Lightyear… buzz… (deel 1)

Buzz Lightyear, een personage uit de film Toy Story, is ook het hoofdpersonage in de tekenfilmserie Buzz Lightyear of Star Command. Buzz is een levend actiefiguurtje, dat in de waan verkeert een echte actieheld te zijn. Hij is genoemd naar Buzz Aldrin, de tweede man ooit die voet op de maan zette. Vandaar een favoriete quote: ‘To infinity and beyond!’ Wij moesten aan zonneautobelofte Lightyear uit Helmond denken. Waan en harde werkelijkheid… and beyond…

Want onlangs stopte Lightyear met de productie van haar allereerste, peperdure zonneauto (geschatte prijs: €300.000), de Lightyear 0 – uit pure geldnood. In de jubelende perscommunicatie sprak het bedrijf ultimo 2022 nog van een grote doorbraak. Nu is het faillissement van het productiebedrijf (dochterbedrijf Atlas Technologies) een feit – ruim 600 medewerkers op straat. Het model Lightyear 0 werd uiteindelijk veel duurder dan de voorziene 150.000 euro – vooral de explosieve stijging van kosten voor grondstoffen joeg de prijs op. Exit zonneauto.

Kaarten op Lightyear 2
Lightyear – het nog wankelende moederbedrijf – zet nu alle kaarten op de veel goedkopere Lightyear 2; deze zou vanaf eind 2025 van de productiebanden moeten rollen… Maar, gaat dat wél lukken? Er zijn dan wel pre-orders voor 15.000 tot 20.000 exemplaren (kanttekening: voorlopige orders), maar voor de realisatie is nog wel flink wat extra financiering nodig.

De vraag is welke investeerder daar uiteindelijk nog in durft te stappen. Als het management de eerste stap zó heeft laten ontsporen, dan houd je je hart (en portemonnee) vast voor de volgende. Eind 2025… dat is nog bijna drie jaar voor de eerste Lightyear 2 van de productiebanden rolt. Zonder inkomsten – en, als iedereen blijft, met 600 mensen op de loonlijst. We weten niet of we dat zonnig moeten inzien.

De missie van het bedrijf is: ‘clean mobility for everyone everywhere’ en ‘dit is de drijfveer voor alles wat we doen’, zegt Chief Organization Officer Receveur. Intrinsieke motivatie is ook een belangrijk onderdeel van purpose driven werken en de bedrijfscultuur van Lightyear, want ‘intrinsieke motivatie gecombineerd met kernwaarden waar men in gelooft, maken een sterke bedrijfscultuur’, zo stelt Receveur. Om te beginnen wordt er tijdens de sollicitatieprocedure een strenge selectie gehanteerd en wordt uitgebreid gekeken naar of iemand wel binnen de organisatie en de bedrijfscultuur past. Het komt dus ook wel eens voor dat mensen die technisch heel goed zijn, toch afvallen.

Cultuur van believers
De dark side van een sterke cultuur die gebouwd is op ‘believers’, is dat er geen ruimte is voor een andere geluid. Realisme past niet bij een droom. En als je kritisch bent over de koers, word je gemakkelijk versleten voor iemand die ‘het niet snapt’. Purpose driven organisaties kunnen de neiging hebben om dat wat pijn doet en niet past bij de religie, weg te wuiven. In plaats van een sterk, divers en kritisch team te bouwen, werk je dan aan een kudde lemmingen die volgt waar de roergangers gaan.

Vooral in de maakindustrie zie je dat jonge bedrijven worstelen met het opschalen van hun bedrijfsvoering. Een productielijn opzetten is iets anders dan alleen een slim, innovatief product ontwerpen.. Daar zijn andere, meestal voor starters nieuwe competenties voor nodig. Vooral in de top van de organisatie – waar toch de toon moet worden gezet. Missie en purpose moeten uiteindelijk wel tot léven worden gebracht. Papier is geduldig, de zon schijnt vaak – maar daar gaan productiebanden niet van rollen.

Intrinsieke motivatie moet ten slotte niet blijven steken in het belijden van idealen – hoe belangrijk ook! Zoiets moet worden omgezet in het steeds dichterbij brengen van positieve kasstromen. Voor niets gaat de zon op.

Door Leo van de Voort (voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en co-auteur van het boek Exit Fantoomtrots) en Frank Roos (eigenaar van positioneringsbureau Roos & van de Werk). Beiden zijn verbonden aan Fuel for Living Strategies.