Werken in het land van de rijzende zon

Door Tim Wolput, Lean Consultant bij LCG in Japan 

Al vanaf kinds af aan heb ik deze bovengemiddelde interesse voor het land van de rijzende zon. Ik wilde namelijk wereldkampioen Aikido worden, een Japanse krijgskunst. Toch wisten de Japanners mij vaak te verslaan in de wedstrijden. Qua postuur waren ze een lichtgewicht, maar toch kon ik niet van ze winnen. Voor deze jongens had ik bewondering, want ze konden iets wat ik niet kon. De bewondering voor Aikido ging over naar een bewondering voor het hele land. De Japanners kunnen en doen op zakelijk gebied zoveel, daar kunnen we in Nederland veel van leren. Er heerst een algemene bedrijfscultuur waarin bescheidenheid en continu verbeteren kenmerkend zijn.

Toiletten boenen 

De filosofie van Lean vindt zijn herkomst in Japan. Het land waar mensen ernaar streven om een betere wereld mee te geven aan de volgende generatie door op zoek te gaan naar de beste versie van het eigen ego. Vaak hoor ik dat er de gedachte heerst dat Japan een overwegend verticale bedrijfscultuur heeft, maar het is juist het tegenovergestelde. De platte structuur zie je in alle aspecten van het bedrijfsleven terugkomen. Zo poetsen menig managers de toiletten met de overtuiging dat ze hiermee ook hun eigen ziel reinigen. Ze laten hiermee ook zien dat ze zich niet te goed voelen voor dit soort taken. Want, zo vinden ze, als je de essentiële taken niet kunt doen, dan kun je ook de managementtaken niet doen. Je draagt samen zorg voor het bedrijf. 

Deze bescheidenheid zien we niet alleen terug in de alledaagse taken, maar ook in het privéleven van de Japanners. Bijvoorbeeld in de manier waarop informatie wordt aangenomen. Toen ik mezelf na jaren trainen eindelijk wereldkampioen Aikido mocht noemen, was ik dolblij. Ik werd zelfs uitgenodigd in Nederland. Mijn aanname was dat ik mocht vertellen over de stappen die ik heb gezet om kampioen te worden, maar niets bleek minder waar. Ik werd geconfronteerd met een belangrijk cultuurverschil. In plaats van dat de Nederlanders luisterden, kreeg ik uitleg over welke technieken zij gebruikten. Dit zien we vaker in het westen, we leggen graag onze aanpak uit. Denk maar eens na, hoe vaak hoor je: ‘Maar wij doen het zo…’. Een eigenschap die je in Japan niet ziet. Zij hebben een cultuur gecreëerd waarin ze continu experimenteren met nieuwe inzichten. Dit kan alleen als je je opstelt voor ideeën en je je kwetsbaar durft op te stellen. Er is geen goed of fout wanneer je experimenteert.

Experimenteren en ontdekken 

Waarom zou je iets veranderen als het werkt? Een nuchtere vraag uit ons continent, maar in Japan zijn denken ze hier anders over. Want het kan vaak beter dan goed genoeg. Dit zie je terug in de kleinste dingen. Continu experimenteren en proberen Japanners om te kijken hoe iets beter en efficiënter kan. Laatst ging ik uit eten met een Japans gezelschap. De dame aan tafel had een enthousiast verhaal over hoe ze aan het experimenteren is om haar huishouden efficiënter te voeren. Dit deed ze zelfs met de kleinste dingen, zoals het omdraaien van het bestek in de lade, waardoor ze sneller het juiste gerei bij de hand had. Ik vond het fascinerend hoe ze er zo mee bezig is. En terwijl de vrouw nog druk aan het vertellen was, dwaalde mijn gedachte even weg. Waarom doen we dit niet in Nederland? Waarom experimenteren we niet om te ontdekken hoe iets makkelijker kan? Laten we elkaar uitdagen om te kijken hoe het anders kan. Een mooie les die managers kunnen leren van de Japanners. Maar er is zoveel meer te leren. Daarom besteed ik in de komende blogs meer aandacht aan de cultuurverschillen tussen het Japanse en Nederlandse bedrijfsleven. Het helpt om nieuwe inzichten te verkrijgen over wat Japanse bedrijven zo succesvol maakt. Hopelijk raakt de cultuur je dan net zozeer als het mij heeft geraakt.