Hoe komt het MKB aan financiering?

Long read

Het Nederlandse midden- en kleinbedrijf klopt steeds vaker tevergeefs aan bij traditionele banken in pogingen financiering los te krijgen. In 2017-2018 daalde de bancaire acceptatie van lening-aanvragen door met name het kleinbedrijf met een kwart in vergelijking tot de jaren daarvoor. Omdat banken het moeilijker vinden om kredieten aan het MKB efficiënt te maken en er de voorkeur aan geven om zich op andere diensten en producten te concentreren.
En de nabije toekomst lijkt weinig soelaas te bieden, omdat er strengere Europese regels (Basel III en IV) op komst zijn. Daardoor stijgen de financieringskosten en wordt het toch al amper aanwezige enthousiasme van banken om geld te lenen aan het MKB nog verder getemperd. Het zijn vooral bedrijven in het kleinere segment die steeds vaker buiten de boot vallen.
De EU werkt aan de Kapitaalmarktenunie met als doel meer diversiteit te bieden aan Europese financieringsmogelijkheden en de bancaire afhankelijkheid te verkleinen. Uiteindelijke doel is een landschap te creëren dat meer gelijkenis vertoont met dat in de Verenigde Staten. Waar 60 procent van de bedrijven financiering rechtstreeks uit de kapitaalmarkt haalt. Met als direct gevolg dat de reële economie veel minder afhankelijk is van die banken.

Bovengemiddelde rendementen

“Tot vijf jaar geleden kon rechtstreeks investeren in MKB-leningen helemaal niet”, zegt Jeroen Broekema, Managing Director Nederland van fintech bedrijf Funding Circle, leidend platform voor leningen aan kleine ondernemingen in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en de Verenigde Staten. “Door ons platform is dat drastisch veranderd, investeerders behalen bovengemiddelde rendementen . En dan praat je niet alleen over de 90.000 particulieren die via het platform investeren, maar ook over financiële instellingen die rechtstreeks of via fondsen instappen.”
Zo werkt Funding Circle in het Verenigd Koninkrijk al samen met de beursgenoteerde Nederlandse verzekeraar Aegon, daar waar het de Britse leningen van het platform betreft. “De praktijk leert dat banken in Nederland niet lenen aan het kleine MKB, ze richten zich liever op het middelgrote segment”, stelt Broekema. “Een lening van 40.000 euro doen uitgaan en daar veel werk voor moeten verrichten of, in hetzelfde tijdsbestek en met diezelfde inzet, een krediet van 100 miljoen euro afsluiten… Banken kiezen voor die laatste optie. En het gat dat daardoor is ontstaan, proberen wij op te vullen. Met succes! We hebben inmiddels meer dan 72.000 bedrijven helpen financieren. In Nederland gaat het om ruim 4.300 MKB-leningen, voor een bedrag van 181 miljoen euro. De markt verandert, die ‘bank first’ mentaliteit langzamerhand ook. Want accountants – en bij die beroepsgroep gaat de MKB’er in meer dan de helft van alle gevallen eerst te rade als hij kredietadvies nodig heeft – zijn zoekende voor hun cliënten. Vanwege de banken die niet graag leningen aan het kleinbedrijf verstrekken.”

Scandinaviërs lenen uit

Dat grote spelers toch bereid zijn via externe platformen in kleine bedrijven te investeren, bewees Funding Circle eind vorige maand nog maar eens. Toen werd nauwe samenwerking met het Zweedse Avida Finans AB, een snel groeiende financiële speler in de Nordics, afgekondigd. De Scandinaviërs lenen 50 miljoen euro uit, waarmee Funding Circle leningen aan het Nederlandse en Duitse kleinbedrijf kan verstrekken.
Josy Soussan, Head Public Affairs bij het fintech bedrijf: “De investeringsovereenkomst betreft in eerste instantie 50 miljoen euro voor leningen aan kleine ondernemers in de eerstkomende negen maanden. Funding Circle vergroot met deze allereerste samenwerking met een Noordse financiële instelling de groep die via ons platform investeert. Avida, op haar beurt, breidt hiermee haar activiteiten in bedrijfsleningen uit naar nieuwe markten.”
Onlangs was er kritiek vanuit een journalistiek onderzoeksplatform op de crowdfunding sector. Zo zouden leningen onder ongunstige voorwaarden worden aangeboden, waardoor ondernemers in het nauw kwamen door extreem hoge kosten en aflossingen van hun krediet. Er werden percentages genoemd tot 19 procent, er werd zelfs gesproken van woekerrentes.

Rente marktconform

Managing Director Nederland, Jeroen Broekema, pareert die beschuldigingen: “Onze gemiddelde rente is met 10 procent marktconform, zeker in vergelijking met landen als de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk waar het financieringslandschap veel verder is. Er zijn ook hogere tarieven, dat klopt. Maar daarbij gaat het om leningen aan bedrijven die voor investeerders grote risico’s inhouden. Substantiële risico’s moeten juist kunnen worden ingeprijsd. Maar het woord ‘woekerrente’ is hier volslagen misplaatst en die hogere rentes betreffen ook slechts een minimaal deel van onze uitstaande leningen. Overigens ligt ons huidige afboekingspercentage op 3 procent.”
“Grote partijen als Avida Finans AB en Aegon gaan dit soort samenwerkingen alleen aan na grondige due diligence op onze werkwijze”, vult Head Public Affairs Josy Soussan zijn directeur aan. “En toezichthouder Autoriteit Financiële Markten zou ons zeker geen ontheffing voor het bemiddelen in opvorderbare gelden verlenen, als wij niet aan strenge voorschriften voldoen.”

