Debetbetalingen op internet

iDeal
Ook de introductie van het betaalmiddel iDeal heeft tot deze sterke groei bijgedragen. Dit betaalmiddel heeft voor aanvullend vertrouwen gezorgd bij de consumenten en is vanaf de introductie elk jaar met dubbele cijfers gegroeid.

iDeal wordt vaak vergeleken met pinnen in de winkel. Dit is niet terecht omdat het systeem gebruikt maakt van de bekende internetbank omgeving van de consument. iDeal is als het ware een soort schil die de verschillende internet bank omgevingen van banken aan elkaar koppelt en dit als een ‘merk’ naar buiten communiceert.

Bij de betaling via iDeal wordt er door de payment service provider en/of de bank een overboeking in de internetbank omgeving van de consument geïnitieerd en zodra de consument deze opdracht autoriseert wordt de betaling uitgevoerd. Hierdoor wordt het geld van de rekening van de consument afgeschreven en is de winkelier verzekerd van het bedrag.

Populariteit iDeal
Momenteel wordt 32% van alle bestellingen betaald met iDeal en hiermee is iDeal het populairste betaalmiddel op internet in Nederland geworden. Alleen de acceptgiro (28%) komt nog enigszins in de buurt, daarna volgen de bankoverschrijving (13%), creditcard (9%) en PayPal (4%).

In andere landen zijn er substituten geïntroduceerd van iDeal. Zo kent Duitsland ‘Giropay’ en ‘Direct e-banking’, België ‘Bancontact/Mister Cash’, Denemarken ‘Dankort’, echter geen van deze betaalmethoden heeft de populariteit van iDeal kunnen bereiken. De redenen hiervan laat zich raden, echter drie zaken zijn zeker te onderscheiden:

1. De hoge penetratiegraad van online bankieren in Nederland en daarmee de mogelijkheid om te betalen via iDeal
2. De Nederlandse boter bij de vis mentaliteit, waarbij de betaling gelijk bij de bestelling plaatsvindt
3. De gezamenlijke inspanning van de Nederlandse banken en de branchevereniging thuiswinkel.org om iDeal als standaard geaccepteerd te krijgen.

De voor- en nadelen van iDeal
Nederlandse webwinkeliers zijn over het algemeen positief over iDeal en debetbetalingen in het algemeen. Vooral het feit dat de betaling direct plaats vindt en niet meer kan worden teruggevorderd door de consument is voor de webwinkeliers een belangrijk argument.

Een nadeel is de beperking van de mogelijkheid om deelbetalingen te doen als een aantal producten niet op voorraad zijn of een product word geretourneerd. Gevolg hiervan is dat de webwinkelier vaak bedragen moet overmaken naar de consument om de verrekening rond te maken.

Daarnaast worden de kosten nog steeds als te hoog ervaren; de gemiddelde webwinkelier betaald tussen de 50 en 70 eurocent per transactie.

Het voordeel van iDeal voor de consument is de mogelijkheid om direct de betaling en dus ook de bestelling af te ronden. Tevens blijkt dat het betalen vanuit de eigen bankomgeving vertrouwen geeft en het gevoel versterkt dat er geen malafide praktijken plaats vinden. Nadeel is echter wel dat eenmaal gemaakte betalingen onomkeerbaar zijn.

De consument moet er dus vanuit gaan dat de webwinkelier de geplaatste bestelling ook daadwerkelijk uitlevert aan de consument. Mocht dit niet het geval zijn dan heeft de consument geen mogelijkheid om zijn geld terug te vragen bij zijn bank en zal in gesprek moeten gaan met de webwinkelier.

Maestro/Vpay en PIN in de toonbankomgeving
In de toonbankwinkels wordt veelvuldig gebruik gemaakt van PIN. Met behulp van het doorhalen van de bankpas (binnenkort met een chip) door de betaalautomaat en het invoeren van zijn pincode geeft de pashouder instructie om het bedrag over te boeken van zijn eigen rekening naar de rekening van de winkelier.

In het buitenland kan de consument ook gebruik maken van zijn bankpas, echter op dat moment maakt hij geen gebruik van zijn PIN product maar maakt hij feitelijk gebruik van Maestro. De Nederlandse bankpassen zijn namelijk naast PIN ook uitgerust met Maestro. Hiermee kan de consument in het buitenland bij steeds meer winkeliers terecht. De betaalervaring van consumenten in het buitenland is de praktisch hetzelfde als in Nederland, op het afschrift is er echter nu een omschrijving zichtbaar met de buitenland transactie.

Door de Europese eenwording en de doorvoer van SEPA (Single Euro Payments Area) komt er in Europa meer uniformiteit in de verschillende soorten betaalproducten. Dit zal ook het geval zijn voor kaartbetalingen.

De angst bij de winkeliers dat de invoering van SEPA gepaard zou gaan met prijsverhogingen voor “pinnen” voor de winkeliers is voorlopig van de baan, gezien het feit dat de banken en de toonbankinstellingen in mei 2009 een “nadere overeenkomst” bij het convenant betalingsverkeer hebben afgesloten. Hierin is afgesproken dat de betaalpassen voorzien gaan worden van de veiligere EMV chip (ipv de huidige magneetstrip), betaalautomaten voor het eind van 2011 geschikt zijn voor de acceptatie van deze EMV chip en de kosten voor het pinnen (ongeacht de branding) de komende 5 jaar niet verhoogd worden.

