Daling kosten, stijging toegevoegde waarde

De uitkomsten van een online survey onder de ruim 16.000 abonnees van financieel-management.nl geven een actueel inzicht in de transformatie van de Nederlandse financiële functie en de mogelijke ruimte voor verbetering. Dat finance transformation in de belangstelling staat blijkt uit het zeer omvangrijk aantal deelnemers.

Aan het onderzoek hebben maar liefst 1.649 mensen deelgenomen. Het onderzoek bevestigt dat de financieel manager een volwaardige gesprekspartner van de directie is. Om hier invulling aan te geven is de aandacht van de financiële functie in gelijke mate gericht op het produceren en analyseren van de cijfers. Ook de aandacht voor communicatieve vaardigheden en vakkennis is gelijk verdeeld.

Hoofdfuncties
In de survey zijn stellingen aan de deelnemers voorgelegd over de drie hoofdfuncties van de financiële functie: beslissingsondersteuning die strategisch van aard is, het meer tactische performance management en de operationele transactieverwerking. Tijdens de afgelopen jaren is er een trend gaande waarin de kosten van de financiële functie dalen, terwijl de toegevoegde waarde stijgt.

Een ruime meerderheid van de respondenten geeft aan dat de financiële functie de organisatiestrategie en strategische besluitvorming ondersteunt (76 procent) en betrokken is bij relevante organisatie- en procesveranderingen (63 procent). Tegelijkertijd signaleert de Nederlandse financieel manager dat dit nog beter zou kunnen.

De financiële functie heeft goed inzicht in waar de waarde binnen de onderneming gecreëerd wordt (71 procent), maar kan dit niet op alle vlakken vertalen naar effectieve mogelijkheden tot sturing. Met name op het gebied van immateriële activa ziet de financiële manager grote kansen tot verbetering.

Slechts een minderheid (40 procent) van de deelnemers geeft aan goed inzicht te kunnen bieden om de waarde van immateriële vaste activa te meten, sturen en beïnvloeden. Het toenemende belang van de immateriële activa leidt ertoe dat het verbeteren van dit inzicht in de komende tijd een aandachtspunt is.

Eenzelfde gevoel van tevredenheid met de additionele wens tot verbetering wordt gesignaleerd op het gebied van performance management. Een overgrote meerderheid (78 procent) is van mening dat de financiële functie tijdig de juiste en relevante financiële en management informatie verstrekt.

Echter, slechts 30 procent van de respondenten is volledig tevreden. Dit betekent dat de overige 70 procent blijkbaar nog verbeteringen mogelijk acht. Over de betrouwbaarheid en accuratesse van de forecasts is slechts 11 procent van de respondenten volledig tevreden.

Dit sluit ook aan bij de uitkomsten van een eerder onderzoek onder Europese financieel directeuren, waarbij aangegeven werd dat verbetering van de forecasts nog altijd het belangrijkste aandachtsgebied van de financieel directeur is (Transforming Finance In Europe: People not Systems Lead the Way, CFO Publishing Corp, MA, USA april 2004. Een rapport van CFO Research Services in samenwerking met Capgemini.)

Nog in eigen beheer
De transactieverwerkende processen krijgen naast decision support en performance management nog voldoende aandacht. Bijna 60 procent van de financieel managers verwacht de transactieverwerkende processen vooralsnog in eigen beheer uit te blijven voeren. Slechts 23 procent heeft deze processen uitbesteed of overweegt dit te doen.

Het onderbrengen van deze processen in een shared service center krijgt meer steun: 38 procent heeft dit al gedaan of gaat dit in de toekomst doen. De Nederlandse financieel manager evenaart hiermee zijn Europese collega op het gebied van uitbesteding maar blijft achter op het gebied van shared service centers. Uit het genoemde onderzoek onder financieel directeuren in Europa blijkt namelijk dat 24 procent van de ondernemingen (een deel van) de financiële functie heeft uitbesteed of voornemens om deze in de komende achttien maanden uit te besteden. 58 procent van de ondernemingen heeft of is voornemens om een financieel shared service center op te richten.

Mogelijk ziet de Nederlandse financieel manager hierin minder voordeel dan zijn Europese collega’s vanwege geringere schaalgrootte van de activiteiten. financiële managers eerst het gebruik van ondersteunende it-systemen willen optimaliseren voordat een mogelijke stap naar outsourcing of shared service wordt overwogen. Slechts 48 procent van de respondenten is tevreden over de mate waarin de financiële functie optimaal gebruikmaakt van ondersteunende ict-systemen. De onlosmakelijke verwevenheid van ict met de getransformeerde financiële functie wordt duidelijk op de eerder genoemde gebieden van beslissingsondersteuning en performance management. 

Van de respondenten die vinden dat er optimaal gebruik wordt gemaakt van de ondersteunende ict-systemen geeft maar liefst 93 procent aan tijdig de juiste financiële en managementinformatie te kunnen verstrekken. Dit aandeel loopt af naarmate de respondenten meer verbeteringen wensen in de toepassing van ict. De financiële functie met optimaal ingerichte ict is evenzo vaker in staat om goed inzicht te bieden op het gebied van immateriële activa. Toch blijkt uit de enquête dat optimaal gebruik van ondersteunende ict-systemen niet volledig garant staat voor succes van de financiële functie.

Mensenwerk
De betrokkenheid van de financiële functie op de drie verschillende niveaus en de wens tot verbetering vergt grote inzet en kwaliteit van de mensen. Zo blijkt dat naarmate de financiële functie meer betrokken is bij relevante organisatieveranderingen, zij beter inzicht heeft in waar de waarde binnen de organisatie wordt gecreëerd. Om dit te bereiken houden de medewerkers van de financiële functie zich meer bezig met het analyseren van cijfers dan met de productie hiervan.

Het zal dan ook steeds belangrijker worden dat deze mensen de al eerder genoemde mix van vakkennis en communicatieve vaardigheden beheersen. Het is geen wonder dat 65 procent van de financiële managers het aantrekken van de juiste mensen voor de financiële functie in toenemende mate als een probleem ervaren.

Opvallend is dan wel dat niet vaker overwogen wordt om transactieverwerkende processen uit te besteden. Dit zou toch een mogelijke oplossing kunnen zijn voor om te kunnen beschikken over de juiste mensen zal de aandacht voor het behouden en de ontwikkeling van het eigen human capital nog meer toenemen. In het geheel bezien is de Nederlandse financiële manager tevreden over de basis van de financiële functie. Er wordt een goede invulling gegeven aan de transformatie van de financiële functie.

Daarnaast wordt gesignaleerd dat verbeteringen mogelijk zijn, vooral op het gebied van  beslissingsondersteuning en performance management. De Nederlandse financiële managers acht niet alleen waardecreatie van groot belang, maar hecht ook veel waarde aan de benodigde menselijke inzet. Verwacht wordt dat het koesteren van de eigen talenten een belangrijk aandachtsgebied is van de financieel manager.

Grootschalig onderzoek
Adviseurs Rolf de Bruin en Johan Hiensch van Capgemini Consulting en Evert van Os en Patrick van der Pijl van PricewaterhouseCoopers sloegen de handen ineen voor een grootschalige online survey onder de ruim 16.000 abonnees van financieelmanagement.nl. In dit artikel de belangrijkste uitkomsten.