Corona vraagt om Creativiteit

Een serie blogs over control.

BLOG – Iedereen zit op dit moment in de aanpassingsmodus. Organisaties snijden in kosten, zoeken ondersteuning bij onvermogen, onderzoeken financieringsmogelijkheden, vinden lichte aanpassingen in de verdienmodellen, gaan over naar online werken en verkopen

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Ondertussen worden de kinderen in de leer- en speelstand gehouden, zorgen we voor de ouderen met gepaste afstand, letten we op eigen gezondheid, 1,5 meter, handen wassen, desinfecteren. Veel noodzakelijke wendbaarheid om de continuïteit te bewaken. Toch vraagt deze tijd naast Wendbaarheid ook om Creativiteit met een hoofdletter. De schepping van totaal nieuwe business uit de puinhopen van Corona.

Nieuwe business as usual

Controllers zijn normaliter de bewakers van business as usual. Planning en Control gaan vrijwel altijd over de dagelijkse operationele activiteiten en processen. Daar kunnen ook creatieve trajecten bijzitten, maar die laten zich veel moeilijker in control krijgen. Ik ben in een grijs verleden betrokken geweest bij de commerciële zender Veronica en het in control krijgen van deze creatieve geesten was, om het mild uit te drukken, uitdagend. Voortdurende budgetoverschrijdingen, moeilijk aan deadlines te houden, matig kostenbewustzijn en trage monitoring op resultaten. Toch vraagt deze tijd om een creërend vermogen in organisaties en daar zullen controllers hun steentje aan moeten bijdragen.

Hoe werkt creativiteit eigenlijk?

Het proces rondom Creativiteit kent vijf fasen:

1. voorbereiding (75 procent van de tijd),
2. frustratie,
3. incubatie,
4. inzicht,
5. uitwerking.

Vaak wordt ten onrechte de fase waarin Inzicht wordt verkregen gezien als de enige creativiteitsfase. Dat is logisch als je bedenkt dat hier het eindproduct van creativiteit zichtbaar wordt. Het meeste werk zit echter in de fasen daarvoor. Edison zei reeds dat geniaal zijn voor 1 procent uit inspiratie en voor 99 procent uit transpiratie bestaat.

Voorbereiding

De voorbereiding bestaat vooral uit het vaststellen van het probleem, verzamelen van informatie, zowel veel lezen als veldonderzoek. Het verdiepen in de casus maakt dat inzicht in het grotere geheel ontstaat. Door vervolgens proefballonnetjes op te laten, kunnen we vast oefenen op de mogelijke oplossing.

    Woensdagochtend 1 april,
    webinar van prof. Slobbe

    Controlling in Crisistijd.
           Schrijf je in!

Laat deze fase niet te kort duren, want zonder een doorwrochte studie naar de mogelijkheden en onmogelijkheden zullen de beste oplossingen niet gevonden worden. Niet te snel op het doel af dus! Door ook te zoeken in onmogelijke hoeken, leren van mislukkingen, gebruik te maken van onverwachte bronnen van kennis en ervaringen van velen zal de oplossing echt verrassend zijn.

Ook in deze coronatijd moeten we dus tijd nemen voor overdenking. Veel uitvindingen waren het gevolg van mislukkingen die uiteindelijk tot inzicht leidden. Denk aan coca cola, oorspronkelijk medicijn, nu frisdrank. Een middel tegen hoge bloeddruk bleek beter als viagra. De magnetron begon ooit als radarinstallatie. Om hartritme te meten werd de pacemaker “ontdekt”. Andere “mislukkingen” zijn buskruit, superlijm, ducttape, lysol, en niet te vergeten de elektronische tatoeëermachine.

Frustratie en incubatie

Na de voorbereidingsfase begint volautomatisch de frustratiefase. Niet gek: al het onderzoeken leidt vrijwel altijd tot vastlopers, hypotheses die bij het grofvuil kunnen, twijfel aan eigen kunnen. Van Gogh twijfelde altijd aan zijn eigen genialiteit. Deze frustratie is nodig om echt een sense of urgency te bereiken. Zó balen van het niet vinden van de oplossing.

Daarom is de Incubatieperiode zo heilzaam. Even helemaal niet denken aan het probleem. Hoofd leegmaken. Sommigen verwarren dit met luiheid. Ik zal u zeggen: zonder luiheid geen creativiteit. Dat wil overigens niet zeggen dat alle luiheid leidt tot creativiteit. Voor controllers is dit moeilijk om mee om te gaan. Wij willen zweet ruiken, arbeid zien. Mensen meters laten maken. Als er dan wordt geflierefluit, lijkt het zo onzinnig.

Toch zijn deze momenten van mentale rust het meest verlichtend. Na een goede nachtrust, een rondje golf, of een heerlijke wandeling, zien we het vraagstuk weer helemaal helder: en de oplossing ook!

Inzicht en uitwerking

Inzicht is heerlijk bevrijdend maar moet dan vervolgens wel worden geïmplementeerd in de operatie. En daar zijn controllers weer vaak heel goed in. Vooral in fase 1 en 5 zien we controllers excelleren. Voor fase 2, 3 en 4 moeten we het denkwerk overlaten aan marketeers, productontwikkelaars, uitvinders, wetenschappers, laboranten, componisten, schilders en ander creatief denkvolk.Deze tijd vraagt om nieuwe ideeën. Maak jij dat mede mogelijk in jouw organisatie? Creativiteit in Control, ook 3.0.

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.