Waarom waardengedreven organisaties de toekomst hebben

De huidige belangstelling voor het onderwerp ‘zelfsturende teams’ lijkt inmiddels ook de proporties van zo’n hype aan te nemen met als gevolg dat zelfsturing binnen een hoop organisaties een doel op zichzelf lijkt te zijn geworden in plaats van een resultante van een andere manier van organiseren. 

In dit artikel neem ik je dan ook mee in de hype rondom ‘zelfsturing’. Want wat als de stof is neergedwarreld? Wat als we ons gaan realiseren dat zelfsturende teams meer vergt dan…. zelfsturende teams? Dat het geen trucje blijkt te zijn maar een filosofie waarmee je jezelf en de hele organisatie echt moet verbinden?

De kern van zelfsturing
Als organisatieadviseur kom ik in heel uitlopende organisaties die zichzelf als doel hebben gesteld zelfsturend te willen worden. In de zorg, die als eerste bedrijfstak hier massaal op overstapte, zie ik inmiddels de eerste teleurgestelde reacties: het blijkt toch moeilijker dan aanvankelijk werd gedacht. Volgens mij een prima moment om op basis van deze ervaring weer eens te herijken waarom we ook alweer zelfsturing wilden en vooral wat de onderliggende waarden zijn op basis waarvan je als organisatie zelfsturend wil zijn. Want zelfsturing gaat in de eerste plaats over waardengedreven organiseren.

Verborgen waarde
Deze week heb ik ter inspiratie van mijzelf het boek ‘Hidden Value’ weer eens uit de kast getrokken dat Charles O’Reilly en Jeffrey Pfeffer al in 2000 hadden uitgebracht. Het boek, dat op de Nederlandse markt is gebracht onder de titel ‘Verborgen Waarde’ laat de lezer zelf ontdekken dat niet zelfsturing alleen de essentie is van succesvolle, wendbare organisaties, maar dat het gaat om een pallet aan kenmerken, dat zij bij elkaar gedeelde waarden noemen. O’Reilly en Pfeffer hebben voor hun boek praktijkonderzoek gedaan naar de wijze waarop succesvolle organisaties vanuit gedeelde waarden zijn georganiseerd en zo een moeilijk te kopiëren voordeel op de concurrentie verkrijgen. 

Zes kenmerken van waardengedreven organisaties
In hun boek schetsen O’Reilly en Pfeffer zes kenmerken waar waardengedreven organisaties aan voldoen. Deze zes kenmerken zijn:
– Bedrijfswaarden en cultuur vormen een vertrekpunt in de (strategische) besluitvorming;
– Selectie in de eerste plaats op culturele inpasbaarheid van nieuwe medewerkers in plaats van op kennis en kunde;
– Investeren in ontwikkeling bestaande medewerkers;
– Interne transparantie operationele en financiële gegevens;
– Focus op teams in plaats van individuen;
– Nadruk op intrinsieke beloning en erkenning in plaats van financiële beloning.

Verantwoordelijkheid op teamniveau leggen, zoals bijvoorbeeld bij zelfsturing, is voor hen dus maar één van de zes kenmerken waaraan voldaan moet worden om succesvol te zijn.

Het succes van waardengedreven organisaties
Niet zelfsturende organisaties maar waardengedreven organisaties blijken succesvoller wendbaar in te kunnen spelen op veranderingen in hun omgeving. Dit komt doordat in deze organisaties het hele systeem is ingericht op eigenaarschap en ondernemerschap bij de medewerkers in plaats van alleen de werkwijze in het team zelf. Ik verwacht eerlijk gezegd dat steeds meer organisaties de komende tijd gaan ontdekken dat ze waardengedreven moeten gaan organiseren in plaats van alleen maar zelfsturend. Dat we, als de zelfsturingshype over is, niet meer teruggaan naar de ouderwetse organisatiehark, staat voor mij als een paal boven water.

Alexander Berkhoff is organisatieadviseur bij Finext