Geluksprofessor: “Nastreven van geld gaat ten koste van andere geluksbronnen”

Geld maakt niet gelukkig, luidt het aloude cliché. Maar als u geen geld verdient voor uw organisatie zullen de gezichten niet vrolijk staan – nog los van uw eigen gemoedstoestand. Maar op zijn minst is geld verdienen niet het enige wat gelukkig maakt. Geluk is iets abstracts wat we allemaal nastreven, maar waarvan het moeilijk is om het concreet te maken, en voor veel mensen om het te zijn. Burn-outs, stress en 80-urige werkweken: wat doen we onszelf aan?

Patrick van Hees studeerde commerciële economie en sociale wetenschappen en had een adviesbureau dat hij in 2009 verkocht om zich volledig te richten op het onderwerp ‘geluk’. Sinds zijn gelijknamige boek gaat hij door het leven als ‘geluksprofessor’. Als een van de sprekers op het Jaarcongres Finance Transformation (centrale thema: Maximize Happiness), in een sessie gefaciliteerd door FinanceFactor, legt hij uit wat bedrijven kunnen doen om hun werknemers gelukkiger te maken en hoe u als individu een gelukkige en daarmee betere professional wordt.

Dashboard voor eigen geluk

“Professionals die gelukkig zijn, zijn productiever, socialer en creatiever”, legt Van Hees uit. “Het is dus een goede investering om je werknemers gelukkiger te maken.” Voor financials, die doorgaans graag met structuur en schema’s werken, is zijn advies dan ook om op dezelfde manier hun eigen geluk te benaderen. “Financials werken vaak met dashboards om te zien of het goed gaat met de financiële situatie van hun bedrijf, maar dan stel ik ze de vraag: heb je ook een dashboard voor je eigen geluk?”

Want de ‘geld maakt gelukkig’-platitude mag waar zijn voor mensen die weinig geld hebben, voor mensen met een modaal of hoger salaris geldt dat het geluksgevoel vooral door andere factoren wordt verklaard. Van Hees: “Het nastreven van meer geld gaat vaak juist ten koste van andere geluksbronnen. Ik heb nog nooit een geluksonderzoek gelezen dat zegt dat je gelukkiger wordt als je meer dan 40 uur in de week werkt. Terwijl er bijna altijd redenen zijn om over te werken: maandrapportages, afsluitingen, vaste cycli die doorlopen moeten worden.”

Nooit klaar

Maar zijn er niet ook een hoop mensen die hard werken prettig vinden? Dat je het gevoel hebt jezelf nuttig te maken, in een flow te komen of een runners high ervaart bijvoorbeeld? “Als je dat soort ervaringen hebt, is dat goed: je wordt uitgedaagd en dat is voor je geluk prima. Het probleem is alleen dat veel mensen de balans erin kwijtraken. Alles gaat steeds sneller en er zijn zoveel communicatiemiddelen dat er continu mailtjes en berichten binnenkomen; werk is nooit klaar.”

En dat vreet uiteindelijk toch aan je energie om naast je werk nog andere dingen te doen. Van Hees: “Je hebt verschillende energiebronnen. Waar bij financials vaak de problemen zitten is bij de mentale energie. Dat je je eigen gedachten nog maar half onder controle hebt bijvoorbeeld. Dat je je voorneemt om ergens op te focussen maar steeds wordt afgeleid. We zijn het ook steeds minder gewend, steeds meer mensen hebben er problemen mee.”

Baas over energie

Zelf weer de baas over je eigen gedachten en energie worden is makkelijker gezegd dan gedaan, al heeft Van Hees tips om je eigen energie te bewaken. “Stap één is om een goed overzicht te krijgen van wat je geluksbrengers zijn. De laatste jaren is de mindfullness-trend erg populair en dat kan zeker bijdragen, maar zwart-wit gesteld: als je op dit moment een stresskip bent, is dat waarschijnlijk niet een probleem wat je oplost met mindfullness. Misschien ben je wel heel perfectionistisch of pessimistisch. Dan moet je aan die knoppen gaan draaien. Zie je geluk als het dashboard van je organisatie en zorg dat je er bewust mee bezig bent en dingen inplant. Ik zeg altijd: van een dieetboek lezen val je niet af, je moet het ook echt gaan doen.”

