Vrijheid zonder gebondenheid

Voor iemand die de uitingen van de media als realiteit ziet, lijkt de wereld een dorp. Het gevolg is dat met een dorpse blik naar de wereld wordt gekeken. Dat van echte globalisering nog nauwelijks sprake is, ontgaat velen.

Nieuws reist tegenwoordig met de snelheid van het licht. De hevige bosbranden in Griekenland gaan sneller over de wereld dan de door Aristoteles opgeroepen beelden. De geografi e vormt nauwelijks meer een belemmering voor reizen en handel.

De Amerikaanse subprime-ellende beïnvloedt de gehele fi nanciële wereld. Weinig nieuws onder de zon. Sinds het bestaan van doelbewust handelende mensen is nieuws belangrijk en handel noodzakelijk. De technische aspecten mogen veranderen, de onderliggende motivatie is gelijk gebleven.

De eerste schuchtere pogingen van mensen om met soortgenoten in contact te komen hebben geleid tot het langzamerhand ontstaan van gevestigde handelingen. Alleen op basis van deze instituties is onderling verkeer mogelijk. Het schier oneindig aantal menselijke handelingen vormt ons gedrag en leidt tot universele geldigheid.

Het is een voortdurend leerproces waardoor wij steeds beter in staat zijn die beslissingen te nemen die ons naar verwachting meer en betere goederen en diensten opleveren. Het geheim schuilt in een op vrijwillige arbeidsverdeling georganiseerde gemeenschap.

Scherper dan Adam Smith zien wij dat kunstmatige, op dwang gebaseerde samenlevingen tot inferieure resultaten leiden. Voor rasdwingelanden als politici is dat slecht nieuws. Zij stellen immers alles in het werk om eigen opvattingen en liefhebberijen tot algemeen nut te verklaren.

Niet meedoen wordt gestraft en solidariteit afgedwongen. Het fundamentele recht om ergens niet aan mee te doen, het recht om je af te scheiden wordt door hen ontkend. Dat Ierse bedrijf dat in advertenties uitdrukkelijk vermeldt dat alle aandelen in Ierse handen zijn. De vakbondsleiders en politici die vooral oog hebben voor de lokale werkgelegenheid van dé Bank.

Nederlandse politici van socialistischen huize die met blinde hardnekkigheid blijven verkondigen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Zonder ooit duidelijk te maken hoe dat strookt met individuele vrijheid en het recht op eigendom.

Zij kunnen in ieder geval geen voorstander zijn van een werelddemocratie die uitgaat van de gedachte dat ieder mens een stem heeft. Het is immers niet op voorhand duidelijk dat de veel bejubelde meerderheid, in dit geval een regering bestaande uit Chinezen en Indiërs, veel oog zal hebben voor de belangen van Ierse aandeelhouders, Amsterdamse aspiraties op financieel terrein of de achterban van Nederlandse politieke partijen.

Dit soort gedachten kan gevoeglijk worden bijgezet in het rariteitenkabinet van politieke ideologieën. Universele instituties leiden tot een sterk verminderd belang van de politiek. Dat wordt weer een vrijetijdsbesteding van enkelen die nauwelijks nieuws oplevert.

Burgers kunnen zich bezighouden met zaken die er werkelijk toe doen, zaken die hun leven verrijken. Door het bestaan van instituties kunnen die van het Noorden en het Zuiden zonder probleem in contact komen en handelen met die van het Westen en het Oosten. En door onderling contact ontstaat kennis en dieper inzicht. Globaliseren heeft geen politiek van node.

JAN VIS is directeur bij Talanton Corporate Finance BV te Puttershoek en als adjunct-professor Business Valuation en Value Based Management verbonden aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit. Deze column geeft de persoonlijke mening van de auteur weer.