Boekenonderzoek met gewekt vertrouwen

Als er te weinig belasting is geheven, kan de inspecteur navorderen. Uiteraard moet hij daarbij voldoen aan de wettelijke eisen. Maar zelfs als de inspecteur voldoet aan deze eisen, kan een dergelijke aanslag lang niet altijd worden opgelegd. De juiste toepassing van de wet kan namelijk opzij worden gezet als een belastingplichtige ervan kan uitgaan dat iets bij een eerdere controle op fiscale juistheid is beoordeeld en de goedkeuring van de controleur heeft gekregen. Dit heeft het hoogste fiscale rechtscollege in Nederland, de Hoge Raad, bepaald.

Vertrouwen in goedkeuring
De mogelijkheid tot navordering kan komen te vervallen als tijdens een controle de indruk is gewekt dat een bepaalde handelswijze van de belastingplichtige is goedgekeurd. Daarbij is het niet noodzakelijk dat de controleur met zoveel woorden tijdens de controle of in zijn rapport, goedkeuring heeft gegeven. Ook als een controleur aangeeft iets te gaan onderzoeken, maar daar niet op terugkomt, is daarmee impliciet sprake van goedkeuring; dit geldt zelfs als de handelswijze vermeld staat in het controlerapport. Let op: als de inspecteur eenmaal de indruk heeft gewekt aan een bepaald onderdeel aandacht te hebben besteed, moet nog wel worden bekeken of dit onderdeel ook op fiscale juistheid is beoordeeld. Dit is echter al snel aannemelijk: het is immers de reden van het bezoek van de controleur.

Tenzij …
Hoe groter het belang voor de Belastingdienst een bepaalde handelswijze te beoordelen, hoe eerder de indruk ontstaat dat de controleur het in orde heeft geacht. Het kan dan immers redelijkerwijs niet aan zijn aandacht zijn ontsnapt. Wel moeten de gevolgen voor de belastingheffing daarbij van substantieel belang zijn. Anders zou het namelijk kunnen zijn dat de controleur er geen aandacht aan besteedt vanwege het geringe belang. Nog een aandachtspunt: als u handelt in strijd met de wet, mag u er nooit op vertrouwen dat de controleur zijn werk goed heeft verricht.

Vertrouw geen slecht presterende controleur
Een controleur kan bij u het vertrouwen wekken dat hij delicate kwesties heeft beoordeeld en akkoord bevonden. Dat vertrouwen is echter alleen terecht wanneer de controleur serieus werk heeft gemaakt van zijn boekenonderzoek. Recentelijk heeft de Hoge Raad zich gebogen over een zaak waarbij de controleur overduidelijk zijn werk niet goed had gedaan en omstreden kwesties zonder nadere beoordeling had aanvaard. De Hoge Raad kwam daarbij tot de conclusie dat er geen sprake kon zijn van vertrouwen in het functioneren van de controleur: de ondernemer in kwestie had immers kunnen weten dat de controleur zijn werk niet goed had gedaan.