Waar worden de CFO’s klaargestoomd? De waardering van een schoolbankje

Directeuren financiën en CFO’s houden zich al lang niet meer uitsluitend bezig met cijfers en getallen. Ook strategie en management horen op hun bordje. Opleidingen aan hogescholen en universiteiten zijn soepel meegebogen met deze veranderingen in de functie.

“Binnen de studie bedrijfskunde kennen wij na een driejarige bachelor de master of science in business administration”, zegt Jannet van der Woude, studieadviseur van de Erasmus Universiteit. “Er zijn daarin twee richtingen: Accounting & Control en Finance & Investments. Degenen die Accounting & Control volgen, studeren daarna vaak door voor registercontroller. De anderen stromen het bedrijfsleven in, vaak met de bedoeling een financiële topfunctie te bekleden”.

Er zijn meer zaken die de opleidingen voor CFO’s hebben beïnvloed. De internationalisering van het bedrijfsleven bijvoorbeeld. Buitenlandse bedrijven stellen niet altijd dezelfde eisen aan de opleidingsachtergrond van hun financiële kopstukken.

“Europese bedrijven vinden een diploma belangrijk voor het bekleden van een financiële topfunctie,” zegt Feddo Heintz van Robert Half International, specialist in financiële rekrutering. “Maar Amerikaanse bedrijven kijken vaker naar relevante werkervaring. Natuurlijk is de vooropleiding een belangrijke basis voor een financiële functie. Maar naarmate je loopbaan vordert, neemt het belang ervan af.”

Deze trend is bij veel opleidingen voor CFO’s waarneembaar. Praktisch handelen wint ook in de opleidingen terrein ten opzichte van theoretische kennis. Zelfs een gerenommeerde opleiding tot registeraccountant is de laatste jaren meer nadruk gaan leggen op stage.

Dankzij die toegenomen aandacht voor de praktijk zijn er de afgelopen tien jaar nieuwe opleidingsroutes bij gekomen die leiden naar de financiële top in bedrijven. Een studie aan de heao bijvoorbeeld. Niet dat een hogeschool bij uitstek het paspoort is voor de functie van CFO, maar zo’n achtergrond kan wel een goede entree zijn, mits er een sterke carrière op volgt. Vooral Amerikaanse bedrijven kijken verder dan een diploma alleen.

Een betere springplank voor de financiële topfunctie is toch een universitaire studie. Nog steeds geldt de opleiding voor registeraccountant als het ideale visitekaartje voor een CFO-functie. Maar ook een universitaire studie bedrijfseconomie, eventueel aangevuld met een studie voor registercontroller, verschaft een goede uitgangspositie. “Driekwart van de vacatures voor financiële topfuncties vraagt om zo’n vooropleiding,” stelt Bart Kraai, consultant van Alterim Support, headhunter voor financials.

VOOR ZWAARGEWICHTEN
Dan is er nog de mogelijkheid om via aanvullende MBA’s een acceptabel opleidingsniveau voor een financiële topfunctie te bereiken. “Maar dan wel van een erkende businessschool,” zegt Heintz. “Vooral Amerikaanse bedrijven vinden zo’n MBA-opleiding belangrijk.”

Naarmate alternatieve opleidingsroutes perspectiefrijker worden, proberen universiteiten hun curricula af te stemmen op eigentijdse opleidingsvragen. Zo is de studie bedrijfskunde van Nijenrode de laatste jaren steeds dichter gaan aanschurken tegen gewenste profielen voor financiële zwaargewichten. “In de basis verandert er niet veel aan de studie bedrijfskunde”, zegt Jack van der Veen, directeur van het master of science management programma van Nijenrode.

“Maar we leven in een andere tijd dan vroeger, waarin we andere ideeën aangereikt krijgen. Daarom zitten er nu onderdelen in de studie zoals omgaan met technologie, internetmarketing en integrale informatiesystemen. Die onderwerpen zijn belangrijker geworden, omdat omgaan met informatie in het algemeen belangrijker is geworden. Een vak als bedrijfsethiek is momenteel ook heel interessant en komt aan de orde in accountancy en finance. We proberen zo veel mogelijk aansprekende voorbeelden de colleges binnen te brengen, en nu zijn dat de boekhoudschandalen. Maar dat wil niet zeggen dat het curriculum met alle winden mee waait. Als je uitsluitend leert wat er vandaag gaande is, is morgen je kennis verouderd. Daarom veranderen alleen de behandelde casussen, die vormen de saus over de opleiding. De bedrijfskundige theorieën blijven hetzelfde.”

MODELLEN TELLEN
De veranderingen in het opleidingsaanbod zijn niet altijd even helder. Klinkende namen van financiële studies zeggen weinig over de relevantie voor een financiële topfunctie. Neem de opleiding Finance & Investments aan de faculteit economie van de Erasmus Universiteit. “De naam is bijna identiek aan een opleiding bij bedrijfskunde”, zegt studieadviseur Jan van der Meulen van de faculteit economie. “Maar in de programma’s is weinig overlap. Wij zijn economen, geen bedrijfskundigen. Tot vijftien jaar geleden zaten we binnen één faculteit. Bedrijfskunde is heel praktisch, wij zijn heel wetenschappelijk. Hier is het belangrijk dat je modellen kunt hanteren.”

Maar ook de meer praktisch georiënteerde opleiding bedrijfskunde levert niet per definitie goede CFO’s af. Per universiteit is een studie bedrijfskunde anders. “De studie bedrijfskunde aan de Universiteit Twente richt zich bijvoorbeeld op innovatie, omgeving, mens en technologie”, zegt Bernadette Pool, opleidingscoördinator van de Universiteit Twente.

“Voor een opleiding bedrijfskunde met een financiële insteek moet je in Rotterdam zijn. Groningen leunt meer naar de organisatiekundige kant van de bedrijfskunde, Maastricht naar de internationale en Nijmegen naar de beleidskundige. Uiteraard behandelen alle studies de vaste aspecten van de bedrijfskunde. Net als elke studie bedrijfskunde behandelen we hier de accounting en herfinanciering. Van dichtbij kun je de programma’s nauwelijks onderscheiden, maar feit is dat elke opleiding het eigen profiel steeds sterker aanzet.”

Omdat het etiket weinig meer zegt over de lading van de opleiding, kijken bedrijven vooral naar de locatie. CFO’s met een universitaire achtergrond komen bij voorkeur van de Erasmus Universiteit, waar ze een financieel georiënteerde studie bedrijfskunde hebben gevolgd. “Audits, herinrichting van organisaties, projectsturing, controle van cijfers, treasury, omgang met aandeelhouders – opleidingen voor CFO’s moeten het allemaal in zich hebben”, zegt Heintz van Robert Half International.

“Universitaire opleidingen bedrijfskunde hebben al die aspecten wel. Toch springen een paar eruit. De Erasmus Universiteit is heel belangrijk als je CFO wilt worden, net als Nijenrode en het NIVRA. Wil je er een MBA bij doen, dan spreek je over RSM en Nijenrode. Die staan goed aangeschreven in de financiele wereld.”