Trends in opleiden finance professionals – de ambitie is stevig

Opzet en inhoud van cursussen voor financials veranderen. Zelfs de lerende controller is niet meer dezelfde. Met dank aan de coronacrisis, die een sluimerende trend in een stroomversnelling brengt.

De coronacrisis drukt een stevig stempel op het opleiden van financials. Werden opleidingen vorig jaar nog vaak klassikaal gegeven, in 2021 is die verbannen naar het scherm. Daardoor verandert ook de aard van de opleiding. “Want het is niet te doen om uren achter elkaar te leren via een beeldscherm. Dagprogramma’s knippen we daarom op in kortere modules.”

We willen de Netflix voor financials worden

Ook de inhoud van de financiële cursus krijgt een gedaanteverwisseling. Ten Hoorn geeft er zelf vorm aan als Directeur Educatie bij Alex van Groningen, FinanceHub.nl en General manager van het Amsterdam Institute of Finance.

“Voorheen boden we binnen FinanceHub.nl alleen modules vol kennis gevolgd door een toets en een certificaat. Nu combineren wij een module met podcasts, interviews met experts en artikelen. Niet meer uitsluitend kennis pompen, maar handvatten bieden waarmee financials zelf kennis opbouwen naar eigen voorkeur en inzicht in de leervorm die zij prettig vinden. De ambitie is stevig: we willen de Netflix voor financials worden.”

Dat is niet alleen maar leuk, de aanpassing is noodzakelijk, weet Ten Hoorn. “Mensen zijn schermmoe. Ze missen het leren van elkaar, de interactie met de docent in de zaal, de vragen die je meteen kan stellen zonder vijftien minuten op een antwoord te wachten.”

Vooral bij het Amsterdam Finance Institute dreunt dit door. Klassikale opleidingen bij deze internationale instelling waren vorig jaar nauwelijks nog mogelijk door de vele reisbeperkingen. Ten Hoorn: “Programma’s zijn soms wel voor zeventig procent afhankelijk van buitenlandse deelnemers en professoren komen vrijwel altijd uit het buitenland. Van België tot Nieuw-Zeeland. Veel mensen die zich inschreven schuiven de cursus door, in de hoop dat ze die later weer in real live kunnen volgen.”

Vertalen van de cijfers naar de toekomst

Niet alleen het uiterlijk van de opleidingen verandert, ziet Ten Hoorn, ook de inhoud verschuift. “Lag de nadruk afgelopen najaar op technische vaardigheden voor data-analyse, dit jaar is de focus verschoven naar het vertalen van de cijfers naar de toekomst. Zeven van de tien meest gevraagde thema’s gaan over big data, robotics en business intelligence.”

Deze ontwikkeling hangt samen met de onzekerheden die de coronacrisis veroorzaakt in organisaties. Ten Hoorn: “Zodra de cijfers gaan lekken, moeten controllers de financiële toekomst voorspellen. Dan groeit de betekenis van de financiële functie.”

De thema’s waarmee finance zich bezighoudt zijn in grote lijnen dezelfde als die in elke crisis de overhand krijgen, zegt Ten Hoorn. “Zo is er veel vraag naar trainingen in liquiditeitsprognose, omgaan met cash en het nakomen van betalingsverplichtingen. Maar wel aangepast aan deze tijd. Zoals in de nieuwe online leergang ‘Controlling in Crisistijd‘, met zes modules van elk anderhalf uur met actuele thema’s.”

Data omzetten in bruikbare informatie

Zulke aanpassingen gaan volgens Ten Hoorn hand in hand met de tweede verandering waaraan de controllers onderhevig zijn: die van de assertieve adviseur. De verwachtingen zijn hoog. “De controller ligt onder het vergrootglas, want organisaties moeten zo goed mogelijk omgaan met hun schaarse middelen. Je kan nog zoveel interessante financiële informatie hebben, als je die niet over de bühne krijgt schiet je je doel voorbij.”

