Tijd voor een nieuw betekenisvol verhaal

Een serie blogs over organisatieverandering.

BLOG – Paul Polman, tot voor kort CEO van Unilever, daarvoor CFO van Nestlé: “Bedrijven die niet bijdragen aan een betere wereld, hebben geen bestaansrecht. Ze moeten zich op het goede richten, de wereld beter maken. Het geld komt dan vanzelf.”

Door Oscar van Voskuilen. Hij is interim business connector met PPenP, Passie, Plezier en Professionaliteit. Hij is spreker en auteur van Reinventing Control.

Vorig jaar verscheen 'Het grote gevecht, het eenzame gelijk van Paul Polman', het boek van Jeroen Smit over de voormalige CEO van Unilever. Polman is een pionier en blijkt met zijn nieuwe visie over de rol van het bedrijfs- en zakenleven ten aanzien van de wereld op dit moment nog te ver voor de troepen uit te lopen.

Ik zag het interview met auteur Smit op TV bij DWDD. Smit vertelt dat Polman een fascinerende en inspirerende man is. Hij was CEO van Unilever en liet in die functie doorklinken wat hij persoonlijk belangrijk vindt. Hij heeft de moed om zijn zorgen over de wereld centraal te stellen in zijn leiderschap en daarmee in zijn doen en laten.

Polman verwerpt het klassieke kapitalistische verhaal, dat je er met je bedrijf bent om winst te maken voor je aandeelhouders. Bedrijven die zeggen alleen op de wereld te zijn om geld te verdienen geen bestaansrecht meer hebben. Bedrijven moeten vooral 'het goede' voor de wereld als geheel doen. Als uitkomst daarvan kunnen ze ook nog geld verdienen. De meeste aandeelhouders geven hem daar op dit moment – nog? – geen gelijk in.

Volgens Polman komen bedrijven voort uit een samenleving en die bedrijven moeten diezelfde samenleving niet alleen bedienen met louter hun diensten en producten. Nee, ze moeten ook een stap verder gaan. Bedrijven moeten ook echt impact maken op de samenleving. Ze moeten die samenleving echt gaan dienen, als het gaat om het milieu, het klimaat, het verschil tussen arm en rijk, armoede, migratie enzovoort. Bedrijven gaan dan beloond worden en geld verdienen door 'het goede' voor de wereld te doen, in plaats van alleen 'het goede' – winstmaximalisatie – voor de aandeelhouders te doen. Volgens Polman is dat volkomen logisch en dat is de reden dat de (grote) bedrijven er zijn.

Het huidige dominante kapitalistische verhaal

De tijd was nog niet rijp, want het kapitalistische (ego) verhaal is nog te dominant en staat daarmee nog steeds aan de macht in de wereld. Het kapitalistische verhaal wordt eigenlijk heel kort als volgt verteld. Het egoïstische gedrag van individuen en de (vrije) markteconomie leidt, door de zogenaamde onzichtbare hand, tot welvaart, welzijn en welbevinden voor iedereen. Adam Smith, de vader van de moderne economie, zei: “Niet vanuit de welwillendheid van de slager, de bakker of de brouwer verwachten we onze dagelijkse maaltijd, maar uit het feit dat ze hun eigen belangen behartigen.” Het mag wel duidelijk zijn, dat het huidige kapitalistische verhaal niet leidt tot zakelijk, maatschappelijk en persoonlijk succes voor iedereen. We lossen onze grote complexe maatschappelijke problemen er simpelweg niet meer mee op. Het kapitalistische systeem is stuk en onhoudbaar geworden.

Tijd voor een nieuw betekenisvol verhaal

Het is daarom tijd om het kapitalistische (ego) verhaal in te wisselen voor het nieuwe (eco) verhaal van Polman. Want het is toch een veel mooier verhaal, dat die brouwer in eerste instantie juist wel uit welwillendheid handelt? Dat hij de oprechte intentie heeft om zijn medemens blij te willen maken met een lekker gebrouwen biertje? Dat hij daarbij óók nog een stap maakt door met zijn brouwproces bijvoorbeeld geen schade toe te brengen aan de rest van de wereld? Of dat hij bijvoorbeeld sociale arbeid toelaat in plaats van alleen maar efficiëncy nastreeft? Of dat hij op andere manieren een betekenisvolle bijdrage levert aan een betere wereld in plaats van alleen winstmaximalisatie voor zijn eigen aandeelhouders nastreeft?

Ik vind dat we de verhalen zoals die van Polman veel meer moeten gaan vertellen en uitdragen. En dat we daarbij ook de kapitalistische (ego) verhalen steeds meer moeten gaan verwerpen en moeten gaan inwisselen. Hiermee kan langzaam maar zeker de kapitalistische macht gaan verschuiven en kunnen we doorbreken naar een nieuw vreugdevol tijdperk voor iedereen.

De blogs in deze serie:

• 3 redenen om control opnieuw uit te vinden
• De Why – How – What van control
• De 4 systeemfouten in ons denken
• Tijd voor een nieuw betekenisvol verhaal