Expert: ‘CSDDD stuwt kosten, sommige bedrijven overleven dat niet’

Eind april nam na jaren van  onderhandelen het Europees Parlement en op 24  mei de Europese Raad de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), aan. De CSDDD – ook wel de ‘antiwegkijkwet’ genoemd – regelt op Europees niveau dat bedrijven verplicht zijn om hun waardeketen te kennen en in actie te komen op het moment zij misstanden ontdekken. “De awareness hierover is te laag, zeker onder MKB-bedrijven”, zegt Vincent Wanders, ESG-specialist en docent NBA-opleidingen/Sijthoff Accountants Academy

• ‘Antiwegkijkwet’ CSDDD is definitief …
• …. met verregaande gevolgen voor de meeste Europese bedrijven.
• Vooral MKB onvoldoende op de hoogte van gevolgen CSDDD
  
• CSDDD biedt kans voor bedrijven om zich in de kijker te spelen als verantwoord toeleverancier
  

Midden december vorig jaar leek alles nog in kannen en kruiken: toen bereikten de Europese lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement een akkoord over de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), een wet die bedrijven Europabreed zou verplichten hun productieketens te screenen op schendingen van milieuregels en mensenrechten, waaronder de rechten van werknemers. Maar ook de verplichting een transitieplan op te stellen en sancties als bedrijven en bestuurders dat niet doen.

Afzwakking

Maar toen bleken dat grote landen zoals Duitsland en Frankrijk deze ketenaansprakelijkheid en met name de sancties veel te ver vonden gaan en versoepelingen te eisen. Die zijn er nu gekomen. Op 15 maart stemde de Europese Raad in met een ‘light’ versie van de CSDDD, en op 24 april nam werd deze door het Europese Parlement geloodst. Zoals het er nu naar uitziet, zal de wet in de jaren 2027 – 2029 geleidelijk worden ingevoerd.

CSDDD zorgt voor 10% tot 20% hogere kosten

Verschil tussen eerste en tweede versie

Het belangrijkste verschil tussen de nieuwe en oude versie van de CSDDD: dat de regels nu voor veel minder bedrijven gaan gelden dan oorspronkelijk de bedoeling was. Alleen Europese bedrijven met een jaaromzet van meer dan 450 miljoen en minstens duizend werknemers hoevenaar n geleidelijk aan de nieuwe regels te voldoen en buitenlandse bedrijven met een omzet van meer dan 450 miljoen uit Europa, ongeacht het aantal werknemers. Eerst zouden de regels gelden voor alle grote  bedrijven. [Artikel gaat verder na de volgende advertentie]

Hoe sterk is jouw waardeketen? [Rondetafelsessie CFO Day 2024]

De waardeketen is zo sterk als de zwakste schakel. Hoe reageert jouw bedrijf op onzekerheid? Ontdek het in de rondetafelsessie ‘Hoe sterk is jouw waardeketen?’ tijdens CFO Day 2024 op 30 mei. Verken strategieën om risico’s te beheersen en je voor te bereiden op onverwachte gebeurtenissen. Meld je nu aan voor CFO Day en bezoek de sessie.

Ja, ik meld me aan voor CFO Day

Beperktere scope

Ook is de ‘scope’ nu beperkter, zegt adviseur en docent NBA-opleidingen Vincent Wanders: de wet legt nu de nadruk op due diligence in de eigen operaties en directe toeleveringsketens. Bedrijven moeten hier risico’s identificeren, en misstanden voorkomen, beperken en hierover rapporteren. De voorstellen in december 2024 vereisten een uitgebreidere due diligence, inclusief indirecte toeleveringsketens en bredere milieu- en mensenrechtenaspecten. De huidige wet vereist jaarlijkse rapportages gezamenlijk met de CSRD , terwijl de eerdere voorstellen meer gedetailleerde en frequentere rapportages vereisten. Nog een verschil: de huidige wet legt de nadruk op civiele aansprakelijkheid voor bedrijven, terwijl de eerdere voorstellen ook strafrechtelijke vervolging mogelijk maakten.

