De veranderende rol van de CFO in een multipolaire wereld

In dit artikel zal worden nagegaan wat de multipolaire wereld behelst, tegen welke uitdagingen de CFO aanloopt en hoe hij hier strategisch op kan inspelen. De bevindingen zijn gebaseerd op een wereldwijd Accenture High Performance Finance onderzoek onder 350 finance executives uit 30 landen en 20 verschillende branches.

 De contouren van de globale economie zijn aan het veranderen. De collectieve dominantie van Amerika, Europa en Japan neemt af en opkomende markten maken nu een significant en groeiend deel uit van de totale wereldomzet. Geschat wordt dat in 2008 ongeveer 49 procent van de totale wereldomzet afkomstig is uit opkomende markten. In 1990 was dit nog maar 38 procent en de verwachting is dat in 2030 maar liefst 61 procent voor rekening van opkomende markten komt, met China als veruit de grootste economie.

VIJF DIMENSIES VAN DE MULTIPOLAIRE WERELD

De opkomst van een nieuwe wereldeconomie, bestaande uit de huidige economische grootheden en vanuit opkomende markten ontstane centra, noemen wij de multipolaire wereld. De multipolaire wereld wordt gedreven door
• toenemende macht van informatietechnologie en communicatie
• verregaande overheidsmaatregelen om economische openheid te stimuleren en af te dwingen
• toenemende consolidatie, organisatiegrootte en geografische reikwijdte van multinationals.

Deze drivers oefenen invloed uit op de volgende vijf dimensies van de multipolaire wereld.

1. Winning talent

Talent is een commodity geworden met een wereldwijde concurrerende markt. Westerse bedrijven kampen met een ouder wordende en naar verwachting krimpende beroepsbevolking. Daarnaast wordt voorspeld dat van de verwachte nieuwe aanwas van bijna 440 miljoen arbeidskrachten tot 2050 maar liefst 97 procent afkomstig is uit ontwikkelingslanden. Niet verrassend dus dat multinationals uit deze nieuwe bron moeten tappen, niet meer primair voor het vinden van goedkope arbeidsplaatsen, maar juist ook voor hoogopgeleid en gespecialiseerd personeel.

2. De toestroom van kapitaal

De ontwikkelde economieën waren traditioneel de bron voor uitgaande buitenlandse investeringen naar enerzijds andere westerse economieën en anderzijds de opkomende markten. Opkomende markten zorgden op hun beurt voor financiële portfolio-investeringen vanuit hun eigen binnenlandse besparingen in de financiële markten (valuta, aandelen, obligaties etc.) van de ontwikkelde westerse economieën. In de multipolaire wereld zien we een kentering, waarin de opkomende markten ook een zeer belangrijke bron zullen zijn van inkomende kapitaalinvesteringen in westerse economieën, terwijl de bestaande economische grootheden nu ook hun binnenlandse besparingen en beleggingsportefeuilles spreiden met aandelen en obligaties in opkomende markten.

####

3. Het gevecht om grondstoffen

De eerdergenoemde wederzijdse stroming van kapitaal en arbeid is nog evidenter voor de steeds schaarser wordende grondstoffen. Zowel de bestaande westerse als de opkomende economieën zullen daarom moeten strijden, terwijl er continu gezocht moet worden naar een juiste balans tussen het stimuleren van wereldwijde economische groei en duurzaamheid c.q. duurzame energie.

4. De opkomende (nieuwe) consumenten

De heersende opvatting dat de groei van opkomende markten was gestoeld op levering van goedkope producten en diensten, is niet langer houdbaar. De opkomende markt is nu ook een markt voor luxeproducten en -diensten geworden. China is op dit moment met 395 miljoen gebruikers al de grootste markt voor mobiele telefoons. De verwachting is dat China nu ook al de op één na grootste automarkt in de wereld is. Het is duidelijk en bekend dat multinationals hier hun groeipotentieel zien.

5. Een nieuw landschap van innovatie

Innovatie werd lang gezien als het domein van de Verenigde Staten, Japan en Europa. In de opkomende multipolaire wereld blijkt dat de opkomende markten sneller in de waardeketen naar voren schuiven dan voor mogelijk werd gehouden, en een zeer belangrijke bron van innovatie zijn.

