Columnist: ‘De regels en de buitenspelval (over Ajax)’

De dienstverlening van de onderneming Ajax lijkt te haperen. Wat is er verkeerd gegaan bij de leverancier van ‘voetbalvoorstellingen’? Leo van der Voort kijkt in zijn wekelijkse column op FM.nl naar de lessen die geleerd kunnen worden; “En ook lijkt er sprake van een uiterst gebrekkige governance”.

Ajax loopt opnieuw – of nog steeds – achter de feiten aan. Zo zijn de prestaties van Ajax na de winterstop al acht jaar beter, dan die in de eerste helft van de competitie. En gebeurt het Ajax recent voor de zoveelste keer op rij dat de Europese campagne wordt gestart met een incomplete en niet ingespeelde selectie. Ajax is dus nu kind van haar eigen rekening. Want de internationale afwezigheid in de CL-top heeft z’n effect op recette- en tv-inkomsten, het leidt ook tot afnemende interesse van grote sponsoren en waardeverlies van spelers die zich minder in de kijker kunnen spelen. Bovendien beïnvloedt de statusval van Ajax de aantrekkingskracht voor topspelers in de dop: komen er nog groeibriljanten naar de club?
De financiele druk, zeker met een fiks dure huishouding, gaat wat langer duren dan één seizoen. Dat reflecteerde zich dan ook al snel in een forse terugval van het aandeel Ajax – van de eerdere € 24 (mei 2019) tot € 11 recent. Waarvan akte.

Daarbij loopt Ajax telkens in de buitenspelval van een beursnotering. En ook lijkt er sprake van een uiterst gebrekkige governance – commissarissen, directie(s), bestuursraden, een club, een Vereniging, etc. Het houdt elkaar gevangen in een web van onoverzichtelijke belangen, posities, visies, ed..
In dat spanningsveld trad een nieuwe algemeen directeur aan, én een nieuwe trainer. En die hebben beiden alweer het veld moeten ruimen.

Nu komt vanzelf de vraag op: hoe is deze negatieve spiraal te keren. Waar te herstructureren?!

Het lijkt erop dat de komst van Ajax-club-dna in alle geledingen in ieder geval een goede én noodzakelijke start kan zijn op de weg terug. We hebben het dan vooral over de terugkeer van een herkenbare, samenhangende en aansprekende visie op voetbal en club-/teamgeest. En niet de focus op banksaldi (al is een gezonde financiële huishouding evenzeer noodzaak).
Kapitaal moet op het veld staan.

Daarvoor zijn drie belangrijke regels. In de eerste plaats het doorgronden van ‘competitie en marktdruk’: voetbalclubs opereren vaak in sterk concurrerende markten. Het handhaven van concurrentievoordeel en innovatie is essentieel, én uitdagend. Het lijkt er op dat daar bij Ajax wat scheef is gaan lopen – vroeger kwamen de meeste talenten van jeugdcomplex De Toekomst – nu wordt er veelal ingekocht (los nog van de al dan niet gelukkige hand van inkopen). Dat zit eigen talent danig in de weg. Daarmee lijkt een flink competitief voordeel naar de achtergrond te verdwijnen. Scouting, ontwikkeling, investeren als slachtoffers van botsende visies en korte termijn denken…

Ten tweede ‘samenwerking en communicatie’: creatieve processen – en voetbal kan toch wel zo worden gezien – vereisen vaak nauwe samenwerking tussen verschillende disciplines en afdelingen; dat waarborgen is een complexe zaak. Openheid naar supporters en stakeholders van de club, lijkt in wezen belangrijker dan convergeren naar beursregels van het bedrijf. Dat knellende keurslijf van de notering is meer dan ooit in de plaats gekomen van ‘beleving’ – en dat is toch het belangrijkste element van een sportclub.

En ten slotte, op de derde plaats ‘vrijheid versus structuur’: professionals in alle geledingen van de club gedijen vaak het best bij vrijheid en autonomie (waarbij teveel vrijheid kan leiden tot chaos en gebrek aan richting – ‘we rest our case’). Het is een uitdaging gebleken de juiste balans tussen vrijheid en structuur te vinden. De bestuursstructuur moet worden geherijkt in het licht van de essentie van een (top)voetbalclub: ruimte voor professionals, kaders voor de middellange termijn, focus op prestaties en beleving (en plezier).

Van de beurs halen dat bedrijf, en er weer een club van maken. En in de bezetting van de governance dóórselecteren. Ook daar. Juist daar. Dát is herstructureren.