2021: het jaar van de schaarste

2020 was voor veel werknemers een jaar van proberen te ‘blijven zitten waar je zit’. De economische groei stokte door de uitbraak van het coronavirus, en veel bedrijven moesten proberen te overleven. Er was minder ruimte voor allerlei innovaties. Financiële professionals ondervonden dit ook. Vakinhoudelijk sterke mensen op de financiële administratie hadden het minst te vrezen van de coronacrisis. Ook voor andere groepen professionals liepen de projecten over het algemeen goed door.

Tegelijkertijd nam de instroom op de arbeidsmarkt van financiële professionals af, met name door een teruglopend aanbod van nieuwkomers. “Veel studenten hebben in het coronajaar besloten verder te studeren. Zij zullen dus pas over een paar beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt”, zegt Albert Allmers, oprichter en mede-eigenaar van executive search- en managementbureau Finance Factor. “Hier komt bij dat de vergrijzing doorzet, en het komende jaar weer veel financials zullen afzwaaien.”

Deze ontwikkelingen zullen het komende jaar leiden tot een toenemende schaarste aan financiële professionals. 2021 belooft dus een jaar te worden waarin veel vacatures en interim opdrachten worden geboden voor aantrekkelijke salarissen en tarieven. Waarbij het zeer de vraag is of al dat uitstaande werk ook werkelijk zal kunnen worden verricht. “Ik vergelijk het graag met een magneet en een krop sla. Een magneet kan nog zo sterk zijn, je trekt er geen krop sla mee aan. En zo is het hier ook: de vraag naar financials is in 2021 wel groot, maar het aanbod is hier slecht op afgestemd.

Specialisten gezocht

Waar hebben werkgevers dan behoefte aan? In alle geledingen van de finance-kolom willen ze specialisten hebben, zegt Allmers. Dit geldt dus ook voor de functies die van oudsher nogal eens worden bekleed door generalisten, zoals die van CFO. “Ook hij moet mee in deze trend. Weliswaar moet hij nog altijd, net als vroeger, over een stevige basis als financial beschikken en algemene leidinggevende vaardigheden hebben, maar daarnaast wordt er in toenemende mate ook gevraagd naar een specialisatie.”

“Dat kan een specialisme naar branche zijn. Zeker organisaties in de sectoren die zich tijdens de coronacrisis goed hebben gehouden of zelfs zijn gegroeid hebben dringen behoefte aan fiancials met kennis van hun sector, denk aan de publieke sector, de logistieke sector en food-retail.”

Ook kennis van de mogelijkheden die de voortgaande digitalisering biedt is welkom. “Dat lijkt misschien een open deur, zo veel wordt er over gezegd en geschreven. Maar daarom is het nog niet minder waar.” Repeterende werkzaamheden zoals het bijhouden van de administratie worden in toenemende mate geautomatiseerd, en daarmee verdwijnt veel van het werk waarmee de financial controller van oudsher was belast.

Tegelijkertijd biedt de digitalisering nieuwe kansen voor de financial die wil uitgroeien tot ‘business partner’ die de rest van het bedrijf voorziet van waardevolle analyses en adviezen. In 2021 tekent deze deze ontwikkeling zich nog duidelijker af dan in voorgaande jaren, verwacht Allmers. “De digitalisering is door de coronacrisis in veel bedrijven een stroomversnelling terechtgekomen en zal de komende maanden worden voortgezet.” Daar kunnen ‘digital savy’ financials hun voordeel mee doen. “Denk aan de financial die kennis heeft van trends als robotisering, kunstmatige intelligentie en blockchain en weet hoe deze binnen zijn eigen organisatie toe te passen. Maar ook een financial die goed de weg weet in de financiële administratie en adequaat in journaalposten kan denken is ook veel waard als business partner.”

Hoog AQ gewenst

2021 zal grotendeels in het teken staan van herstructureringen, ingrijpende organisatorische aanpassingen en allerhande noodmaatregelen die bedrijven moeten doorvoeren om het herstel van winstgevendheid te bespoedigen.

Dat vergt een ander type leider dan in minder woelige tijden. “Leiders die meer op ‘cure’ dan op ‘care’ zijn ingesteld”, zo typeert Allmers ze. “Bij een leider die op ‘cure’ is ingesteld, kun je denken aan Obama. Zo’n leider zoekt consensus, is redelijk en stelt zich empathisch en sociaal op, maar heeft moeite om knopen door te hakken. Iemand die op ‘cure’ is ingesteld stapt naar voren als de nood aan de man is en schrikt niet terug voor controversiële besluiten. Trump is tot op zekere hoogte zo iemand, zeker als je kijkt naar hoe hij China heeft aangepakt.” De vergelijking is overigens niet door politieke voorkeuren ingegegeven, maar ter verduidelijking van het onderscheid in leiderschapsstijlen. Waarbij Allmers zich kan voorstellen dat de leider à la Trump onder financials zeldzaam zijn. “Financials zijn in het algemeen zeer weldenkende, redelijke mensen. Mensen die gewend zijn de linker hersenhelft aan te spreken. Maar de komende tijd zouden ze juist ook hun rechter hersenhelft moeten gebruiken.”

Die rechter hersenhelft is ook waar de AQ schuilt, de ‘adaptatie quotiënt’. Gezien alle tumultueuze veranderingen die ook het komende jaar op ons afkomen – een jaar waarin we met horten en stoten moeten zien te ontsnappen aan de coronacrisis, nieuwe digitaliseringsgolven moeten proberen te absorberen en allerlei organisatorische aanpassingen erdoorheen zien te krijgen – is dat AQ van het grootste belang. “Terwijl het vermogen om creatief om te gaan met alle verandering niet bepaald sterk is ontwikkeld bij de meeste financiële professionals”, aldus Allmers.

Gouden jaar

Voor de financials die goed op de veranderende behoeften in de markt kunnen inspelen, belooft 2021 een ‘gouden jaar’ te worden, constateert Allmers. Alleen zijn dat er niet zo veel mensen. Al met al dreigt er een structurele schaarste op de arbeidsmarkt voor financiële professionals, aldus Allmers. Hij spreekt van een dreigend ‘Japan-scenario’: permanente krapte op de arbeidsmarkt door de vergrijzing en door een afname in het aanbod van geschikt personeel in relatie tot de actuele vraag.

Toch is het mogelijk de ‘mismatch’ op de arbeidsmarkt tegen te gaan. De vergrijzing mag dan een lastig te keren ontwikkeling zijn, aan de kwaliteit van het arbeidsaanbod kunnen overheden, werkgevers en werknemers veel makkelijker wat doen, door om- her en bijscholing. En niet eenmalig, maar voortdurend, om alle veranderingen bij te kunnen benen. “Dat is de manier om duurzaam inzetbare mensen te krijgen”, benadrukt Allmers. Bovenal is dit volgens hem een taak voor de individuele werknemers. “Investeer in je zelf, zodat je kunt voldoen aan de huidige en toekomstige behoeften van werkgevers. De toekomst is aan degene die permanent leert.”