Experts: westerse sancties slechts begin van economische pijn

Het is duidelijk dat Rusland met tegenmaatregelen komt en linksom of rechtsom wordt niemand daar beter van, zegt econoom Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland en Oekraïne. Volgens hem werken sancties in algemene zin niet om geopolitieke doelstellingen te bereiken. Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Geschiedenis en politiek van Rusland en in het bijzonder de Nederlands-Russische betrekkingen, noemt het een “logische zaak” dat de handel met Rusland minder wordt maar vraagt zich af hoe ver de westerse landen durven te gaan.

Van Koningsbrugge, die verbonden is aan de Rijksuniversiteit Groningen, maakt een vergelijking met de situatie in 2014 toen Rusland de Krim binnenviel. Ook toen werden sancties tegen Rusland ingesteld. Daardoor werd met name de foodsector hard getroffen. Als het nu tot verregaande sancties komt, zitten die wat hem betreft in de olie- en gassfeer. “De handelsstroom zal deels anders komen te liggen. Maar wij kunnen voorlopig niet zonder Russisch gas”, verduidelijkt hij. “Er wordt gekeken naar andere landen die dat moeten leveren. Maar bijvoorbeeld Qatar lijkt me als land ook geen veilige keuze.”

Keller benadrukt dat het terecht is dat er sancties ingesteld worden, al snijdt het westen zich daarmee ook in de eigen vingers. Na de annexatie van de Krim was bijvoorbeeld afgesproken dat er geen zuivelproducten naar Rusland mochten worden vervoerd. Dit gebeurde uiteindelijk toch middels een omweg via Turkije. Ook werden Russische producenten gedwongen om zelf te ontdekken hoe ze bijvoorbeeld Goudse kaas moesten maken. “Economieën weten zich doorgaans snel aan te passen”, aldus Keller. “Ook producenten weten om sancties heen te werken.”

Het is volgens Keller ook wachten op Russische tegenacties. Hij wijst erop dat Rusland de represailles tegen het regime en de elite al wel heeft ingecalculeerd. Zo heeft Rusland onlangs nog handelsakkoorden met China gesloten. Ook is veel Russisch geld de laatste jaren slim belegd. “Russisch geld zit in vele lagen verstopt. De Russische elite heeft dit zien aankomen.” Wat ook meespeelt is de “Russische trots” die tot harde tegenmaatregelen door Moskou zullen leiden.

Keller legt verder uit dat het Russische besluit om Oekraïne binnen te vallen niet van de een op andere dag is genomen. Hij spreekt ook van een vlucht naar voren door Moskou die de NAVO altijd als een vijand heeft gezien. De westerse toezegging aan Oekraïne uit 2008 om NAVO-lid te mogen worden, is de bron van de huidige escalatie. In Russische ogen zou de NAVO na de val van het ijzeren gordijn niet meer uitbreiden. Maar inmiddels zijn al veertien landen uit de voormalige Sovjet-invloedssfeer lid geworden van de NAVO. Moskou ziet die uitbreiding juist als een vijandige daad. Met de inval in Oekraïne wil het land de NAVO zo ver als mogelijk van Moskou weg houden.