ONDERZOEK HIGH PERFORMANCE FINANCE
Tegen de achtergrond van de multipolaire wereld is in 2008 onder 350 finance executives in 30 landen en 20 verschillende branches een onderzoek uitgevoerd naar de positie van finance organisaties in het streven naar high performance finance (HPF) in een multipolaire wereld. De finance agenda in de multipolaire wereld zal in de basis bestaan uit drie samenhangende speerpunten: een HPF-functie helpt de business om aandeelhouderswaarde te creëren. Tegelijkertijd worden actief en houdbaar de kosten gereduceerd en worden potentiële financiële risico’s afgewogen in de context van de vijf dimensies van de opkomende multipolaire wereld. Uit het onderzoek zijn negen bevindingen naar voren gekomen over hoe CFO’s zich verhouden tot het streven naar HPF in de multipolaire wereld.

####

Globalisatie heeft een significante invloed op de finance functie
Uit het onderzoek blijkt dat finance executives in de multipolaire wereld nieuwe manieren van globale sourcing als belangrijkste kans zien; tegelijkertijd beschouwen zij als belangrijkste uitdaging daarin het borgen van organisatiewijde adequate governance, compliance en standaardisatie. In dit kader noemen zij drie kernvoorwaarden voor het bereiken van HPF, namelijk het creëren van echte globale sharedservicestructuren met een strategische benadering van outsourcing, gecombineerd met het wereldwijd uitrollen, implementeren en/of upgraden naar één gestandaardiseerd ERP-systeem.

De prestaties van de finance functie als geheel lopen achter
Van de ondervraagde CFO’s is maar 10 procent erg tevreden over de efficiëntie van de finance functie, de effectiviteit van de finance medewerkers, de mate waarin de finance functie in staat is veranderingen te managen en het functioneren van het risicomanagement. In hoeverre voert u periodiek een diagnose uit op uw finance functie en hebt u als CFO een objectief beeld van de positie van uw finance functie op het volledige pallet van de verschillende finance bekwaamheden?

Gebrek aan alignment tussen finance en business beperkt voortgang
Uit het onderzoek blijkt ook dat de focus door CFO’s niet op die finance bekwaamheden wordt gelegd waarvan de CFO’s zelf zeggen dat deze belangrijk zijn voor zowel een HPF-functie als de prestaties van de organisatie als geheel. Als belangrijke oorzaak hiervan wordt aangegeven dat finance juist in de voornaamste bekwaamheden, zoals strategie & structuur, enterprise performance management & reporting en budgettering & forecasting, niet sterk genoeg is. Wij adviseren iedere CFO een helder beschreven en gecommuniceerde finance strategie te hebben die tenminste bestaat uit een visie, een missie, algemene uitgangspunten (guiding principles), ambitieniveaus per aandachtsgebied, een gap-analyse op grond van de huidige situatie en een transformatieroadmap. Uiteraard moet hier expliciet de verbinding worden gelegd met de businessstrategie van de organisatie.

Benchmarking van de finance functie
Zoals eerder besproken blijkt uit het onderzoek dat finance executives geen duidelijk beeld hebben waar ze staan met hun finance organisatie en zeker niet ten opzichte van hun peergroup. Maar 33 procent van de ondervraagden heeft de afgelopen twee jaar een benchmarkstudie gedaan. Een benchmarkstudie is een krachtige methodiek om objectief te bepalen waar de organisatie staat, om vandaaruit een finance strategie inclusief een gedragen businesscase op te bouwen voor een succesvolle finance transformatie. De benchmark wordt dan ook gebruikt om de voortgang van de transformatie te meten en te sturen.

Een op waarde gerichte cultuur is essentieel, maar niet cruciaal
Finance executives zijn van mening dat een op waarde gerichte cultuur, waarbij elk proces een bepaalde waardecreatie of -bescherming moet vertegenwoordigen, essentieel is. Iets minder dan de helft ziet dit als een van de allerbelangrijkste eigenschappen. Een op waarde gerichte cultuur ontwikkelen is niet eenvoudig en wordt door 43 procent van de ondervraagden gezien als een van drie grootste uitdagingen. In een op waarde gerichte cultuur bepaalt finance het framework voor de analyse van investeringsalternatieven, alsook de financieel-economische voorwaarden. Finance speelt uiteindelijk een doorslaggevende rol in de besluitvorming.