In Nederland hebben de banken besloten om hun passen te gaan voorzien van een EMV chip met daarop het betaalproduct Maestro (debet brand van MasterCard) of Vpay (debet brand van Visa), waarbij het merk PIN zal gaan verdwijnen. In beginsel zal PIN nog wel op de magneetstrip aanwezig zijn.

Voor de winkeliers betekent dit dat het accepteren van Maestro, Vpay en PIN betalingen tegen hetzelfde tarief gaat plaats vinden. Dit neemt de onrust bij winkeliers voor een stijging van hun kosten van het betalingsverkeer voorlopig weg wanneer zij gedwongen werden om alleen nog Maestro of Vpay te kunnen accepteren.

Maestro/Vpay en internet
Wat voor een consument in de fysieke omgeving als heel gewoon wordt ervaren (namelijk betalen met een bankpas) is op internet nog niet gebruikelijk.

Een van de manieren om op internet met een bankpas te betalen is Maestro (sinds 2007) en Vpay (sinds 2009). Beide debetmerken zijn namelijk geschikt om ook betalingen op internet mee te verrichten. Dit is echter in Nederland niet of nauwelijks bekend.

Nederlandse kaarthouders worden momenteel door hun bank niet in de gelegenheid gesteld om gebruik te maken van online betalingen via hun bankpas (Maestro of Vpay). Dit heeft drie redenen:

1. De kaarten zijn niet voorzien van het Maestro/Vpay nummer
2. De kaarten zijn niet geactiveerd voor ‘SecureCode’ of ‘Verified by Visa’ waarmee veilig online betalingen kunnen worden uitgevoerd.
3. Er is een sterke promotie van iDeal

Engelse, Spaanse en Oostenrijkse kaarthouders kunnen echter in steeds grotere getale wel gebruik maken en ook in België zal dit snel worden doorgevoerd. Hiermee word het draagvlak van online debetkaart betalingen binnen Europa snel groter.  

Veiligheid
Omdat de banken verplicht zijn om gebruik te maken van de veiligheidsprotocollen ‘SecureCode’ van MasterCard en ‘Verified by Visa’ van Visa voor Maestro en V-Pay on line is de onveiligheid van de betalingen geen argument.

De genoemde protocollen worden bij MasterCard en Visa betalingen op internet al gebruikt en zijn enigszins vergelijkbaar met het invoeren van een pincode in de winkel omdat de kaarthouder naast zijn kaartnummer, naam etc. ook nog eens een extra authenticatie dient in te voeren. Dit kan op diverse manieren bijvoorbeeld een alfanumeriek wachtwoord of een vraag antwoord wachtwoord mbv een reader. Identiek als op dit moment al meerdere banken gebruiken voorbij hun online bank pakketten.

Na het invoeren van deze gegevens wordt de betaling geautoriseerd, de transactie doorgevoerd en ontvangt de winkelier zijn betaling.

Voordelen
Als we de voordelen van betalen met Maestro en Vpay nader beschouwen zijn dit de vijf belangrijkste:

1. consumenten kunnen in heel Europa betalingen verrichten met hun bankpas
2. consumenten hebben recht op teruggave van hun betaling als de goederen niet geleverd worden (hier zitten wel nadere voorwaarden aan verbonden en is afhankelijk van de voorwaarden van de bank die de pas uitgeeft)
3. webwinkeliers kunnen debetbetalingen uit heel Europa accepteren
4. door schaalgrootte en prijsafspraken kunnen lage tarieven worden geboden
5. perceptie van veiligheid en betrouwbaarheid is geen kwestie omdat men gebruik maakt van bekende betaalmethoden en authenticatie middelen.

Conclusie
Bovenstaande in acht nemende plus de wetenschap dat de Europese ambities van iDeal momenteel nog weinig voedingsbodem vinden in de rest van Europa ontstaat de vraag waarom in Nederland een eigen systeem (iDeal) overeind wordt gehouden en, in tegenstelling to de fysieke wereld, geen gebruik wordt gemaakt van de Europese netwerken van de kaartorganisaties MasterCard en Vpay.

Als de consumenten in Nederland de mogelijkheid krijgen tot het online gebruiken van hun debetkaart, zou dit webwinkeliers de mogelijkheid geven om een Europees debet betaalsysteem toe te voegen aan hun webwinkel waar niet alleen Nederlandse consumenten maar ook consumenten uit andere landen gebruik van kunnen gaan maken.

Door de schaalgrootte en het inzetten van lokale processen moet het mogelijk kunnen worden om de kosten van een internetbetaling naar een niveau welke ook voor PIN in de fysieke omgeving geldt te brengen. Doordat de banken vasthouden aan iDeal en nog steeds de verwachting communiceren dat iDeal Europees kan worden ingevoerd hebben de webwinkeliers nog steeds te maken met hogere kosten voor hun online betalingen in vergelijking met hun fysieke betalingen.

Juist nu de Europese eenwording van het betalingsverkeer meer vorm begint te krijgen is het aan de diverse organisaties in Nederland om dit op de agenda te zetten en de discussie aan te gaan. Wie pakt de handschoen op?

Michel van Westen en Dick van de Kamp zijn managing partners bij Enigma Payments Consulting.