De gemeentemarkt is eindelijk geopend

Inkooptrajecten bij de overheid zijn op te delen in twee belangrijke categorieën: enerzijds werken (zoals bouwwerken, wegen etc.) en anderzijds diensten en leveringen (bijvoorbeeld diensten van advies of schoonmaak en leveringen van allerlei tastbare zaken, zoals stoelen en banken).

De categorie werken kent een drempelbedrag van 5,9 miljoen euro: daarboven moet de overheid Europees aanbesteden. Drempelbedrag bij de inkoop van diensten en leveringen is 237.000 euro. Boven deze bedragen zijn de aanbestedingsrichtlijnen van toepassing.

Passende mate van openbaarheid
Daaronder is het veel minder duidelijk. Alweer enige tijd geleden heeft een rechter uitgesproken dat voor inkopen onder de drempelwaarden wel de drie basisbeginselen van die richtlijnen gelden: transparantie, non-discriminatie en objectiviteit.

‘Het simpel uitnodigen van drie leveranciers om een offerte in te dienen, is niet toegestaan. Ook anderen die mee zouden willen doen, moeten die kans krijgen’, zegt prof. dr. Jan Telgen. ‘Dit houdt ook in dat overheden en overheidsinstellingen inkooptrajecten altijd moeten uitvoeren met een passende mate van openbaarheid.’

Publicatieverplichtingen
De voorzieningenrechter in Utrecht deed onlangs uitspraak in een zaak tussen de gemeente Zeist en PMN (Parkeer Management Nederland). Hierin stond de vraag centraal welke (publicatie)verplichtingen er gelden voor een opdracht die niet onder de Europese aanbestedingsrichtlijnen valt.

De gemeente Zeist besloot eind 2004 haar parkeertaken uit te besteden aan een private partij. In het voorgenomen contract van maart 2005 wordt de exploitatie van alle (publieke) parkeergelegenheden overgedragen aan Q-Park – voor een periode van veertig jaar tegen 900.000 euro per jaar.

Aanzienlijk belang
Volgens de gemeente kent zij hierbij geen verplichting tot aanbesteden, aangezien het hier gaat om de verhuur van onroerend goed – ofwel een dienstenconcessie. Volgens de rechter heeft de concessie echter wel een aanzienlijk economisch belang en moet de gemeente haar uitbestedingsplan passend openbaar maken.

Voldaan
Dé vraag is: heeft de gemeente Zeist aan die verplichtingen voldaan richting potentiële gegadigden? De gemeente heeft de stukken ter inzage gelegd in de publiekshal van het stadhuis en het besluit tot uitbesteden van het parkeerbeheer gepubliceerd op haar eigen website. Is dit een passende mate van publiciteit? De rechter oordeelt van wel. Die is van mening dat de gemeente heeft voldaan aan haar verplichting.

Eindelijk
Zowel overheden als (MKB)bedrijven hebben volgens Telgen voordeel van de uitspraak. ‘Hiermee komt een einde aan veel onduidelijkheid over het begrip “passende mate van openbaarheid”. Eindelijk heeft de markt een richtlijn.’

Veel overheden zijn volgens Telgen blij met deze inhoudelijke verduidelijking. ‘Zij kunnen hiermee vooruit in de dagelijkse aanbestedingspraktijk. In bepaalde zaken zijn zij overigens nog vrij: bijvoorbeeld de termijn waarop offertes moeten zijn ingediend.’

Meer opdrachten
Gemeenten worden gedwongen beter na te denken over wat ze willen hebben. ‘Door juiste richtlijnen en vragen te stellen, trekken zij alleen de juiste leveranciers aan.’ De kansen voor MKB-ers zijn volgens Telgen ook vergroot.

‘Het gaat hier om de kleinere opdrachten onder de drempelwaarden. Gemeenten zullen aanbestedingen voor deze zaken nu op hun websites bekend moeten maken. Door gemeentelijke websites in de gaten te houden, kan het MKB wellicht meer opdrachten binnenhalen.’