5 tips voor samen veranderen

Lees ook: 5 valkuilen in samenwerkingen 

 

Een van de belangrijke valkuilen van samenwerken is dat samenwerking zelf als vanzelfsprekend wordt ervaren. Maak samenwerking daarom onderdeel van de strategie door centraal te zetten wat samenwerkende partijen aan elkaar verbindt. Dat klinkt simpel, maar het is een stap die verbazingwekkend vaak over het hoofd wordt gezien. Verbinding maakt elke samenwerking effectiever. 

 

Centraal zetten wat verbindt; noem het een middelpuntzoekende strategie. Net als de zwaartekracht zorgt dat de maan haar circels om de aarde blijft draaien. Een voorbeeld waar het verbindende element centraal werd gezet en bleef resoneren, is te vinden in het noorden van Nederland waar meerdere partijen al sinds drie jaar samenwerken om de zorg anders te organiseren in hun regio. In 2012 werd bekend dat twee van de vijf ziekenhuizen in de regio zouden sluiten. Dat werpt de vraag op: wie gaat welke zorg leveren, en hoe kan er optimaal samengewerkt worden? Het was aan de zorgverzekeraar om deze verandering samen met de provincie, gemeentes en een breed pallet aan zorgaanbieders vorm te geven. 

 

De middelpuntzoekende strategie werd: ‘De zorgvraag staat centraal’. Of het nou ging om de visie, de behoeftes van burgers en patiënten, of het verdelen van zorg over de verschillende aanbieders, deze zorgvraag stond centraal. Deze middelpuntzoekende strategie zorgde voor een gezamelijk belang in de discussies die al snel korte metten maakten met het gevaar van heel veel verschillende belangen. 

 

In samenwerkingen is vaak het eigen succes van de deelnemende partijen en individuen het belangrijkste criterium. Logisch, je wilt immers goed voor jezelf zorgen. Toch is de succesfactor voor magic makers veel spannender. Magic makers eisen dat het hele systeem er beter van wordt. Dat lukt alleen door gezamelijkheid te injecteren tijdens de samenwerking. 

 

Een voorbeeld is de Energiefabriek Apeldoorn, een platform voor samenwerking tussen burgers, bedrijfsleven, zorg, onderwijs en de overheid. Het werd opgericht door vier vrienden uit Apeldoorn om een bijdrage te leveren aan de verschuivende rolverdeling tussen burgers, gemeente, bedrijfsleven en non-profit in de maatschappij. Alle samenwerkingen die worden aangegaan bij de Energiefabriek hebben de intentie om iets te ontwikkelen wat breder kan worden gebruikt in Apeldoorn. Zoals de stagestad Apeldoorn die het mogelijk maakt om stages bij de verschillende sectoren in Apeldoorn te volgen. 

 

Als je met elkaar op pad bent en vormgeeft aan veranderingen, hoef je alleen maar je ogen en oren open te houden. Inderdaad, als magic maker heb je ruim voldoende aan je zintuigen om samen te veranderen. Met je zintuigen op scherp ben jij, sterker nog, is iedereen in staat om de samenwerking te lezen en te bepalen wat je zelf of met anderen kunt doen om de voortgang erin te houden. Dat vraagt om bewustzijn. 

 

Bewustzijn is ons vermogen om bewust te zien, horen, voelen. Bewustzijn lijkt een lastig begrip – maar dat valt best mee. In essentie is bewustzijn het tegenovergestelde van ‘zomaar wat doen’. Samenwerking vraagt om bewustzijn op drie niveau’s. Context, actie en resultaat. Daarmee duid je op ieder moment van de dag de verandering. 

 

? Contextbewustzijn is het begrijpen wat in je organisatie en omgeving gebeurt, zowel in het verleden als het heden als de toekomst. 

? Actiebewustzijn is weten welke acties, keuzes, activiteiten en interventies nodig zijn om de boel in beweging te zetten.

? Resultaatbewustzijn is weten of je op de goede weg bent, omdat je weet op welk doel je afstevent, welke middelpuntzoekende strategie je tot leven brengt en in de gaten houdt wat de (on)gewenste effecten tijdens de samenwerking zijn. 

 

Een valkuil van samen veranderen is vasthouden aan één verhaal. Dat werkt niet. Wat wel werkt is een uitnodiging om samen het verhaal te maken. Dat gebeurde bij de start van Smart City Grid 030, het initiatief om in samenwerking Utrecht te veranderen in slimme stad. Het kernteam organiseerde een kick-off en vertelde over zijn visie Utrecht slimmer te maken door (burger)initiatieven en nieuwe technologie. De aanwezigen hoorde hen spreken over Utrecht als een stad die voortdurend zoekt naar nieuwe, slimme allianties van beleidsmakers, creatievelingen, bedrijvigheid en de eindgebruikers van de stad. 

 

Meer dan een visiestatement was het toen nog niet, maar het gaf wel openheid. Het initiële verhaal – de visie en middelpuntzoekende strategie van het kernteam – kon rekenen op enthousiasme. Sterker nog, de aanwezigen vonden er van alles van en nieuwe connecties ontstonden ter plekke. Tijdens de kick-off ontstonden al direct een aantal smart dorpjes die allemaal op hun eigen manier invulling wilden geven aan Utrecht als smart city. Inmiddels zijn de eerste resultaten geboekt in de vorm van zongestuurde laadpalen, gratis Wifi in het centrum en de P-route Fiets die je real time vertelt in welke fietsenstalling er nog plaats is. 

 

Het is best gek als je erover nadenkt. Hoeveel de beste voetballers ter wereld ook bereikt hebben in hun loopbaan, iedere week moeten ze tijdens de training weer slalommen om pionnetjes of korte sprintjes maken. Soms zonder enig balcontact. Blijkbaar is het nodig om dat soort dingen te doen om op een later moment de bal in het doel te kunnen schieten.

 

De langere wachttijd tussen een actie en een resultaat is tegen-intuïtief, waardoor we geneigd zijn om niet aan die capaciteiten te werken die pas op een later moment in het proces een verschil maken. Als het gaat om je eigen rol in samenwerking is het even belangrijk om een aantal van die capaciteiten te (blijven) trainen. Om op ieder moment jouw bijdrage aan een samenwerking te maximaliseren. Om in shape te blijven tijdens je samenwerking moet je SAMEN zijn:

 

Stoer

Authentiek

Mindful

Eerlijk

Nederig

 

De sleutel tot in vorm blijven is het dagelijks werken aan deze vijf capaciteiten die in samenwerking het verschil maken. De nadruk ligt daarbij op dagelijks en niet op alle capaciteiten. Probeer bijvoorbeeld eens een week mindful de dag te eindigen met schrijven in je journal. Door deze vijf capaciteiten te trainen maak jij als individu het verschil in samenwerkingen.