In de praktijk zijn zowel de AFM als het ministerie van Economische Zaken fervent voorstander van de sector. Juist omdat die traditionele banken steeds strenger worden met het verstrekken van leningen aan het MKB. Waardoor dat midden- en kleinbedrijf – al sinds mensenheugenis pijler van de Nederlandse economie – verstikt raakt en niet verder kan groeien. Het ontbeert immers dat noodzakelijke geld voor investeringen en overnames. “De werkwijze van Funding Circle is uitgebreid getoetst”, aldus het ministerie van Economische Zaken in een reactie op de kritiek richting het fintech platform en andere crowdfunders. 

Risicomanagement

Het platform zet zwaar in op risicomanagement. In een ander deel van het kantoor in het Atrium aan de Amsterdamse Zuidas werken analisten in een aparte ruimte. “Dat is waar het aan the end of the day om draait”, zegt Broekema, “het onder controle houden van de risico’s. Wij krijgen honderden aanvragen per kwartaal en willen al die kleine ondernemers snel antwoord geven, van dienst zijn, mits het risico verantwoord is. Bij dat alles hebben we vanzelfsprekend een grote verantwoording jegens onze investeerders. Het mag niet fout gaan door bijvoorbeeld fraude. En dat is dus ook niet gebeurd in die afgelopen vier jaar.”
Onder andere door weg te blijven bij startups; Funding Circle verleent geen krediet aan beginners. Door gebrek aan bewijs voor in het verleden gegenereerde inkomsten is het moeilijker de kredietwaardigheid te beoordelen. Een bedrijf moet minstens twee jaar in the running zijn. Kredietnemers vullen zelf op de website een vragenlijst in en uploaden documenten. Jaarcijfers, aangifte inkomstenbelasting, bankafschriften. Waarna de risico-analisten aan de slag gaan. Als sprake is van een gezonde situatie volgt binnen 24 uur het aanbod. Bijvoorbeeld 100.000 euro, tegen 7,4 procent, met een looptijd van drie jaar.
Dat er voor het kleinbedrijf iets moet gebeuren, is ook bij de Europese Investeringsbank (EIB) doorgedrongen. De EIB besloot drie maanden geleden 100 miljoen euro via het Nederlandse en Duitse platform van Funding Circle uit te lenen aan kleine ondernemingen in beide landen. Een grote internationale vermogensbeheerder investeert nog eens 25 miljoen euro. “Die gezamenlijke investering is bestemd om in de komende twee jaar ondersteuning te bieden aan meer dan 2000 kleine bedrijven in Nederland en Duitsland en zo te zorgen voor een geldinjectie in het kleinbedrijf”, aldus de EIB.

Stimuleren van economie

De transactie bouwt voort op het succes van de al langer bestaande samenwerking tussen de investeringsbank en Funding Circle in Engeland. Daar heeft de EIB sinds 2016 al 120 miljoen euro uitgeleend aan kleine ondernemingen. De Europese Investeringsbank stelt dat online platforms voor leningen een steeds grotere rol spelen in het rechtstreeks kanaliseren van financiering voor het MKB. “Die investering door de EIB is fantastisch nieuws voor Nederlandse en Duitse bedrijven”, aldus Jeroen Broekema. “Door financiering toegankelijker te maken, helpen we die kleine ondernemingen om te groeien en meer mensen in dienst te nemen. Deze financiering door de Europese Investeringsbank draagt bij aan het creëren en ondersteunen van zo’n 3000 banen in Nederland en Duitsland, we stimuleren de economie. Wie kan dat nou zeggen?”
Funding Circle werd ruim acht jaar geleden in Londen opgericht en heeft inmiddels vestigingen in San Francisco, Denver, Berlijn en Amsterdam. Een geduchte financiële speler die door de ‘ouderwetse’ banken inmiddels uiterst serieus wordt genomen. “We’re eating their lunch.” Wereldwijd heeft het bedrijf – vorig jaar maakte Funding Circle in Londen de gang naar de beurs – leningen ter waarde van ruim 8,9 miljard euro verstrekt aan 72.000 bedrijven. Dankzij meer dan 92.000 particuliere en institutionele beleggers. “In Engeland, waar we sinds 2010 bestaan, lenen we de afgelopen vier kwartalen meer geld aan het kleinbedrijf dan de twintig grootste banken daar samen”, aldus Jeroen Broekema. “En dan praat ik over de Santanders en Royal Banks of Scotland van deze wereld.”
Zijn collega Josy Soussan: “Door vraag en aanbod aan elkaar te koppelen, zorgen wij voor verbreding van het financieringsaanbod. De euro’s gaan rechtstreeks naar de ondernemer, van de ene plek naar de andere, smeerolie voor de economie. Dat stimuleert werkgelegenheid en lokale economische groei. Over vijf jaar willen wij de leidende partij voor financiering van het Nederlandse kleinbedrijf zijn. Maar liever nog over twee jaar.”