Boekhoudregels versoepeld

Onder het nieuwe regime zou de omstreden tweede reddingsoperatie van ING begin dit jaar, waarbij de overheid voor 22 miljard euro aan risico’s overnam van de bank-verzekeraar, niet meer nodig zijn. Of zij met nieuwe regels ook kan worden teruggedraaid, is momenteel nog onduidelijk.

Het bestuur van IASB komt de laatste tijd dagelijks bijeen om te werken aan de wijzigingen. Het gaat vooral om de behandeling van financiële beleggingen zoals hypotheekportefeuilles. Nederlandse banken hebben die meestal geboekt onder het kopje ‘beschikbaar voor verkoop’. Volgens de huidige regels moet een bank die categorie afboeken tot marktwaarde zodra een klein deel van de verwachte rente niet binnenkomt.

Dit uitgangspunt heeft tot grote schade geleid. Door de kredietcrisis is er nauwelijks handel in hypotheekbeleggingen. Daardoor zijn de prijzen sterk gedaald, ondanks dat de wanbetalingen meevallen. Banken moesten enorme verliezen boeken en dat tastte hun solvabiliteit aan.

De IASB werkt nu aan een wijziging in de boekhoudregels waardoor een bank alleen het echte verlies hoeft af te boeken. Dat leidt over het algemeen tot een aanzienlijk kleiner verlies dan het boeken op marktwaarde. De versoepeling komt onder grote politieke druk tot stand, omdat Europese ministers van Financiën erom hebben gevraagd. In de VS, waar een soortgelijke boekhoudregel bestaat, is er druk vanuit de regering-Obama.

Het nieuwe regime is omstreden. Aanhangers van het marktwaardedenken stellen dat de markt een betere voorspelling geeft van wat een bank te wachten staat, dan door het verlies dat concreet wordt gemeten, aldus het FD.

De omstreden boekhoudregel dreigde begin dit jaar grote gevolgen te hebben voor ING, dat voor 30 miljard euro aan zogeheten Alt-A-hypotheken had gekocht. De marktwaarde lag toen ruim 10 miljard euro lager. Met de huidige regels zou ING dat hele bedrag als verlies moeten nemen. Met de nieuwe boekhoudregels geldt dat alleen voor de echte wanbetalingen.

Zowel ING en het ministerie van Financiën hebben altijd beklemtoond dat de boekhoudregels de voornaamste reden waren voor de reddingsoperatie, waarbij de risico’s werden overgeheveld naar de Staat.

De IASB werkt aan een soortgelijke versoepeling voor aandelenbeleggingen van financiële instellingen. De organisatie staat mogelijk ook toe dat banken tijdens economische voorspoed alvast geld opzij leggen voor verliezen tijdens een recessie. Voor de invoering van de internationale boekhoudregels kenden banken een stroppenpot. Onder politieke druk zou de IASB werken aan een variant op de stroppenpot. Daarbij mag een bank een deel van de rente-inkomsten op kredieten apart zetten voor slechte tijden. Of dat voorstel het haalt, is momenteel nog onzeker. In juli worden de plannen naar verwachting officieel bekend gemaakt.