“De weg naar happiness” (Finance Transformation)

->>> Bekijk alle foto’s van het Jaarcongres Finance Transformation 2017
->>> Lees het nieuwe CFO Magazine

Onder andere deze vragen stonden centraal tijdens het Jaarcongres Finance Transformation met als thema Maximize happiness.  Geluk speelt een steeds belangrijker rol binnen organisaties. Gelukkige werknemers presteren beter en zijn creatiever. Happiness is dan ook voor steeds meer organisaties een thema. Bijvoorbeeld bij NS en KLM. “We zijn steeds meer met happiness bezig. Je ziet wat het doet met de organisatie: mensen bloeien op. Anderen vinden het lastig”, zegt David van Mechelen, group controller bij KLM.  “Zonder happiness krijg je geen resultaat”, vult Hugo Mans, financieel directeur commercie en ontwikkeling bij de NS aan. Een KPI is het nog niet. “Maar we hebben er wel voelsprieten voor.”

Geluk ontbreekt

Toch ontbreekt het geluk bij veel werknemers, stelt ondernemer Allard Droste. “Tweederde van de werknemers gaat met weinig of geen plezier naar het werk”, zegt de ondernemer. “En dat terwijl we verwachten dat het iedere dag sneller en creatiever kan, met meer waarde voor de aandeelhouder.”

Reden voor Droste om de zaken geheel anders aan te pakken. Jaren geleden kocht hij een metaalbedrijf, waarin gewerkt wordt op basis van twee zaken: vertrouwen en verantwoordelijkheid. En dat was nogal een stap gezien de staat waarin hij de organisatie in eerste instantie aantrof. “Ik trof een dood cluppie aan, mensen die wanhopig waren.” Hij begon met iedereen de sleutel van het pand te geven. Men verklaarde hem voor gek. Vertrouwen moet je verdienen, vinden veel mensen. Droste: “Maar als je onbezoldigd vertrouwen geeft, krijg je dat voor 100 procent terug.” Hij laat z’n personeel meedenken over de strategie van het bedrijf. Diefstal vind bij hem niet plaats. En mensen werken eerder 50 dan 40 uur, zegt Droste.

Ook begon hij mensen meer verantwoordelijkheid te geven. Want er bestaat een grote tegenstelling tussen thuis en werk, volgens Droste. “Thuis runnen we een huishouden, brengen we kinderen naar school, regelen een oppas, of gaan sporten. Op werk komen er ineens allerlei processen en managers bij. Natuurlijk gaat het weleens fout, maar mensen kunnen zoveel meer dan we denken.” Droste zegt nooit met managers te gaan werken. Al loopt hij door de groei wel tegen de grenzen aan. Als je niet meer samen in één kantine kan zitten, is de groep te groot om op die manier te sturen, zegt Droste. Zijn oplossing: deel de organisatie op in “plukjes”.

“Neerwaartse spiraal”

Ook voor leiders zelf valt er wellicht nog veel te winnen op het gebied van happiness. Psychiater en schrijver Bram Bakker stelt dat we in het bedrijfsleven heel veel op basis van verstand doen. Dit staat in gespannen verhouding met het gevoel. “Het buikgevoel is secundair”, zegt Bakker. En dat is een probleem. Want de economie mag dan goed draaien, het aantal mensen met psychische klachten en burn-outs neemt toe. Bakker: “We zitten in een neerwaartse spiraal. Straks zijn er te weinig mensen om de groei nog vol te houden.”

“Veel mensen denken: ‘Dit overkomt mij niet’”, wijst Bakker op een belangrijke valkuil. “Een burnout wordt gezien als iets voor softies. Of mensen zeggen: ‘Ik vind mijn werk leuk. Het is geen probleem om 70 uur per week te werken.’” Maar uiteindelijk is het een fysiologisch proces, laat hij zien. Door hard werken (en ook bij hard nadenken, zelfs zittend), versnelt je ademhaling. Zit die boven de tien inademingen per minuut, dan produceer het lichaam het stresshormoon cortisol. Dat is een stofje met negatieve bijwerkingen. Het beïnvloedt je denkvermogen en onderdrukt je immuunsysteem, legt Bakker uit.  “We zien het gebeuren, mensen die uitvallen door stress. Tegelijkertijd neemt het aantal vage klachten toe. Denk aan oorsuizen, prikkelbare darmsyndroom, fybromyalgie of een muisarm. Je lichaam zegt: ‘Je bent te druk.’”

Bram Bakker: “Straks zijn er te weinig mensen om de groei nog vol te houden”

We moeten effectiever bezig zijn met rusten, wat bijvoorbeeld in de topsport heel normaal is. Door bijvoorbeeld yoga, gunnen we onze hersenschors, belast met het vele denken, rust. De ademhaling gaat terug naar 5 tot 7 inademingen per minuut, zegt Bakker. Andre opties: zorg voor voldoende lichaamsbeweging (vooral als je druk bent). En leer weer wat niks doen is (schuif de smartphone en social media opzij).

