Hoe control je duurzame bedrijfsvoering?

Een serie blogs over duurzame bedrijfsvoering.

BLOG – Steeds meer organisaties kiezen voor een duurzame bedrijfsvoering. Dat doen ze niet alleen omdat veel maatregelen wettelijk verplicht zijn of omdat er meer oog komt voor het welzijn van toekomstige generaties, maar ook omdat een duurzame bedrijfsvoering een positieve bijdrage levert aan de continuïteit. Het is de controller die hierbij als spin in het web kan fungeren.

Door Theo van Houten. Hij is hoofddocent Bedrijfseconomie en onderzoeker bij het lectoraat Financial Control van de hogeschool van Arnhem en Nijmegen en auteur van meerdere boeken.

Duurzaamheid is hot! Oplopende temperaturen, perioden met langdurige droogte en andere vormen van extreem weer, vervuiling van land, zee en atmosfeer en bijvoorbeeld een toenemende tweedeling in de maatschappij en enorme migratiestromen illustreren de grote ecologische en sociale problemen waarmee we op aarde kampen. Velen zijn zich van deze problemen bewust en bijvoorbeeld overheden formuleren ambitieuze (klimaat)plannen om de leefbaarheid van de aarde niet verder in gevaar te brengen.

Maar die plannen zijn kostbaar: McKinsey berekende dat in Nederland tot 2040 ongeveer 200 miljard euro aan kosten gemaakt moet worden om de klimaatdoelstellingen te behalen. Een enorm bedrag waarvoor ‘iemand’ de portemonnee moet trekken. Mensen zonder economische achtergrond zien dit als een grote bedreiging voor onze welvaart, maar een goed opgeleide controller weet: tegenover deze kosten staan opbrengsten voor organisaties die er in slagen oplossingen te bedenken en te vermarkten die bijdragen aan het bereiken van de doelen. Het klimaatakkoord biedt dus kansen! Dat zien we ook aan de verdere doorrekening, want er wordt een jaarlijkse extra omzet voor bedrijven door verwacht van circa 7,3 miljard euro en de werkgelegenheid stijgt er door met tussen de 39.000 en 72.000 voltijdsbanen.

Als controller help je mee om ook jouw organisatie een bijdrage te laten leveren aan een duurzamer samenleving én om mee te delen in de stijgende welvaart die de klimaatplannen zal opleveren. Dat gebeurt op verschillende manieren en binnen verschillende fases van de bedrijfsvoering. Hoe bijvoorbeeld?

SWOT-analyses

Wellicht werk je mee met bij de interne (sterke en zwakke punten) en externe (kansen en bedreigingen) analyse van de organisatie, zodat het topmanagement een strategie kan formuleren. Indien de organisatie een duurzame bedrijfsvoering nastreeft, betekent dit dat je niet alleen kijkt naar zaken die financiële consequenties hebben, maar een gelijkwaardig belang hecht aan de financiële, sociale en ecologische impact van jullie activiteiten.

Strategievorming

Vanzelfsprekend bepaalt het topmanagement de strategie, maar als controller kun je een waardevolle bijdrage leveren aan een duurzame bedrijfsvoering door mee te denken over het creëren van nieuwe, duurzame businessmodellen.

Vertaling strategie in beleid

Als controller speel je een grote rol bij het creëren van een goede communicatiestructuur tussen de verschillende managementlagen in jouw organisatie. Jij draagt bijvoorbeeld bij aan de vertaalslag van de strategie richting uitvoering door het creëren van een goed budgetsysteem, te bepalen welke informatie moet worden opgenomen in de business cases rond nieuwe investeringen en door mee te denken over financieringsvormen die duurzaamheid faciliteren.

Control

Als je een werkelijk duurzame bedrijfsvoering wilt, dan is sturen op financiële informatie alleen onvoldoende. Beslissers hebben vanzelfsprekend ook informatie over de sociale en ecologische prestaties nodig. Dat betekent ten eerste dat je moet achterhalen welke informatie dat is. Vervolgens bepaal je welke gegevens je in systemen moet vastleggen en hoe je die gegevens kunt bewerken tot nuttige management informatie. Daar blijft het niet bij. Ook dien je een goed format te gebruiken om deze informatie te presenteren en de good old balanced scorecard is daar bijvoorbeeld minder goed geschikt voor. Nieuwe formats zijn nodig om de verbanden tussen de resultaten op de gebieden people, planet en profit te tonen. En dan komt nog de belangrijkste taak: je moet goed kunnen uitleggen hoe de informatie moet worden geïnterpreteerd en kunnen sparren met managers over mogelijke verbeteracties.

Verantwoording

De jaarrekening is wellicht het belangrijkste document dat een organisatie opstelt en de kans is groot dat jij direct of indirect betrokken bent bij het maken ervan. Traditioneel is een jaarrekening een document waaraan ‘gebruikers’ kunnen aflezen hoe het met de financiële gezondheid (liquiditeit, rentabiliteit en solvabiliteit) is gesteld. De samenleving verlangt inmiddels méér dan alleen financiële waardecreatie van organisaties; ook de ecologische en sociale prestaties moeten gezond zijn, al was het maar om reputatieschade te voorkomen. De belanghebbenden willen daarom uitgebreider geïnformeerd worden, liefst over de samenhang tussen de prestaties op de drie gebieden. Dit wordt integrated reporting genoemd.

Kortom, een duurzame bedrijfsvoering verandert het werkterrein van controllers aanzienlijk. Enerzijds is dat lastig, want je moet nieuwe methoden en technieken leren en de organisatie en haar omgeving vanuit een andere mindset gaan bezien. Anderzijds is het ook heel prettig, want automatisering en robotisering vervangen veel taken die financieel-administratief medewerkers en controllers traditioneel uitvoeren, waardoor hun werkgelegenheid bedreigd wordt. Maar bovenal: jij kunt als controller daadwerkelijk een bijdrage leveren aan een betere continuïteit van de organisatie, bijvoorbeeld een hogere medewerkers en klanttevredenheid en uiteindelijk zelfs een duurzamere wereld!

Blogs in deze serie:

• Hoe control je duurzame bedrijfsvoering?
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (1)
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (2)
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (3)