Hoeveel control je zelf?

Een serie blogs over control.

Amazon, Apple, Facebook en Google (Alphabet) worden verhoord door het Amerikaanse Congres. Ze zijn te groot geworden en maken volgens sommige politici misbruik van hun macht. Uniek in de geschiedenis, dat alle topmannen van deze bedrijven tegelijk op komen draven om de critici van repliek te dienen. Jeff Bezos is zelfs nog nooit in Washington aan de tand gevoeld. De laatste keer dat het de Amerikaanse overheid gelukt is om de macht van een grote onderneming te kraken is in de jaren 80 van de vorige eeuw, met AT&T. Gaat het weer lukken om de vermeende monopolypositie van een of meerdere megabedrijven te breken?

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance

Over de grootte van de ondernemingen zal weinig discussie zijn. Alleen al qua beurswaarde staan de vier Tech bedrijven in de top tien van ondernemingen met een notering. Apple is met 1400 miljard euro de meest waardevolle onderneming. De andere drie zijn iets minder waard maar steken met hun hoge notering menig land naar de kroon. En dan te bedenken dat deze bedrijven pas in de laatste twintig jaar zo ontzettend zijn gegroeid. Zij hebben maximaal geprofiteerd van de mogelijkheden die internet ons biedt. De eigenaren/oprichters vormen de nieuwe elite van rijksten der aarde.

Ook in gebruikersaantallen zijn de cijfers enorm. Facebook heeft 2,5 miljard gebruikers, via WhatsApp nog eens 2 miljard, en ook met Instagram komen ze op 1 miljard mensen, die regelmatig gebruik maken van hun diensten. Apple heeft 1,5 miljard apparaten in omloop. Alphabet (Google) biedt haar service aan miljarden gebruikers. Amazon heeft de helft van de Amerikaanse onlinemarkt in handen en is in de rest van de wereld nog steeds aan het uitbreiden.

Big Numbers

Gigantische aantallen en bijna niet te bevatten cijfers. Dus dat deze vier ondernemingen groot en machtig zijn is wel aangetoond. Maar maken ze ook misbruik van die macht? Daar zijn wel aanwijzingen voor. Ze drukken onder andere via hun reclamekracht andere media uit de markt. Google en Facebook halen 61 procent van de online advertentiegelden binnen. En Amazon lijkt de informatie die het krijgt via haar marktplaats te misbruiken om succesvolle aanbieders via haar site te kopiëren. Apple geeft haar eigen producten en diensten voorrang in de AppStore en rekent hoge tarieven als concurrenten iets willen verkopen via die winkel. Daarnaast herinneren we ons de fake-news berichten via Facebook en de manipulatie van verkiezingen.

De grote vraag is natuurlijk of dit allemaal voldoende bewijs is voor het aantonen van machtsmisbruik. De advocaten en lobbyisten zullen er alles aan doen om de politici te beïnvloeden en rechtszaken te voorkomen of zelfs te winnen. Dus of hier weer een grote speler wordt opengebroken valt nog te bezien.

Grote Vraag

Vraag is dan ook: wat kunnen wij hiermee? De meeste controllers in Nederland zijn waarschijnlijk klant van een of meerdere van deze ondernemingen. En welk effect heeft een eventueel machtsmisbruik op ons en de organisatie waar wij bij werken? Worden wij gemanipuleerd met fake news? Of hebben we te maken met sneaky advertenties of zoekresultaten die ons op het verkeerde been zetten? Worden ons dingen aangeboden wegens ons zoekgedrag? Zit ons gedrag en handelen verstopt in een algoritme waarmee wij aan de touwtjes van deze machthebbers zitten?

Het is het angstbeeld van Big Brother die ons als marionetten bestuurt en via ons betaalgedrag, zoekgedrag, koopgedrag en appgedrag exact kan peilen en controleren. Control kan fijn zijn, maar niet als we het gevoel hebben dat we misbruikt worden. Daarom is het goed dat er onderzoek plaatsvindt en dat er in ieder geval transparantie ontstaat over wat er gebeurt op dat wereldwijde web. En blijf altijd nadenken over de keuzes die je maakt: maak je die echt zelf of wordt die voor je gemaakt?

Big Tech Control, ook Control 3.0.

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.

(foto: www_slon_pics, Pixabay)