SWIFT biedt met Global Payments Initiative (GPI) een beter cross-border betaalproduct

Door Harro Janssen

De afgelopen jaren zijn er in het internationale betalingsverkeer veel vernieuwingen geweest. Deze veranderingen hadden echter vooral betrekking op het SEPA-gebied. In 2007 werden banken verplicht om de kosten voor betalingen in euro binnen Europa gelijk te tariferen als een binnenlandse betaling. Met de introductie van SEPA is het onderscheid tussen een betaling binnen Nederland of binnen het SEPA gebied, mits in euro, vrijwel verdwenen. Bovendien is valuteren niet meer aan de orde en dienen banken betalingen snel op de rekening van de begunstigde bij te schrijven.

Als we kijken naar betalingen in andere muntsoorten dan de euro of betalingen buiten het SEPA gebied zijn de verschillen groot. Daar tariferen en valuteren banken de transacties nog wel degelijk. Bovendien is het voor een betaler vaak erg ondoorzichtig welk bedrag uiteindelijk bij de begunstigde aankomt. Ook het moment van ontvangst van de betaling is bij de begunstigde niet altijd voorspelbaar. 

De Consumentenbond heeft in de Consumentengids van februari 2017 geïnventariseerd hoe je het beste een overboeking naar het buitenland doet, onder de titel: “Hoge kosten, vage kosten, DURE DOLLARS”. De bond concludeert dat geen enkele bank haar klanten een goed hulpmiddel biedt om de aan de buitenlandbetaling verbonden kosten vooraf helder te krijgen. Voor betalingen die de meeste particulieren incidenteel uitvoeren, blijft het buitenlands betalingsverkeer ondoorzichtig.

Met de introductie van SWIFT Global Payments Initiative (GPI) geeft SWIFT banken de mogelijkheid klanten een beter cross-border betaalproduct aan te bieden. Het initiatief heeft de volgende vier uitgangspunten en doelstellingen. 

1. De bank schrijft de betaling op dezelfde dag bij op de rekening van de begunstigde. Geen valutering dus. Echter wel met de opmerking dat indien de bank van de betaler en de bank van de begunstigde in verschillende tijdzones zijn gesitueerd, een betaling naar een land ten oosten van de betalende partij wel een dag later bij de begunstigde kan zijn. 

2. Transparantie in de kosten. Duidelijkheid over de ingehouden kosten door banken in de keten
. 
3. Tracking en tracing, de mogelijkheid om een betaling van begin tot eind te volgen. Het is mogelijk om te zien waar de betaling zich bevindt. Een betaler ontvangt bericht wanneer het geld op de rekening van de begunstigde is bijgeschreven. Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Allereerst werkt dit alleen als alle bij de betaling betrokken banken meedoen met het initiatief van SWIFT. Banken bepalen zelf hoe ze hun eigen klant (opdrachtgever van de betaling) informeren. 

4. De omschrijving (140 tekens) die de klant bij zijn opdracht meegeeft blijft intact, dus geen aanpassingen van de tekst in de keten. Dat vergemakkelijkt de reconciliatie bij de begunstigde omdat partijen afgesproken referenties ook bij de betaling kunnen gebruiken.

De verwachting is dat de meeste banken vanwege de klantbehoefte, snel aan gaan sluiten op dit initiatief. Daarbij geldt wel dat banken zelf aan kunnen geven in welke muntsoorten ze deze dienstverlening ondersteunen.

Wanneer de grote netwerkbanken in de diverse muntsoorten dit initiatief daadwerkelijk omarmen, kan dit een goede bijdrage leveren aan meer transparantie voor betalers over de status van hun betaling. Het initiatief lost echter niet de onduidelijkheid op die de initiator van de betaalopdracht heeft over de aan de buitenlandbetaling verbonden kosten en de gebruikte wisselkoersen. De bank van de betaler moet daarvoor zelf stappen ondernemen. 

