EU-tax monitor: “Mazen in wet ondermijnen internationaal belastingverdrag”

Het internationaal belastingverdrag waardoor multinationals in 140 landen een minimumtarief van 15% betalen, is ‘dramatisch verzwakt door grote mazen in de wet’. Dat concludeert een nieuw rapport van (uit EU middelen betaalde) EU Tax Observatory. Het rapport (‘Global tax-evasion report 2024‘) dat mede werd geschreven door Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, stelt dat de overeenkomst veel minder belastinginkomsten zal genereren dan vooraf werd gesteld.

• Nederlandse belastingregiem trekt kenniswerkers, kunstenaars en wetenschappers
• multinationals verplaatsen winstbelaste entiteiten naar Nederland en Ierland
• Nederland in top 10 van landen met entiteiten die bezittingen in offshore landen aanhouden

Volgens het rapport had de internationale belastingovereenkomst van 2021 –waarvan de invoering door een deel van de nationale regeringen nog voltooid moet worden– nieuwe belastinginkomsten kunnen genereren ‘die gelijk waren aan bijna 10% van de wereldwijde inkomsten uit vennootschapsbelasting’. Maar door een “groeiende lijst van mazen in de wet”, zoals belastingkredieten en effectieve belastingtarieven, verlagen de experts het verwachte bedrag aan extra belastinginkomsten tot minder dan 5% van de wereldwijde inkomsten uit vennootschapsbelasting.

Herziening nodig

De onderzoekers roepen op tot een herziening van de wereldwijde belastingovereenkomst. Zij stellen een ’tweepijlerbenadering’ voor zodat de harmonisatie van de vennootschapsbelasting wordt bevorderd. Het rapport benadrukt dat er meer behoefte is aan financiering om kwesties als sociale ongelijkheid en de klimaatcrisis aan te pakken.

Nederlandse entiteiten verhuizen assets

In het onderzoek wordt Nederland genoemd als het gaat om het bezit van offshore vermogen (gemeten langs zowel de inkomensverdeling als de vermogensverdeling). Samen met Verenigde Staten, Colombia, Nederland, Argentinië en Zwitserland staat Nederland in de top van landen (gebaseerd op beschikbare data) met bezittingen in belastingvriendelijke landen. Wel waarschuwen de opstellers dat de bewering gebaseerd is op gegevens verkregen uit gelekte documenten, uit belastinguitzonderingen en uit uitwisseling van bankinformatie; dit kan een beperkt zicht op de werkelijkheid geven.

Ierland en Nederland

Het onderzoek heeft ook in kaart gebracht waar de winsten van multinationals naartoe gaan die ze verplaatsen om belasting te ontwijken. Ze hebben ontdekt dat er 13 belangrijke belastingparadijzen zijn in Europa, Amerika en Azië, waar multinationals hun winsten naartoe sluizen. De voornaamste bestemmingen van deze winstconstructies zijn Ierland en Nederland, met elk meer dan 140 miljard dollar aan verschoven winsten richting die twee landen, in de afgelopen jaren. [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

Disclaimer

Het is echter moeilijk om precies te zeggen hoeveel winst er in elk land terechtkomt, omdat multinationals ingewikkelde strategieën gebruiken om belasting te ontwijken. Deze strategieën omvatten vaak meerdere belastingparadijzen in verschillende rechtsgebieden, en er zijn ook verschillen in hoe landen winst definiëren en belasten. De onderzoekers waarschuwen dat hun schattingen per land met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, vooral voor het jaar 2020, dat werd beïnvloed door de Covid-19 pandemie.