Hoe verandert robotica het vak?

Door Bouko de Groot

Robotics in de zorg, dat lijkt ver van mijn bed voor de finance professional. “Toch zijn er parallellen. De plaatjes kan je naast elkaar leggen, de wijze van verandering, de snelheid, de problemen,” zegt Ivo Broeders, chirurg, hoogleraar robotica aan de Universiteit Twente, en spreker op de Leadership in Finance Summit 2019.

Parallelle transitie

Broeder's carrière ging hand in had met de opkomst van de robotica. Toen hij begon, was er niks. Maar in plaats van de verandering aan te zien en zonodig bij te blijven, heeft hij die hele transitie tot zijn loopbaan gemaakt. “Ik begon in 1992: toen en nu zijn compleet verschillende werelden. Destijds was het vooral open chirurgie. Dat veranderde radicaal met de kijkoperatie, dus via een klein gaatje je werk doen. Die ontwikkeling ging eerst heel snel, voor kleine operaties. Daarna ging het langzamer, tot er out-of-the-blue 'operatierobots' kwamen. Die naam is misleidend, want ze zijn niet autonoom en dienen slechts ter ondersteuning van de chirurg,” verhaalt Broeders.

Hij was al heel vroeg bij de zorgrobotica, in 2000. “Vanaf 2008 zag je een duidelijk groei en de laatste vijf jaar is het booming. Ik heb de ontwikkeling meegemaakt van early adopter tot nu, daar ging toch 20 jaar overheen. Maar de verandering is enorm. Zo zei een student laatst tegen mij, dat hij nog nooit een open operatie gezien had!” Nu staat de zorg voor de volgende grote verandering, die naar meedenkende machines. Binnen zijn vakgebied zijn er grote verschillen tussen de twee belangrijkste toepassingen: diagnostiek – 'puzzelen', en interventie – 'veranderen'. Bij dat laatste staat het nog aan het begin, maar “diagnostisch zijn we verder: bevolkingsonderzoeken bijvoorbeeld gaan preciezer en sneller. Algoritmes komen al met hoge slagingspercentages tot de juiste diagnose.” Toch loopt het in de zorg allemaal niet zo'n vaart. “Het gaat langzaam in de markt. De opleiding tot chirurg duurt immers lang. Bovendien maar de liability voor deze toepassingen de fabrikanten nerveus.”

Onderwijs en benchmarken

Ofschoon operatierobots zelf ook in transitie zijn, van stangen en staven naar soft robotics met armen zoals inktvissen, blijft de uitvoering mensenwerk. “Het sturen en bedienen gebeurt nog steeds met mensenhersens. Die werken in vergelijking met computers abstracter en durven te kiezen, ook als er geen volledige info is, en dat is cruciaal voor chirurgie.” Broeders ziet robotica de komende vijf jaar vooral op een ander gebied verandering bewerkstelligen: onderwijs en benchmarken.

“Een chirurg moet na een lange opleiding gewoon blijven bijleren, via congressen en dergelijk. Dat is vrij fragmentarisch. Het idee is om met big data continu bij te leren,” zegt Broeders. Een kijkoperatie bijvoorbeeld levert een video op, die kan geanalyseerd worden. Zo kunnen we alle videos van hetzelfde type operatie opdelen in herkenbare stappen. Die fragmenten geven we parameters, zoals tijd en welke wegwerpinstrumenten gebruikt worden. Dan kan je zien hoeveel tijd een chirurg besteed aan een operatie, per stap. Vervolgens ga je benchmarken met een aantal video's die echt goed zijn. Daarmee kan je als chirurg zien in welke fase je tijd en kwaliteit laat liggen, je kan zien hoe ieder presteert ten opzichte van de ander, en je kan leren van die betere of snellere ander. “Tijd in een ziekenhuis is heel kostbaar. Die dure minuten moeten dus goed gebruikt worden. Robotica helpt op deze wijze dus tegelijkertijd de chirurg om bij te leren en het ziekenhuis om efficiënter te worden,” zet hij uiteen.

Uitdagingen

Dat klinkt allemaal fantastisch, maar die belangrijke menselijke succesfactor is hierin ook meteen een uitdagend obstakel. “Met zulke video's gaan anderen over je schouder meekijken. Dat is nieuw voor deze beroepsgroep: chirurg is een heel solistisch beroep. Zo ontstaat er een spanningsveld. En wie mag al die benchmarkgegevens inkijken? Daarover moeten ook afspraken gemaakt worden. En wat te denken van de AVG? Nu al gebruiken we algoritmen om alle info uit videos te halen die persoonlijk is. Als een kijkcamera uit het lichaam gaat bijvoorbeeld, beweegt die meestal even heen en weer, zodat je zomaar zou kunnen zien wie er allemaal in de kamer aanwezig is,” legt Broeders uit.

Vrees dat robots zijn plek overnemen heeft hij niet. Maar “de signatuur en inhoud van het beroep verandert erg,” klinkt hij als een echo uit de wereld van de finance professional. “Het wijzigt ten goede, alleen moet je dat wel willen zien en je moet wel je kans willen pakken. Veel mensen zoeken echter veiligheid en willen niet veranderen.” Broeders' advies luidt daarom: “Blijf alert op veranderingen in het beroep. Dat verandert van een kenniseigenaar, de vroegere specialist, in een kennismanager,” klinkt weer de finance echo.

Lees ook: Inzet RPA groeit jaarlijks 50 procent

Alle verhalen van de Leadership in Finance Summit 2019 voor u op een rij gezet.