Achteraf betalen: steeds meer mensen in de schulden

Achteraf betalen komt de laatste tijd steeds meer in het nieuws. Bedrijven als Klarna, Riverty (Afterpay), Billink wordt verweten dat er aan de producten die zij aanbieden veel risico’s kleven. Achteraf betalen is heel populair omdat het heel eenvoudig is om producten te bestellen, zonder direct te betalen. Geheel kosteloos, zo lijkt het. Maar veel van de bedrijven die het aankoopbedrag voorschieten, verdienen flink aan de boetes die volgen als de rekening te laat wordt betaald. Eén op de vijf consumenten heeft wel eens een betaling gemist en daardoor dus een boete ontvangen.

De NOS sprak in het programma Nieuwsuur met de AFM en Justitie.

Bedrijven die zich richten op achteraf betalen krijgen een vergoeding van de winkelier en verdienen als klanten te laat betalen. De inkomsten uit boetes kunnen flink oplopen; bij Klarna tot wel 40% van de omzet. Daniëlle de Jager, senior toezichthouder van de AFM: “We denken dat daar ook wel een prikkel inzit: er is niet veel belang bij het goed informeren van je klanten over de betalingstermijn en de hoogte van de kosten. Bovendien wijst het onderzoek uit dat veel aanbieders er weinig aan doen om consumenten te beschermen, zo kunnen er veel bestellingen tegelijkertijd worden geplaatst en worden consumenten pas geweerd van het gebruik wanneer ze in het incassotraject zitten. Vooral jongeren blijken hier gevoelig voor. “De beste klant is er een die betaalt, maar het liefste wel te laat,” zo lijkt het volgens De Jager.
Rechter Marjolein van der Kolk ziet op haar zittingen dagelijks mensen met problematische schulden. Door achteraf te betalen, lopen die schulden snel op. “Als je iets koopt dan ben je er op dat moment blij mee, maar drie weken later ben je er aan gewend en vergeet je nog wel eens dat je nog moet betalen”, zegt ze.

Het Nederlandse in3 benadrukt in een persbericht dat het zich onderscheidt van de meeste aanbieders, door uitgesteld betalen in 3 delen aan te bieden, zonder rente. Het bedrijf heeft zich hier als eerste op de Nederlandse markt in gespecialiseerd en het verdienmodel is heel transparant: enkel via webwinkels die een commissie betalen. Er is geen rente bij de consument en er worden geen boetes of andere kosten in rekening gebracht voor late betalingen. Ook aan het incassotraject wordt geen euro verdiend.

Nog een keerzijde van achteraf betalen is dat dit enorm veel retourzendingen oplevert. Dit kost een winkelier veel geld. Deze ‘retourcultuur’ werkt consumeren in de hand en het zorgt ervoor dat pakketdiensten maar blijven rijden. Jaarlijks worden er in Europa miljarden euro’s aan bruikbare goederen zoals kleren en elektronica vernietigd, omdat dat goedkoper is dan geretourneerde of onverkochte artikelen opnieuw in distributie te brengen. “Daar doen wij niet aan mee. Wij sluiten bewust productcategorieën uit die naar onze mening niet passen bij uitgestelde betaling. Omdat wij geld verdienen wanneer de consument netjes betaalt, bieden we onze service alleen aan in markten die passen bij onze dienstverlening. Ook het feit dat je het eerste deel van je bestelling direct betaalt, maakt dat mensen zich al bewuster zijn van de aankoop en minder snel retourneren. Wij zijn heel blij dat de Europese Commissie zich beraadt over wetgeving van BNPL,” aldus in3-directeur Hans Langenhuizen.

De Europese Commissie heeft voorgesteld om BNPL te reguleren binnen de Richtlijn Consumentenkrediet (CCD). Als dit daadwerkelijk gaat gebeuren zullen BNPL-aanbieders moeten voldoen aan verschillende eisen op het vlak van onder meer informatiever­strekking, kredietwaardigheidstoets en achterstandsbeheer. Gezien de risico’s van BNPL vindt ook de AFM het nodig om met regulering van BNPL de bescherming van consumenten die gebruik maken van dit product te vergroten. De meeste betaalmethodes hebben zich uitgesproken om hun verdienmodellen en processen te verbeteren en zullen wellicht onder druk of toezicht van de AFM of de Europese commissie wel moeten.