Accountant [wel/niet] verantwoordelijk voor implementatie CSRD?

Accountants krijgen nu een grote rol toegewezen bij het implementeren van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Maar kan die verantwoordelijkheid wel alleen bij accountants neer gelegd worden?

De Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die betrekking heeft op verslaglegging over het duurzaamheidsbeleid van ondernemingen, wordt over boekjaar 2024 van kracht voor de grootste beursgenoteerde bedrijven binnen Europa. Het jaar erna valt een grotere groep bedrijven onder de richtlijn, waaronder veel mkb-bedrijven.

Samenwerking met registeraccountants cruciaal

Demissionair minister Sigrid Kaag van Financiën heeft onlangs het Nederlandse wetsvoorstel vrijgegeven voor consultatie. In dat voorstel maakt ze gebruik van de mogelijkheid die de richtlijn aan lidstaten biedt om ook andere beroepsbeoefenaren dan registeraccountants, zoals controllers, aan te wijzen voor de controle op duurzaamheid. Een keuze die zeer valt toe te juichen. Controllers zijn namelijk prima in staat om erop toe te zien of bedrijven zich houden aan wet- en regelgeving voor duurzaamheidsverslagen. Een goede samenwerking met registeraccountants is daarbij wel cruciaal.

Controllerskills nodig voor vastleggen duurzaamheid

Controllers hebben zich de afgelopen periode voorbereid op hun nieuwe rol in duurzaamheidsverslaglegging en zijn hier nog steeds druk mee bezig. In hun dagelijkse werk zijn ze gewend om in gesprek te gaan met diverse afdelingen binnen een bedrijf, van finance tot sales. Daarmee zijn ze in staat om draagvlak bij interne en externe stakeholders te creëren. Dat is een soft skill die de uitkomst van auditwerkzaamheden ten goede komt. Door draagvlak te verwerven krijgen controllers relatief gemakkelijk de essentiële informatie boven water. Accountants zijn – door de aard van hun functie – meer gericht op naleving van de regels. Dat is uiteraard een belangrijke kwaliteit, die past bij hun verantwoordelijkheid. Maar bij het vergaren van informatie over de realisatie van duurzaamheidsdoelen is het van belang om niet al te rigide, maar vooral praktisch te werk te gaan.

Naleving EU-richtlijn niet alleen voor accountants

Er is nog een andere reden om de controle op de naleving van de nieuwe Europese richtlijn niet alleen aan accountants voor te behouden. Het gaat om een belangrijke en substantiële extra taak, waarvoor er simpelweg te weinig accountants zijn. Volgens recent onderzoek van ING kampt de helft van de accountantskantoren met personeelstekorten, waarbij deze kantoren aangeven dat de nieuwe Europese duurzaamheidsrichtlijnen voor meer werk zorgen. Dit tekort, dat structureel van aard is en de komende jaren alleen maar toeneemt, maakt het noodzakelijk om ook andere finance-professionals (dan accountants) een rol te geven bij de CSRD. Controllers vormen een aanzienlijke doelgroep: er zijn er in Nederland vele duizenden van.

Internationale uitdaging vraagt internationale aanpak

Maar we moeten de nieuwe EU-richtlijn niet alleen op nationaal niveau bekijken. Dit is een kans om ook controllers uit andere landen in te zetten – mits ze uiteraard aan bepaalde vakbewaamheidseisen voldoen – om ook in Nederland de CSRD-naleving te toetsen. De vakbekwaamheid kan aangetoond worden met internationaal erkende certificaten, zoals het CMA. Qua taal zal er ook geen issue zijn: zeker in het internationale bedrijfsleven spreekt iedereen Engels. En de kennis van buitenlandse controllers leidt tot meer diversiteit en mogelijk tot andere invalshoeken en nieuwe inzichten.

Nieuwe marktontwikkeling = nieuwe taakverdeling

Ter voorkoming van misverstanden: de nieuwe rol voor de controller betekent zeker niet dat accountants geen bemoeienis zullen hebben met de CSRD. De accountants blijft immers eindverantwoordelijk voor controle op de verslaglegging, en toezicht op duurzaamheid wordt daarvan een integraal onderdeel. Simpel gezegd: de accountant blijft de jaarrekening aftekenen. Daar valt niet aan te tornen. Maar het voorwerk kan prima door anderen gebeuren. Een goede samenwerking tussen beide beroepsgroepen op dit punt is dan ook essentieel.

Verschuiving taken controllers

De inwerkingtreding van CSRD betekent uiteraard een verschuiving binnen het huidige takenpakket van controllers. Maar die taakverschuiving is alleszins te rechtvaardigen: we praten hier immers over een van de grootste veranderingen voor het bedrijfsleven. Bovendien is het verleggen van taken goed realiseerbaar. Voorheen bestond het werk van controllers ruwweg voor twee derde uit activiteiten rondom het afsluiten van de jaarrekening, en voor een derde uit advisering. Door automatisering is deze verhouding heel anders komen te liggen. En nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals AI, scheppen alleen maar meer ruimte voor adviestaken. Bovendien maakt deze nieuwe rol het werk van de controller breder en dus interessanter. En niet onbelangrijk: betrokkenheid bij het duurzaamheidsbeleid van een bedrijf zal ook de aantrekkingskracht van het beroep op toekomstige studenten verhogen.