Test: Hoe scoort u op de drie bouwstenen van geluk? Doe de test en maak kans op een gesigneerd boek van Patrick van Hees.

Stress is nooit volledig te voorkomen, maar volgens ‘de geluksprofessor’ hangt de impact ervan op je geluk samen met verschillende factoren. “Stress is op zich helemaal niet slecht. Maar je kunt niet continu in het rood en stress moet ook niet voorspelbaar zijn. Als je altijd aan het eind van de week piekstress hebt bijvoorbeeld, is dat niet goed voor je geluk. Je maakt meer cortisol aan, hebt tijdelijk meer energie, maar je kunt minder goed nadenken en krijgt een kokervisie. Het tast de kwaliteit van je lichaamscellen aan, je wordt sneller moe en het kan bijvoorbeeld leiden tot maagzweren en hartaandoeningen, aanrijdingen of echtscheidingen”, waarschuwt Van Hees.

Airbag tegen stress

Voldoende oplaadpunten hebben om stress op te kunnen vangen is een van de belangrijkste zaken waar je zelf aan kunt werken. “Ik vergelijk het vaak met een mobiele telefoon. Die moet je ook opladen, maar hoe laad jij jezelf op?” zegt Van Hees. “Stress in bepaalde mate is niet slecht, maar je moet zorgen dat je een soort airbag hebt om het op te vangen.” Voldoende slapen is bijvoorbeeld een belangrijke manier om jezelf weer op te laden. “Je merkt het vaak al aan jezelf dat wanneer je twee dagen slecht hebt geslapen, je ook minder kunt hebben. Slapen is een belangrijke basis voor een gelukkig leven. En mensen die veel positiviteit ervaren hebben ook extra veerkracht. Maak daarvoor gebruik van je sociale netwerk om je stress te verlichten en vergroot je optimisme. Dat laatste kun je vrij goed trainen”, legt Van Hees uit.

Chief Happiness Officer?

En wat kunnen bedrijven doen om hun werknemers gelukkiger te maken? Moeten zij misschien een Chief Happiness Officer aanstellen? Van Hees: “Idealiter heb je hem niet nodig, maar zit het streven naar geluk van de werknemers in de haarvaten van een organisatie. Maar om het tijdelijk te boosten en erop te focussen is het een prima idee.” Wat zijn op de werkvloer dan belangrijke geluksfactoren? “Het is belangrijk om werknemers een bepaalde ruimte en vrijheid te bieden. Dat ze hun werk deels zelf kunnen inrichten, autonomie hebben. Daarnaast kun je mensen helpen in hun competenties. Als ze zichzelf kunnen ontwikkelen en hun sterke eigenschappen maximaal kunnen exploiteren draagt dat ook bij aan het geluk, zeker als dat is gekoppeld aan uitdagende maar haalbare doelen. En de laatste is het stimuleren dat mensen maximaal met elkaar in verbinding staan. Dat je het samen doet. We zijn sociale wezens die gelukkig worden van zulke contacten.”

Maar zowel werkgever als werknemer moeten niet louter kijken naar het bevorderen van geluk op de werkvloer vanuit het idee dat dit de productiviteit ten goede komt, stelt Van Hees. “Sommige oplossingen kunnen op kortere termijn goed zijn voor je werkprestaties, maar kunnen bijvoorbeeld slecht uitpakken voor je liefdesrelatie. En dat kan weer een negatieve invloed op het werk hebben.” Het gaat altijd om het vinden van een balans op alle levensdomeinen en het ervoor zorgen dat minimaal één van jouw persoonlijke doelen op één lijn zit met die van je werk. “Het gouden ezelsbruggetje luidt: geluk is D.O.M. Doelen, Oplaadpunten en Mensen. De gelukkigste mensen hebben sterke sociale contacten, en dat gaat trouwens over kwaliteit en niet over kwantiteit. Een paar goede vrienden is meer waard dan 500 vage Facebookvrienden.”