Angst controleren

Het absolute tegenovergestelde van happiness is misschien wel pure en overrompelende angst. En daarover kan basejumper en wingsuit flyer Cedric Dumont meer vertellen. Rondom dit soort sporters bestaat de mythe dat zij geen angst kennen. Niet waar, zegt Dumont. “Zelfs met twintig jaar ervaring keert angst terug.” Om extreme sports te kunnen uitoefenen, moet je je angst kunnen controleren.

Stress en angst horen er uiteindelijk voor iedereen bij, ze zijn onderdeel van het leven. Daarom is het zaak om angst om te kunnen zetten in iets positiefs: “Meestal is een periode van angst of stress uiteindelijk ook een periode van groei.” Lukt het je om angst vaker om te zetten in iets positiefs, dan word je veerkrachtiger. Dumont: “Succes is uiteindelijk niet complex, het  verschil tussen succes of falen zit vaak in de mindset.”

Vliegt Dumont, dan zit hij volledig in het moment, in een staat van flow en zijn alle angsten naar de achtergrond verdwenen. Dumont leeft dan letterlijk de droom die hij al als kind had: kunnen vliegen. Het gevaar brengt hem  in contact met zijn eigen sterfelijkheid. Maar ook heeft hij het besef dat stoppen met extreme sports geen garantie is dat hij tot zijn 95-ste zal leven.

Cedric Dumont vertelt hoe hij omgaat met angst

Maar hoe brengen we dit terug naar het niveau van de dagelijkse werkzaamheden. Hoe kun je beter met angst omgaan en zorgen voor een staat van flow? Dumont geeft een aantal tips: 
-De basis ligt in recuperatie. Neem tijd voor herstel, bijvoorbeeld door meditatie, zegt Dumont, net als Bakker eerder. Zorg verder voor een diepe focus op de dingen die je doet. En besteed vooral geen aandacht aan dingen die je niet kunt beïnvloeden.
-Optimisme in denken is heel belangrijk. Dumont: “De wereld is gemaakt door mensen die ergens in geloven. Focus op dingen die goed kunnen gaan.” Maar pas op, want het brein is geneigd precies het tegenovergestelde te doen.
-Werk met passie. Maar geldt dat voor iedereen en in elke baan? Dumont: “Ook als je begint met een baan die niet je passie is, kan het dat wel worden. Niemand droomt er als kind van om boekhouder te worden. Toch stond ik laatst bij een lezing voor een groep gepassioneerde accountants.”
-Tenslotte raadt hij aan om risico’s te nemen. “Je zult meer resultaat zien en creatiever worden. Maar ook haal je meer voldoening uit je werk. Stop je met het nemen van risico’s, dan stop je ook met leven, daarvan ben ik overtuigd.”

Een gelukkige digitale wereld?

Digitalisering is al jaren een belangrijk thema binnen de bedrijfswereld. Verbinden we dit met happiness, dan rijst de vraag of we daadwerkelijk gelukkig worden van al die ontwikkelingen. Op die vraag geeft schrijver en adviseur Menno Lanting antwoord. Digitalisering is een gebied vol paradoxen, zo laat hij zien.

Neem bijvoorbeeld de mobiele telefoon. Maakt die ons gelukkig? Op korte termijn wel. “Veel digitale middelen die we gebruiken tappen in op het beloningssysteem in onze hersenen. Dat is de reden dat we zo’n 150 keer per dag op onze smartphone kijken”, zegt Lanting gekscherend. Maar wat zijn de gevolgen op lange termijn. Een samenleving waarin iedereen constant op z’n telefoon zit te kijken, is dat wat we willen?, vraagt Lanting zich af.

Menno Lanting: “Kijk verder dan de horizon en we hebben een gigantisch probleem”

Er zit altijd een andere kant aan technologische ontwikkeling, zegt Lanting. En soms ontstaat er frictie. De echte disruptie zit ‘m niet in de technologie zelf. Die ontwikkeling gaat hard, maar dat gebeurde altijd al, zegt Lanting. “Het verhaal is dat de politiek en innovaties op sociaal en organisatieniveau achterblijven bij de ontwikkelingen van de technologie. Onze systemen kunnen niet hetzelfde tempo volgen. Dat leidt tot frictie.”

