Bijzonder bedrijfsmodel koppelt financieel eigendom los van zeggenschap

Steeds meer bedrijven kiezen voor een andere manier van eigendom en zeggenschap, waarbij aandeelhouders op afstand worden gezet. Dit bedrijfsodel wordt steward ownership en wint bij bedrijven aan belangstelling, constateert werkgeversorganisatie AWVN. Binnen dit model kunnen aandeelhouders niet meer winsten leegromen of financiële middelen uitputten ten faveure van de eigenaren. De zeggenschap wordt losgekoppeld van het financiële eigendom.

Volgens AWVN verdubbelt het aantal bedrijven dat kiest voor dit model elk jaar. Inmiddels telt Nederland volgens AWVN meer dan honderdvijftig steward owned bedrijven. Dit model is een manier om te voorkomen dat een bedrijf elke vijf jaar wordt verkocht en dat de top van de onderneming opstapt, waarna deskundigheid, missie en visie ook verdwijnen.

Bij stewards ownership kunnen investeerders wel een belang nemen, maar krijgen ze daarmee geen doorslaggevend stemrecht over de koers van het bedrijf. De macht om bijvoorbeeld de statuten en de missie van een bedrijf te wijzigen. Om een overnamebod te accepteren is een beselissing die niet primair ligt oprichters, investeerders of beleggers te liggen, maar bij zogenaamde stewards.

Bedrijven die voor dit model hebben gekozen zijn adviesbureau Berenschot en ingenieursbureau Haskoning. Bij Berenschaot zijn de aandelen ondergebracht in een stichting die wordt beheerd door stewards, die als taak heeft om de missie te borgen. Haskoning combineert steward ownership met medewerkersparticipatie. Vijfentwintig procent van de aandelen is via een  stichting administratiekantoor in handen van medewerkers, vijfenzeventig procent in handen van een stichting die bestuurd wordt door stewards.

Dit bedrijfsmodel is niet weggelegd voor elk bedrijf, waarschuwt AWVN. Beursgenoteerde bedrijven zullen dan eerst de helft van de aandelen moeten terugkopen, wat in de praktijk een te kostbare hobbel kan zijn.

Bedrijven die kiezen voor steward ownership doen dat soms vanuit een gevoel van nalatenschap, schrijft AWVN. Oprichters  willen hun bedrijf goed achterlaten en voorkokmen dat het wordt gekocht door investeerders. Anderen hebben ideologische overwegingen. Die vinden bijvoorbeeld dat ook medewerkers en de maatschappij hebben bijgedragen aan de onderneming.