Loskomen van het spel van planning en control

Foss is op een andere manier naar zijn eigen rol in het rechtssysteem gaan kijken. Hij komt met echte oplossingen voor vraagstukken zoals ze werkelijk zijn. Zoals ze werkelijk zijn, omdat Foss de vraagstukken vanuit een ander en breder waardenperspectief benaderd en aanvult met context.

Die context is niet bedoeld om situaties goed te praten, maar om te laten zien dat naast het strafbare feit overal ook een hulpvraag bestond. En al die hulpvragen met werkelijke problemen worden nooit allemaal opgelost door alleen klakkeloos de regels en de wetten van het rechtssysteem te volgen en uit te voeren.

Voor iedere verschillende situatie vond Foss een passende oplossing waardoor de samenleving als geheel er volgens hem veel beter vanaf is. 

De vraag hierbij is niet of het systeem goed of fout is. In het systeem zitten talloze weldoordachte opvattingen die veel meer gewicht hebben dan de mening van één officier. 

Maar waar het wel om gaat is de vraag waar het denkproces start? Waar start het denken op zoek naar ‘de oplossing’? Wordt de situatie bijna direct, zonder er verder bij na te denken en te kijken, in het spel van het rechtssysteem getrokken en ligt in dit spel vervolgens de kant-en-klare oplossing klaar? 

Of begint het denken vanuit een breder waardenperspectief? Start het denken bij de werkelijke situatie van die ene mens inclusief de context en zijn of haar bijbehorende hulpvragen? En wordt daarna vervolgens óók gekeken welke betekenis er vanuit het rechtssysteem aan kan worden toegevoegd met het oog op de bedoeling van het systeem: een veilige en betaalbare samenleving?

Loskomen van het spel van planning en control

In veel organisaties wordt ‘de uitvoering van het beleid en de begroting’ als het spel der spellen gezien. 

In dit spel hebben we heel veel kant-en-klare oplossingen en (control)systemen voorhanden om de uitvoering van het beleid en de begroting tot een succes te maken: allerlei formats, (kostprijs)modellen, risicobeheermaatregelen, afspraken, werkwijzen, dashboards, resultaatkaarten en management- en budgetrapportages met allerlei indicatoren en normen.  

De generaal in het spel van de uitvoering van de begroting is wel de planning en control cyclus. Deze moet oppassen voor allerlei spionnen en bommen die hem belemmeren de vlag te pakken. Maar iedere keer weet de generaal het spel weer uit te spelen. Alle planning en control producten zijn weer af, de cijfers zijn weer kloppend en de accountant heeft zijn goedkeurende verklaring gegeven. 

Maar toch bekruipt mij steeds weer het gevoel wie er nu eigenlijk gewonnen heeft. Wie is er nou echt blij en in hoeverre is er vreugde voor iedereen in het grotere geheel?

Anders vasthouden 

Foss maakt in zijn TED-talk duidelijk dat het rechtssysteem in het grotere geheel precies dat creëert wat ze zelf tegen willen gaan. 

Dit roept een heleboel vragen bij mij op.

Geldt dit ook voor ons als controllers? Zitten wij niet gevangen in het spel van de planning en control cyclus? Is die cyclus niet een illusie van beheersbaarheid en een doel op zich geworden? Raken we daardoor eigenlijk steeds meer ‘out-of-control’? Meer ‘out-of-control’ door onvoldoende aan te sluiten bij de werkelijke situatie in het hier en nu van die ene mens of die ene (control)situatie? En tegelijkertijd ook meer ‘out-of-control’ door onvoldoende bij te dragen aan de grotere (maatschappelijke) opgave van de organisatie als geheel?

Moeten wij, net als Adam Foss, ons denken ook niet vanuit een breder waardenperspectief op het geheel starten om zo los te komen van het spel van planning en control waardoor iedereen in de maatschappij uiteindelijk winnaar en vreugdevol is?  

Deze blog is geschreven door  Oscar van Voskuilen en is mede geïnspireerd door het nieuwe boek van Wouter Hart ‘Anders Vasthouden’.  

Oscar is interim business connector  (zzp) met PPenP, Passie, Plezier en Professionaliteit. PPenP zorgt voor verbinding tussen Business en Finance en helpt organisaties verder met de (door)ontwikkeling of herdefiniëring van hun Business Control. 

Zie verder mijn persoonlijke blogwebsite PPenP.nl voor meer blogs en informatie. Als je je inschrijft op de maandelijkse nieuwsbrief ontvang je gratis mijn E-book ‘herdefiniëring van control”.