‘Hell of a job’

Toch betekent ook deze verwaterde versie van de CSDDD (spreek uit: ‘CS triple D’) een ‘hell of job’ voor de bedrijven die zich eraan moeten houden, zegt Wanders. Sowieso voor de grote multinationals die er direct door worden geraakt (naar schatting 0,1 procent van het Europese bedrijfsleven), en die boetes tot 5 procent van hun wereldwijde omzet riskeren als ze in overtreding zijn. ‘Veel bedreigender’ is volgens Wanders de privaatrechtelijke aansprakelijkheid: dat betekent dat NGO’s en belanghebbenden bedrijven kunnen aanklagen omdat ze niet voldoen aan de nieuwe wetgeving. “Iets waar grote ondernemingen doodsbenauwd voor zijn.”

Grote corporate al begonnen

Geen wonder dat een groot bedrijf als Albert Heijn al in het derde kwartaal van dit jaar gaat beginnen in samenwerking met z’n leveranciers de keten goed in kaart gaat brengen. Want al zal de handhaving van de CSDDD na de invoering in 202 (of nog later) niet meteen heel strikt zijn, Extinction Rebellion en andere NGO’s kunnen dan wel al aan ‘naming en shaming’ doen.

Partners in de keten en CSDDD

Maar ook de toeleveranciers van grote bedrijven moeten aan de bak. Bij deze groep is de ‘awareness’ over de gevolgen van de CSDDD zeer beperkt, zegt Wanders. Terwijl deze bedrijven straks op verzoek van die grote bedrijven zullen moeten aantonen dat ook zij voldoen aan allerlei milieueisen en dat ze de mensenrechten naleven.

Kostenverhogingen

Kortom: de meeste Europese bedrijven, groot en klein, moeten straks veel tijd, mankracht en middelen steken in rapportage, onderzoek en optimalisatie van hun waardeketen. “Er is een groot tekort aan mensen die beschikken over de kennis en vaardigheden die hiervoor nodig zijn”, zegt Wanders. Even een adviseur inhuren om te beoordelen of je CSDDD-compliant bent, wordt lastig, want er zijn onvoldoende ter zake kundige consultants. Zelf opleiden lijkt de enige optie.

Stijgende kosten voor bedrijven

Al met al zullen de kosten voor het bedrijfsleven stijgen, aldus Wanders, naar schatting ergens tussen de 10 tot 20 procent. “Kosten die bedrijven zullen proberen door te berekenen aan hun klanten.” Maar of dit zal lukken? Niet altijd. Wanders kan zich voorstellen dat veel bedrijven vrezen dat de concurrentiepositie van de Europese Unie door de invoering van de CSDDD en belendende wetten zoals de CSRD onder druk zal komen te staan.

Bedrijven gaan verdwijnen

Zelf verwacht hij ook dat nogal wat bedrijven straks het loodje gaan leggen omdat ze niet kunnen of willen voldoen aan alle nieuwe regels, omdat ze geen financiering meer krijgen of omdat hun grote klanten afhaken. Mogelijk zullen er ook grote bedrijven verdwijnen uit Europa. Boskalis heeft bijvoorbeeld al gezinspeeld op een vertrek, al vindt Wanders het moeilijk voor te stellen dat ze Europa niet zullen bedienen vanuit het buitenland – daarvoor is de Europese markt nu eenmaal te groot. Maar toch: “Waar gereguleerd wordt, vallen partijen af.”

Kansen

Aan de andere kant biedt de nieuwe wet- en regelgeving ook kansen, benadrukt Wanders. Het kan de bedrijvigheid in Europa ten goede komen, aangezien veel grote bedrijven zich zullen terugtrekken uit landen waar ze geen zicht hebben op wat er op de werkvloer gebeurt. “Denk aan landen zoals Bangladesh, Pakistan met veel schimmige bedrijven in de textielindustrie of aan China. Je ziet nu al een terugtrekkende beweging richting Europa.”

Europese MKB-ondernemingen kunnen hiervan profiteren; zeker de ondernemingen die aantoonbaar vooroplopen als het gaat om de invoering van de nieuwe wetten en regels maken grote kans op een voorkeurspositie als toeleverancier van grote partijen. “Dat is dan ook meteen het belangrijkste advies van Wanders aan MKB-bedrijven: “Probeer je te onderscheiden in plaats van de invoering van CSDDD en ook CSRD af te wachten. Doe het beter dan je concurrenten.”