De bank dient vooraf zelf te zorgen voor duidelijkheid over de geldende wisselkoers, de bijbehorende kosten, het exacte bedrag dat de begunstigde ontvangt in de munteenheid van de begunstigde en idealiter ook het precieze moment waarop het geld bij de begunstigde op de rekening zal staan. Dat laatste is niet eenvoudig omdat er verschillende factoren zijn die de creditdatum bij de begunstigde bepalen. Met een volledige SWIFT GPI keten krijgt de betaler uiteindelijk bericht wanneer het bedrag bij de begunstigde is bijgeschreven.
SWIFT is ook al bezig met fase 2 en fase 3 van het GPI-initiatief. In fase 2 voegt SWIFT onder andere de volgende functionaliteiten toe:

1. Banken krijgen de mogelijkheid om een betaling direct te stoppen 
Bijvoorbeeld in geval van fraude of een dubbele betaling. De bank van de opdrachtgever geeft de instructie om de opdracht te stoppen ongeacht waar de betaalopdracht zich in de keten bevindt. Door de unieke identificatie van de betaalopdracht zorgt SWIFT er voor dat de zoektocht naar de betaling niet van partij naar partij in de keten hoeft plaats te vinden. Het signaal dat deze betaling moet stoppen, kunnen banken direct oppakken. Snelheid en eenvoud dus en een sterke verlaging van de kosten die banken maken voor het opzoeken van transacties.

2. Documenten meesturen met de betaling
In het betalingsverkeer is het soms nodig dat bedrijven extra gegevens aanleveren aan de verschillende banken in de keten, bijvoorbeeld om compliance-redenen. Ook heeft de ontvanger behoefte aan voldoende data om de betaling aan meerdere openstaande facturen te koppelen (reconciliatie). Nu sturen partijen dat via e-mail en andere handmatige acties naar elkaar door. De nieuwe service van SWIFT maakt het mogelijk dat de betaler die documenten meestuurt naar de bank. De bank van de debiteur zorgt er voor dat de meegestuurde documentatie in de beveiligde Cloud-omgeving van SWIFT terecht komt. De begunstigde bank kan vervolgens de data die bij de betaling hoort opzoeken en doorleiden naar de begunstigde.

3. Internationale betalingen assistent
Deze dienst gaat bedrijven helpen om de gegevens die nodig zijn voor een grensoverschrijdende niet-SEPA-betaling nog beter aan te leveren zodat een transactie snel en efficiënt door de keten gaat.

De eerste twee diensten kunnen een verrijking zijn in het internationale betalingsverkeer. Zeker het direct stoppen van een betaling kan voor bedrijven en consumenten erg belangrijk zijn. De voordelen van de laatst genoemde dienst zijn waarschijnlijk niet in elk land even groot. De Nederlandse banken ‘dwingen’ in hun front-end applicaties met diverse services al af dat klanten de opdrachten zo volledig mogelijk aanleveren.

In fase 3 gaat SWIFT het gebruik van Blockchain-achtige technieken verder verkennen. Wanneer blockchain in het betalingsverkeer daadwerkelijk een succes wordt heeft SWIFT ook weinig keuze. Immers, de blockchaintechnologie kan ook een bedreiging vormen voor SWIFT omdat er dan een nieuw netwerk kan ontstaan zonder SWIFT.

Ondanks alle benoemde vernieuwingen in het grensoverschrijdende betalingsverkeer dienen banken voor het grensoverschrijdende niet-SEPA betalingsverkeer nadrukkelijk rekening te houden met de concurrentie van alternatieve betalingsverkeeraanbieders. Ondanks een daling van de tarieven in de afgelopen jaren zijn de aan betalingsverkeer verbonden tarieven bij traditionele banken nog altijd aanzienlijk. Dat maakt het voor efficiënt opererende derde partijen aantrekkelijk om de markt te betreden met gunstiger geprijsde alternatieve betaalmethoden.

Het betalingsverkeer blijft veranderen, SWIFT ziet in dat ze mee moeten veranderen. Het lijkt er op SWIFT met GPI de juiste toonzetting te pakken hebben om ook in de toekomst een belangrijke schakel te blijven in het cross- border betalingsverkeer.

Auteur:
Harro Janssen is managing consultant bij Enigma Consulting