Lanting haalt een voorbeeld aan: een intelligente vuilnisbak, die niet alleen aangeeft wanneer ie vol is, maar ook de vuilniswagen de ideale route geeft om de volle bakken te legen. Lanting: “Er zijn minder wagens nodig en minder brandstof: een besparing van 5 miljoen dollar. Maar de andere kant van de medaille is dat het aantal vuilnismannen en vrouwen met 70 procent is teruggelopen. Die moeten dan een uitkering ontvangen, dus die kosten gaan omhoog.”

Een ontwikkeling als robotisering zal in de toekomst ook het werk van kenniswerkers bedreigen, zo is de verwachting. Lanting: “Kijk iets verder dan de horizon en we hebben een gigantisch probleem. Als ik bij organisaties kom, vraag ik ze vaak of ze nadenken over de vraag wat dit soort ontwikkelingen betekenen voor hun organisaties, voor de mensen die nu het werk doen en voor de mensen die in opleidingen zitten. Hebben ze daar beleid voor? Vaak blijft het oorverdovend stil.”

Oud-zwemmer Maarten van der Weijden vertelt over hoe doelen stellen hem geluk brengt

“Geluk overkomt je”

Hoogleraar en voormalig politicus Rik Torfs kijkt op een heel andere, meer filosofische manier naar happiness. Hij is niet zo’n voorstander van geluk, zegt hij. “Het lijkt iets te zijn wat we in ons bezit moeten hebben. Er zijn nu zelfs wetenschappers die met definities en randvoorwaarden komen. Maar geluk valt niet te controleren. Het is iets wat je overkomt”, zegt de Belg.

Het feit dat we soms niet gelukkig zijn, heeft ook te maken met onze levenshouding. Vroeger leefden we voor het hiernamaals, alles wat nu slecht was, zou daar gecompenseerd worden. Torfs: “Het nu was secundair.  Tegenwoordig is het tegenovergesteld. Yolo. You only live once. Alles moet nu gebeuren en fantastisch zijn. Juist dit maximaliseren van geluk kan ons vreselijk treurig maken”, zegt Torfs.

Hoe kunnen we toch hieraan ontkomen? “Onder andere door af en toe een stapje achteruit te zetten op zo’n manier dat je begint te relativeren. We zijn voorbijgangers in dit aardse bestaan. We gaan dood en zullen daarna vergeten worden. En dat is positief. Laten we onze sterfelijkheid dus koesteren. We zijn minder noodzakelijk dan we denken. We hoeven de wereld niet te verbeteren of beter te maken.”

Clichés in mission statements

En hoe kunnen we zorgen voor meer geluk binnen onze bedrijven? Helpt het opstellen van een purpose bijvoorbeeld? Torfs: “Als zo’n purpose heel raar is, kan ik erachter staan”, zegt Torfs grappend. “Maar wordt het iets als: ‘We willen innovatief zijn, kwaliteit aanbieden, klantgericht zijn’, dan mis ik daar iets. Vaak leidt het opschrijven van een mission statement tot een heleboel clichés.”

Torfs roept op tot het geven van vrijheid. “Zeker als je met creatieve mensen werkt, moet je die voldoende ruimte geven. Ik las laatst een verhaal in Harvard Business Review over een bedrijf dat steeds groter werd. Er kwam rigiditeit in het spel, vaste vakantiedagen, een prikklok, etc. Op een bepaald moment vonden de eigenaars dat het niet meer klopte. Alle extra regels werden afgeschaft. Mensen gingen niet meer op vakantie dan ervoor. Als je met supergemotiveerde mensen werkt, kun je heel veel toelaten.”

Hockeycoach Max Caldas

Interessant voor u als Executive Financial:  

1. Save the Date in 2018
In 2018 vindt het Leadership in Finance Summit plaats op 18 april en CFO Day op 6 juni. Noteer deze data alvast in uw agenda. Wij hopen u volgend jaar te verwelkomen. Wilt u als partner betrokken zijn bij een event? Neem dan contact op met Tim Bosman via 020 639 0008 of tbosman@alexvangroningen.nl.

2. Word lid van de CFO Association
Wilt u volgend jaar aanwezig zijn bij Leadership in Finance Summit en bij de vele andere inspirerende bijeenkomsten voor CFO’s en FD’s? Word dan nu lid van de CFO Association, dé exclusieve community van CFO’s en FD’s in Nederland. Als lid bent u welkom tijdens de exclusieve netwerkevenementen en de events Leadership in Finance Summit en CFO Day. Topevenementen vol inspiratie, interactie, knowhow, hoog niveau aan hospitality en netwerken met collega CFO’s en FD’s. Tevens ontvangt u jaarlijks CFO Magazine. Meld u hier aan.

3. Interessante opleidingen voor u en uw collega’s:
– Groei in uw rol als strategisch partner. Volg de vijfdaagse Masterclass Strategisch Financieel Management.
– Integreer risicomanagement in uw organisatie. Volg de vijfdaagse Opleiding Risicomanagement.