‘Van het kastje naar de muur’… (over TomTom)

TomTom’s missie is: ‘create the most innovative location technologies for a safer, cleaner, congestion-free world’. Laten we deze even langs de missie-meetlat leggen. Zit de business erin? Check! De bijdrage aan de maatschappij? Yep! Innovatie? Boks!

Alles klopt – duurzaamheid, diversiteit, inclusiviteit, veiligheid, privacy, etc- maar je hart gaat er niet sneller van kloppen. Keurig, braaf, voorspelbaar. Heel anders dan wat bijvoorbeeld Waze vroeger over zichzelf zei: ‘outsmarting traffic’. Boem! Twee woorden die alles zeggen. Kijk, daar ga je van in een hogere versnelling, daar wil je bij horen, dat wil je hebben. Wie braaf is maakt niet het verschil, valt niet op in de klas en wordt niet als eerste gekozen met gym. Dat braaf zijn niet loont laten ook de cijfers zien. En wij weten: die liegen niet…

Op 26 mei 2005 kondigde TomTom aan om naar de beurs van Amsterdam, Euronext, te gaan. Het zou 26,8mln gewone aandelen aanbieden voor een initiële prijs van € 17,50 per aandeel. Met het geld dat de beursgang zou opbrengen werd ruimte gegenereerd om de groeistrategie te ondersteunen. Op 26 mei 2005 is TomTom onder aanduiding ‘Tom2’ op de Euronext verschenen.

In de periode na de beursgang van TomTom heeft het een hele mooie stijging laten zien richting de € 40. Dus in een paar maanden tijd heeft het meer dan een verdubbeling doorgemaakt. Dit kan voor een aandeelhouder zeker een succes worden genoemd. Uiteindelijk bereikte TomTom binnen 3 jaar zijn top op € 64,80, een stijging van 270%! Echt geweldig, én tijd voor reflectie – immers, wat nu? De navigatiekastjes waren een mooie ‘stepping stone’, maar geen bron van blijvende waardecreatie (opkomst mobile devices, en geïntegreerde autosystemen).

Om sterker te zijn en op langere termijn aandeelhouderswaarde te blijven creëren, heeft TomTom in 2007 TeleAtlas overgenomen. Hiervoor heeft het € 2,9 miljard betaald in cash, na een fikse strijd met Garmin. Biedingenstrijd? – dat wordt (veel) te veel betalen. Dat is de prijs voor een te late, reactieve ‘switch’.

De aandeelkoers is hierna naar beneden gegaan, onder andere doordat het uiteindelijk bijna € 1 miljard – ‘and still counting’ – op de overname moest afschrijven. De koers daalde uiteindelijk naar onder € 10 (en zelfs onder de € 5), ver onder de waarde van de beursgang. Door de afschrijving is de boekwaarde, maar ook de marktwaarde fors onderuit gegaan. De marktwaarde is steeds meer richting de boekwaarde gekropen. Er is dus fors aandeelhouderswaarde vernietigd… ‘and still counting’.

De concurrentie met Google Maps is erg lastig. De verkoop van Telematics aan Bridgestone in 2019 was een noodzakelijke zet – maar niet uit luxe: er was dringend geld nodig, en vooral: focus. Analisten: “Je moet je afvragen wat er overblijft van TomTom nu een onderdeel dat eerder tot speerpunt behoorde in de etalage staat”. Het bleek dan ook niet in het belang van de aandeelhouders: reactief, zwalkend strategische beleid wordt afgestraft. En waarom een superdividend uitgekeerd?!

Het wordt tijd voor nieuwe bezieling. Een koers die zorgt voor houdbare positieve operationele kasstromen. Vanwege de hoge R&D kosten heeft het bedrijf nog nooit een euro verdiend met locatietechnologie.

TomTom heeft een zeker talent om beleggers teleur te stellen. Het wordt tijd daarin eens verandering te brengen. Er staat nog € 300mln op de bank: tijd om die eens écht te benutten. Vanuit een richtinggevende purpose en een groot gewaagd doel; alleen met een uiterste krachtsinspanning te bereiken en waarmee je je concurrentie het nakijken kunt geven. Maar, ligt dat op het pad van het huidige TomTom?

Zeker niet als de voorspellingen over omzet en vrije kasstroom neerwaarts worden bijgesteld. Daarbij heeft TomTom zich in een steeds afhankelijker positie gemanoeuvreerd – afhankelijk van de auto-industrie (die weer afhankelijk is van de chipindustrie), afhankelijk van de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s, enzovoorts. Daarbij is het niet of nauwelijks aanwezig in de groeimarkt van de (nabije) toekomst: China. Pfff.

Doelen stellen en feedback krijgen op voortgang van zaken zijn nog altijd de instrumenten die als het meest effectief naar voren komen wanneer het gaat om het stimuleren en verhogen van ‘output’ (productiviteit), noodzaak van innovatie, geldigheid van een strategie en organisatieontwikkeling. TomTom wordt daar telkens flink mee geconfronteerd – en heeft moeite die confrontaties om te zetten in beslissende proactieve kansen creërende acties.
Zo stuurt het zich telkens weer van het kastje naar de muur.

De koers van het aandeel TomTom is in 2019 enorm weggezakt na het uitkeren van het speciale dividend. En dezer dagen staat de koers rond € 7…

De marktwaarde van TomTom is ongeveer € 800 miljoen. Er staat € 300 miljoen cash op de bank (en die neemt nog wat toe) dus de waarde die men nu aan TomTom toekent is zowat € 500 miljoen. De koersontwikkeling blijft dan ook ver achter bij die van de index (AMX).
Zonder oordeel over het bedrijf en de kansen en hun groei outlook prijst de markt TomTom in als een compleet uitgewoond bedrijf.

Het wachten is op ‘de barbaren’…

Door Leo van de Voort. (voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en co-auteur van het boek Risicovreugde) en Frank Roos (medeoprichter van positioneringsbureau Roos & van de Werk). Beiden zijn verbonden aan Fuel for Living Strategies