Datagedreven Innovatie: valt er nog iets te kiezen voor de CFO? 

Wat is de impact van digitale innovatie, (big) data en kunstmatige intelligentie op onze wereld – en wat betekent dit voor onze markt en onze business? Waarom moeten data en AI topmanagementprioriteiten worden – ook voor de CFO? Op onze Finance Expo in Houten hield Frans Feldberg, professor in Data-Driven Business Innovation aan de VU School of Business, een vlammend betoog waarin hij zijn publiek meenam op weg naar de digitale data-journey die we allemaal moeten gaan maken, willen we de boot niet missen in de 21^ste eeuw.

Data, the most valuable resource
Hoe dan ook zijn AI en (big) data niet meer weg te denken uit welke sector dan ook. Zelfs in de Formule 1 wereld spelen AI en realtime data analyses over de performance van mens en machine een steeds grotere rol in het succes van raceteams. Niet voor niets worden energietransitie en digitale transformatie de twee grootste impactmakers genoemd van nu.

De centrale vraag voor bedrijven en organisaties – maar ook professionals – is: hoe blijven we relevant in al dit datageweld? Volgens Feldberg kan dat maar op een manier: nadenken over wat we kunnen met data analytics, AI en machine learning – of zoals de Provincie Noord-Holland, die door de VU wordt geholpen bij het werken met data, het verwoordt: ‘niet naïef zijn en kansen die data en analytics bieden grijpen, op een verantwoorde wijze’.

Big data en de kansen die het biedt verandert de basis van oude businessmodellen. The Economist omschrijft data als ‘the most valuable resource’. Bedrijven als Shell en Philips zien data inmiddels als hun belangrijkste kapitaal in plaats van hun boortorens en hun hardware. Feldberg laat een lijstje zien van de tien bedrijven die op dit moment wereldwijd qua marktwaarde grootste bedrijven zijn. Zeven van de tien bedrijven blijkt inmiddels een data-bedrijf te zijn. Een heel ander plaatje dan 20 jaar geleden.

Wat er is aan de grondslag ligt van deze verandering? Volgens Feldberg zijn drie factoren van belang geweest in de disruptie. Er is de laatste decennia oneindig veel meer data beschikbaar gekomen. De rekenkracht van onze computers is exponentieel toegenomen. En de grootschalige toepassing van  machine learning is een doorbraak geweest in het omzetten van deze data in informatie die ook daadwerkelijk toepasbaar is om waarde te creëren.

Moet je mee als CFO?
Dit alles roept de vraag op: is data nu eigenlijk al belangrijker dan human resources en geld? En wat betekent dit voor de CFO? Feldberg vraagt aan de financials in het publiek wie denkt dat de databedrijven in de top-10 (Amazon, Facebook, Apple, etc.) concurrenten van ze zijn. Niemand steekt zijn hand op. Een gevaarlijke gedachtegang, aldus Feldberg, want deze bedrijven verzamelen data over alles en iedereen. En of je organisatie nu valt binnen de bouw, zorg of industrie – iedere sector zal steeds meer data driven worden.

Feldberg trekt de vergelijking met de wetenschappelijke revolutie die Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) inluidde met de uitvinding van de microscoop. Dankzij zijn uitvinding konden we opeens zien dat er zich binnen in een cel een hele werkelijkheid op zichzelf afspeelde. De data-revolutie stelt bedrijven in staat om hun markt, processen, het gedrag van zakelijke klanten en consumenten tot op microniveau te analyseren.

Demonetizing
In welke sector we ook werken, het is belangrijk om ons er van bewust te zijn dat data-bedrijven dingen ontdekken over onze markt en processen, waarvan wij vaak niet eens weten dat ze bestaan. En het is ook belangrijk om te beseffen dat deze data of terecht gaat komen bij de hoogste bieder, of vrij toegankelijk gaat worden voor iedereen die slim genoeg is om er gebruik van te maken.

Deze ‘digitalisering’ en ‘democratisering’ van data leidt in veel gevallen ook tot een vorm van  ‘demonetizing’: zaken waarvoor we vroeger betaalden met geld: landkaarten als je op vakantie ging naar Italië of Frankrijk, ‘innovatieve’ navigatiesystemen (wie kent TomTom nog?) – zijn nu gewoon gratis verkrijgbaar via Google op iedere smartphone. Nou ja gratis… laten we onszelf geen illusie maken: we betalen Google met onze persoonlijke data.

Van cashflow management naar dataflow management
Het is belangrijk voor CFO’s is om niet alleen maar na te denken over cashflow management, maar ook over dataflow management. Hoe kan data onze business verbeteren? Hoe kan er in onze business waarde worden gecreëerd en geld worden verdiend met data? En door wie laten we dat doen?

Een aantal tips die Feldberg daarbij op het hart drukt: durf de (data-)reis aan te gaan, ook als je nog niet precies weet waar je uitkomt. Data komt het beste tot zijn recht als je het multidisciplinair analyseert, dus betrek je hele organisatie bij het maken van een gezamenlijk verhaal over wat je met data kan – de ‘why, what en how’ van je business. Feldberg laat zien hoe je met behulp van het datagedreven innovatie canvas (DatCan) zo’n gezamenlijk verhaal over data en analytics kunt creëren (een whitepaper met aanbevelingen over het starten van succesvolle dataprojecten is beschikbaar via DatCan.nl ).  Bovendien is het verstandig om niet alles ‘alleen te willen doen’ – denk na over het eco-systeem waarbinnen je organisatie opereert – dat wordt steeds belangrijker in het data-tijdperk.

Er zijn volgens Feldberg bedrijven die verandering teweegbrengen, bedrijven die veranderingen zien gebeuren – en bedrijven die zich, wanneer het te laat is, afvragen wat er eigenlijk is veranderd. Het is aan de CFO om te bepalen in welke categorie hun organisatie valt. Dat betekent dat je als CFO een heldenrol kunt spelen om je organisatie ervan te overtuigen dat je soms moet investeren ‘over je bestaande business heen’.