Kredietcrisis en private equity: Kansen en bedreigingen

‘Private equity bijna dood’ kopte het tijdschrift Quote eind vorig jaar. Uit cijfers van de site OverFusies.nl bleek vorig jaar een halvering van het aantal transacties vergeleken met 2007. Zoals Quote betaamt, werd het nieuws behoorlijk aangedikt, maar helaas bevat het wel een grond van waarheid. Dat de kredietcrisis klappen uitdeelt aan private equity, is evident.

Maar biedt de crisis ook kansen of zien we een structurele verandering van financieringsstructuren bij een bedrijfsoverdracht? En wat betekent de crisis voor de waarde van de onderneming en de exit mogelijkheden? Volgens de eerste spreker op het DCFA congres, Jan Willem Baud, directeur van NPM Capital, is de leverage finance in ieder geval bijzonder moeilijk te verkrijgen, terwijl het aantal deals drastisch is ingekrompen.

‘De LargeCaps is nihil, en de Secondary market is opgedroogd. Partijen besteden nu veel tijd en aandacht aan de bestaande portefeuille.’ Doordat het al langere tijd slechter gaat in de branche signaleert Baud dat er eveneens sprake is van een daling van de waarderingen en de transactieprijzen. ‘De vraag is uiteraard: Waar staan we in de cyclus? Wie het weet, mag het zeggen….’

Macro-economie cruciaal
In het huidige risk management speelt macro-economie meer dan ooit een cruciale rol. ‘Private equity partijen houden zich bezig met vragen als: Hoe gaan we om met risico’s? en: Waar zitten we in de waardering? Daarbij gebruikt NPM Capital als hulpmiddel het schema “scenarioplanning en investeringsstrategieën” dat een overzicht geeft van de investeringsstrategie bij verschillende macroeconomische scenario’s.’

Naast macro-economische aspecten is de kwaliteit van het management in deze tijden doorslaggevend. ‘We zijn op zoek naar proactieve leiders, mensen die begrijpen dat een onderneming continu een veranderslag doormaakt. Die steeds bezig zijn om de onderneming te optimaliseren en de overtuigingskracht hebben om dit uit te dragen.

We hebben in de loop der tijd geavanceerde identificatiemogelijkheden ontwikkeld voor diverse leiderschapsstijlen. Daarmee kunnen we steeds beter op voorhand het gewenste type manager selecteren’, aldus Baud die in de loop der jaren de NPM Capital portefeuille heeft teruggebracht van 110 naar 40 participaties.

Oorsprong
Spreker Paul ter Heegde ging in op de oorsprong van de crisis en daarbij naar de huizenmarkt in de Verenigde Staten. ‘Door het verlagen van de rente naar 1 procent waren in de VS hogere leenbedragen mogelijk tegen 100 procent financiering en risicovollere hypotheekvormen’, schetst Ter Heegde. ‘Vervolgens kwam de huizenmarkt in een neerwaartse spiraal door de afnemende woningvraag, een toename van het aanbod, en renteverhogingen door de FED.

Dit leidde tot een toename van betalingsachterstanden en gedwongen verkopen, want de hypotheek in de VS rust op het onderpand en niet op de lener. Vervolgens “waaide” de crisis rond 2007 over naar onder meer het Verenigd Koninkrijk, waar de woningprijzen ongeveer een jaar later dan in de VS eveneens sterk verminderden.’

Volgens Ter Heegde moet de ‘schuld’ zowel bij toezichthouder, rating agencies, beleggers als banken gezocht worden. ‘De toezichthouders en rating agencies hebben gebrekkig en versnipperd toezicht gehouden, de modellen van de credit rating agencies hebben gefaald en de boekhoudregels (waardering tegen marktwaarde) verscherpten vervolgens de neergang. Beleggers op zoek naar extra rendement hebben de risico’s onvoldoende ingeschat en kochten de “besmette” beleggingen met een beperkte risicopremie.

De banken deden hun duit in het zakje door securitisatie: hypotheekleningen werden gebundeld en doorverkocht aan beleggers. Overheden zijn ondertussen met een omvangrijk stimuleringspakket gekomen om onder meer faillissementen bij systeembanken te voorkomen, banken kapitaalinjecties te geven en een garantiestelling te bieden voor het interbancair geldverkeer. Ondertussen verkeert de Eurozone in recessie en zijn de macro-economische verwachtingen niet florissant.’

De gevolgen voor private equity zijn volgens Ter Heegde dat er minder exits zijn, financieringsproblemen voor nieuwe deals en een toenemende vraag vanuit omvallende bedrijven. Private equity kan nooit het gat opvullen dat banken nu in de financiering laten liggen, maar de huidige situatie biedt wel degelijk verschillende kansen.

‘Bedrijven zullen eerder genegen zijn hun financiering met eigen vermogen te regelen en recessie betekent vaak veel nieuwe initiatieven en starters. Bovendien zal de waarde van ondernemingen dalen dus het instapmoment kan goed zijn. Een groot goed is daarnaast dat in het intermediaire veld de verhoudingen zullen normaliseren. Dit alles leidt niet alleen tot mooie kansen ná de crisis, maar wellicht zelfs ook al tijdens de crisis.’

Gebrekkige transparantie
Organisator Jan van Wijngaarden, Partner bij JM Corporate Finance in Breda en voorzitter van de commissie Business Valuation van de DCFA had eveneens het 35-jarige CDA-kamerlid Pieter Omtzigt bereid gevonden om zijn opinie te geven op het item ‘Kredietcrisis en private equity’. De klip en klaar sprekende politicus gooide gelijk de knuppel in het hoenderhok door te stellen dat aan de basis van de kredietcrisis een gebrek aan transparantie in de branche en de daaropvolgende vertrouwensbreuk ligt.

‘De signalen dat er iets mis was, waren al jarenlang zichtbaar, maar er is onvoldoende actie ondernomen. Kijk naar debacles als Ahold, Enron, maar ook naar excessen als aandelenlease. Het gaat niet alleen om bevuiling van de financiële sector, maar ook om zaken die moreel laakbaar zijn. Gelukkig heeft Nederland door haar conservatief beleid – we geven geen geld uit dat we niet hebben – nog een relatief goede positie. We zijn er echter nog lang niet, want de overheid zal zorgvuldig haar garanties aan de banksector moeten managen. We moeten voorkomen dat er een soortgelijke situatie ontstaat als in het VK waar de overheid haar garanties noodgedwongen heeft moeten inroepen.’

Inzake de rol van private equity in de kredietcrisis gaf Omtzigt aan dat meer betrokkenheid van stakeholders een goed plan zou zijn. Verder gelooft hij niet zozeer in ‘antibetrokkenheid’ van PE partijen, maar meer in deals (als PCM) die ‘minder goed zijn afgerond’. ‘Zoeken naar nieuwe vormen van maatschappelijke verantwoordelijkheid is één van de taken van PE partijen.

Daarnaast zou de expertise frequenter gebruikt moeten worden ten behoeve van de doorstart van bedrijven. Laat zien dat het goed gaat in de PE branche!’, gaf de politicus de DCFA leden tot slot mee. Het leidde tot een levendige discussie die tot ver in het borreluur werd doorgezet.

door Ilse Kuipers