Aanbod en aanvaarding

Een overeenkomst is niets anders dan afspraken die partijen met elkaar maken, waardoor voor beiden rechten en verplichtingen ontstaan. Pas als er sprake is van aanbod en aanvaarding, kan er gesproken worden van een overeenkomst. Een eenzijdige overeenkomst (denk aan bijvoorbeeld een schenking) legt slechts aan één van de partijen een verplichting op. Een wederkerige overeenkomst legt deze verplichting bij beide partijen. Tenzij er een annuleringsclausule in is opgenomen, kan een overeenkomst niet eenzijdig worden herroepen.

Wanprestatie
Als één van de partijen de overeenkomst niet, niet tijdig of niet volledig nakomt, dan pleegt hij wanprestatie. Wanneer een schuldenaar, ook nadat de schuldeiser diverse aanmaningen heeft verzonden, niet aan zijn verplichting(en) voldoet, kan de schuldeiser een ingebrekestelling sturen. Als ook na die ingebrekestelling het gewenste resultaat uitblijft, kan de schuldeiser een juridische procedure beginnen waarin nakoming (en eventueel schadevergoeding) van de overeenkomst wordt gevorderd.

Vastlegging afspraken
In het Nederlandse recht bestaat een grote vrijheid in het maken van afspraken. Dagelijks wordt bijvoorbeeld alleen al voor miljarden telefonisch verhandeld, dus mondelinge overeenkomsten gesloten. Om later – als nodig – aan te kunnen tonen dat bepaalde afspraken zijn gemaakt, is het echter wel verstandig deze afspraken schriftelijk vast te leggen. Discussies worden uitgesloten wanneer deze afspraken schriftelijk door alle betrokken partijen worden bevestigd.

Vertegenwoordigingsbevoegd
Een overeenkomst kan niet geldig zijn als iemand helemaal niet bevoegd blijkt te zijn om bepaalde afspraken te maken. Zo is een receptioniste over het algemeen niet bevoegd om bijvoorbeeld de huurovereenkomst met de eigenaar van het bedrijfspand aan te gaan. In de Kamer van Koophandel staat beschreven wie bevoegd is om een bedrijf aan bepaalde afspraken te mogen binden.

Curatele
Ook ouders kunnen bepaalde afspraken van hun kinderen (jonger dan 14 jaar) ongedaan maken, tenzij die betrekking hebben gehad op levensonderhoud of studie. Dit recht komt in sommige gevallen tevens bewindvoeders van mensen die – bijvoorbeeld wegens drankmisbruik of geestelijke stoornis – onder curatele zijn gesteld toe.
Minderjarige van 16 jaar of ouder kunnen door de Kantonrechter bepaalde bevoegdheden toegekend krijgen die normaal gesproken aan meerderjarigen toebehoren.

Nakoming
Veruit de meeste overeenkomsten worden nagekomen. Toch zijn er diverse partijen die om wat voor reden dan ook hun verplichtingen niet nakomen. Wanneer nakoming daarvan toch gewenst wordt, dient – voor zover mogelijk – de wederpartij meestal nog officieel in de gelegenheid te worden gesteld dat te doen. Als (tijdige en volledige) nakoming dan toch nog uitblijft, krijgt men rechten om deze nakoming af te dwingen, desnoods met inschakeling van rechter en uiteindelijk de gerechtsdeurwaarder. Belangrijk is echter wel dat het mogelijk moet zijn om nakoming af te dwingen.

Algemene voorwaarden
Om contracten duidelijk en overzichtelijk te houden hanteren veel bedrijven algemene voorwaarden. Voorwaarden die dus op alle overeenkomsten, die door een bepaald bedrijf worden gesloten, dienen te gelden. Daarin staan bepalingen opgenomen, waarmee die gebruiker diverse vervelende consequenties (zoals schadeclaims en dergelijke) wil uitsluiten. In de algemene voorwaarden zijn alle bedingen opgenomen, die de gebruiker op diverse overeenkomsten wil laten gelden, behalve die bedingen die de kern van de te leveren prestaties weergeven.

Deze algemene voorwaarden maken deel uit van de gesloten overeenkomst en ook de wederpartij moet het aanvaarden. Dit houdt in dat de wederpartij van het bestaan van die voorwaarden voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst op de hoogte moet zijn. Dit kan door ze op dat moment feitelijk te overhandigen of op bijvoorbeeld de offerte te verwijzen naar de algemene voorwaarden. Als de wederpartij de algemene voorwaarden aanvaardt en voor die aanvaarding tekent, is in de bewijslast ten aanzien van de toepasselijkheid van die voorwaarden voorzien.