuren. “Wij zijn opgericht om de waarde van het Nederlandse gas te maximeren. Dat blijft onze missie zolang het gas stroomt.”

Recentelijk besloot het Nederlandse Kabinet een productieplafond in te stellen voor het Groningengas vanwege de toenemende aardbevingen in de regio en de publieke onrust daarover. “Natuurlijk brengt dit besluit voor ons nieuwe uitdagingen met zich mee, maar wij zijn ervan overtuigd dat we die goed kunnen managen”, aldus Maurice de Wilde die hier als CFO van GasTerra uiteraard bovenop zit. Een ander belangrijke ontwikkeling noemt De WIlde additionele of veranderende regelgeving: “Regelgeving rond financiële instrumenten en  wetgeving over machtsmisbruik en handelen met voorkennis zijn daar voorbeelden van.”

Waar gaan we naar toe? “Naar een wereld waarin wij – onder meer door de op lange termijn onvermijdelijke afname van het Groningengas – meer keuzes moeten maken via welke verkoopkanalen we welk volume gaan verkopen, bovenop de al gecontracteerde langetermijnverkopen, die we natuurlijk gewoon blijven verzorgen. Het gaat dus om de vraag: wie krijgt de kuub? Het Kabinetsbesluit rond de productiebeperking voor de jaren 2014-2016 maakt dat onderwerp extra actueel. Een andere ontwikkeling is de afname van verkochte volumes voor aan de olieprijs gekoppelde prijzen en het feit dat we tegenwoordig heel veel ‘op de schermen’ verkopen. Daardoor worden de marges dunner. En dat betekent dat je als GasTerra mee moet veranderen.”

Al die, deels plotselinge, veranderingen betekenen niet dat de werknemers van GasTerra mokkend door de gangen struinen van het pand aan de Stationsweg in het centrum van Groningen, in tegendeel. “We hebben een flexibele, jonge groep. De gemiddelde leeftijd hier is 41 jaar. We doen ook niet moeilijk over de nieuwe werkelijkheid met een beperkter af te nemen volume uit het Groningenveld. Wij zien dat de minister een balans zoekt tussen  verschillende cruciale maatschappelijke belangen. Een van die belangen is economisch: dat ons gas zo goed mogelijk wordt verkocht.” 

De uitdaging voor De Wilde is om in dit klimaat de finance-afdeling bij de tijd te houden. “We moeten minder traditioneel denken en meer resultaatgericht opereren. Wij excelleren in finance als wij door wat wij doen de business uit weten te dagen met nieuwe inzichten te komen.” 

De Wilde richt zich binnen zijn team echter zowel op het versterken van de relatie met de business als op het toevoegen van enkele echte financiële specialisten. “Bij GasTerra wordt heel veel gerouleerd tussen de afdelingen commercie, optimalisatie en finance. Dat levert voordelen op, maar je moet ook goed opletten dat de leden van het 45-koppige finance-team over voldoende basisvaardigheden beschikt. Ik ben het dus met één van  de vorige Shell-CEO ‘s, Jeroen van der Veer, eens dat je moet streven naar een team van professionals en niet naar ‘gifted amateurs’. Finance is echt een vak.”

Contact tussen business en finance is cruciaal in het streven naar een optimaal financieel resultaat, zegt de CFO van Gasterra Maurice de Wilde. “Dit is waar de roulatie heel goed werkt: een credit manager die in de business heeft gezeten, doet zaken met iemand in de business met finance-ervaring. Die komen samen tot hele mooie, constructieve oplossingen.”

__________________________________________________________________________________

Association voor CFO’s en FD’s  
De CFO Association is dé exclusieve community van CFO’s en FD’s in Nederland. De CFO Association biedt u een schat aan ervaring, kennis en inspiratie. Word lid van ‘s lands grootste peer to peer adviesbureau en laat u adviseren door de top CFO’s van Nederland.