####

Vinden van talent blijft een uitdaging voor de meeste finance organisaties
Onder de respondenten wordt het vinden en het behouden van geschikte finance talenten als een van de grootste uitdagingen van de komende decennia gezien. Op punten als leiderschapsstijl, opleiding en training, coachen, beloningsstructuur en team- & individuele performancemeting blijken er significante verschillen te bestaan tussen de gewenste en de huidige situatie. In een eerder artikel in Chief Financial Officer (De kunst van een Finance Workforce Transformatie, april 2008) hebben we reeds besproken dat een succesvolle finance transformatie niet zonder een finance workforce transformatie kan. Dit geldt onverminderd en wellicht nog evidenter in de multipolaire wereld.

Echt EPM ontbreekt in de meeste organisaties
Een volledig geïntegreerde benadering van enterprise performance management die het bottom-line resultaat stuurt, ontbreekt bij de meerderheid van de bedrijven in ons onderzoek. Slechts 20 procent zegt zeer geavanceerd en volledig geïntegreerd EPM toe te passen. De bedrijven met geavanceerd EPM blijken ook veel tevredener te zijn over de bijdrage van finance aan de prestatie van de gehele organisatie. In hoeverre hebt u als CFO uw value drivers en KPI’s aangepast of opnieuw gevalideerd naar aanleiding van de opkomende multipolaire wereld?

Verandering in managen van risico’s is nodig
Slechts 8 procent van de ondervraagde CFO’s geeft aan dat zijn organisatie een volledig gecentraliseerd en geïntegreerd risicomanagementsysteem heeft. Ongeveer 17 procent zegt daar bijna te zijn. Gezien de huidige crisis is het haast overbodig te zeggen dat dit een van de belangrijkste finance bekwaamheden is die de organisatie in de opkomende multipolaire wereld zal moeten hebben. Een geïntegreerde performance management- en risicomanagementbenadering en -cultuur zou eigenlijk niet meer op de agenda moeten staan, maar zou de agenda zelf moeten zijn!

Vooruitstrevende finance organisaties nemen de uitdaging al aan
Finance organisaties die volgens ons onderzoek als HPF kunnen worden aangemerkt, zijn al ingegaan op de uitdaging om de nieuwe rol van finance in de opkomende multipolaire wereld neer te zetten. Sterker nog, doordat zij in het verleden al een gefundeerde finance strategie hebben geformuleerd en de voor hen belangrijke finance capabilities al hebben opgebouwd, hebben zij minder aanpassingen nodig dan niet-HPF-organisaties.

TOT SLOT

Om in de multipolaire wereld het niveau van een HPF-organisatie te kunnen halen zal de CFO tijdig zijn finance strategie moeten hervalideren, bepalen en/of herzien. De huidige finance agenda en het organisatiemodel zullen waar nodig moeten worden aangepast aan de veranderende wereldeconomie. De finance agenda in de multipolaire wereld zal in de basis bestaan uit drie samenhangende speerpunten: een high performance finance functie die de business enerzijds helpt om aandeelhouderswaarde te creëren, anderzijds actief kosten reduceert en tegelijkertijd potentiële financiële risico’s afgewogen managet. Dit in de context van het borgen van winnend talent, toestroom van kapitaal, duurzame grondstoffen, innovatie en het vinden van (nieuwe) consumenten. De CFO die met een finance strategie en visie hierop inspeelt en er bewust succesvol naartoe navigeert, zal zowel individueel als voor de organisatie de finance leader van de toekomst zijn.

ED LAUWERENS is partner bij Accenture binnen de Global Service Line Finance & Performance Management General Lead in Benelux en Frankrijk. HJALMAR KOOISTRA is senior manager bij Accenture binnen de Global Service Line Finance & Performance Management Domain Lead Finance Strategy Benelux