Dat vraagt om een andere accountant dan die van een jaar of tien geleden, zegt Ten Hoorn. “Tien jaar geleden vroeg de financiële functie nog om repeterende vaardigheden. Tachtig procent van het financiële werk was standaard, de overige twintig procent waren anders. Nu is die verhouding omgekeerd.”

“Degenen die op eigen initiatief de cashpositie bekijken en daarover andere delen van de organisatie aan hun jasje trekken, dat zijn de controllers van de toekomst. Het is aan hen om data om te zetten in bruikbare informatie over wat er goed en fout gaat en waar de kansen liggen. Welke informatie dat is, verschilt per organisatie en zelfs per afdeling. Het is zelfs mogelijk om op basis van data een vliegveld te adviseren wanneer de whiskey bij welke gate naar voren geschoven moet worden.”

Maar, zo waarschuwt Ten Hoorn, data-analyse is geen kristallen bol. “Hoe onderbouwd het advies ook is, het blijft een gok. En als de werkvloer al weet wat jij met veel moeite uit de cijfers hebt gehaald, dan span je het paard achter de wagen. Ga als controller in gesprek met andere afdelingen, want zo kom je erachter welke vraag er is naar informatie. Alleen dan kun je data vertalen in informatie die voor anderen van waarde is.”

Meer aandacht voor soft skills

Dan is er nog het vraagstuk van de acceptatie, zegt Ten Hoorn. “Zeker als je aanschuift bij bijvoorbeeld salesmensen, heel andere types dan financials. Als zij jouw bevindingen van tafel schuiven, beland je in discussies die je nergens brengen. Dan kun je hard met de cijfers gaan zwaaien, maar zo verspeel je goodwill. Je punt maken betekent dat je weet hoe je de omstandigheden naar je hand zet om informatie acceptabel te krijgen.”

Je kunt dit leren in bijvoorbeeld leiderschapstrainingen, vervolgt Ten Hoorn. “Inclusief de coaching. Op hogescholen en universiteiten is steeds meer aandacht voor soft skills die hiervoor nodig zijn. Maar zonder ambities en aanleg is het trekken aan een dood paard. Soft skills zijn moeilijker te ontwikkelen dan hard skills. Ik denk dat organisaties steeds kritischer gaan kijken of de financials in huis beschikken over deze vaardigheden.”

Opleidingen aangepast aan deze ontwikkeling

Of controllers zich in deze richting gaan ontwikkelen is geenszins vanzelfsprekend, denkt Ten Hoorn. Zeker nu het stelsel van PE-punten voor RA’s en AA’s is afgeschaft door de NBA. “Controllers met een RA- of AA-titel bepalen elk eigen opleidingsdoelen, inclusief welke programma’s zij daarvoor willen volgen.”

Ten Hoorn verwacht dat RA’s en AA’s zich steeds meer gaan richten op een beperkt aantal vaardigheden die zij willen ontwikkelen. “Daarvoor selecteren zij meerdaagse, diepgaande programma’s. Die zijn wezenlijk anders dan cursussen van een dagdeel of minder waar je regelmatig met vijftig mensen of meer in de zaal zit.”

“Wij hebben een aantal opleidingen aangepast aan deze ontwikkeling, zoals de leergang M&A. Daarvoor hadden we drie aparte opleidingen: over overnames, waarderen en integreren. Nu volg je ze alle drie bij de leergang M&A, waarbij je de drie modules volgt op de momenten die jou passen.”

Verdieping van de inhoud en variatie van de content

Of alle corona aanpassingen blijvertjes zijn? Ten Hoorn hoopt van niet, want leren in gezelschap met vakgenoten heeft een dynamiek die moeilijk te vervangen is. “Als vaccins uitkomst bieden verwacht ik dat mensen elkaar in het najaar weer willen opzoeken in een zakelijke omgeving. Dan verwacht ik ook een inhaaleffect van uitgestelde opleidingsvragen. Maar de verdieping van de inhoud en de variatie van de content zie ik als blijvend.”