Sluit IT!

Was een sterke IT-afdeling jarenlang een bron van concurrentievoordeel, in de toekomst geldt dit juist voor ondernemingen die IT uitbesteden. Hoe meer, hoe beter. Het heeft te maken met technologische innovaties die de IT-sector ingrijpend veranderen. Samen leveren ze een patroon op dat we uit veel andere industrieën goed kennen. Omdat IT zo vervlochten is met organisaties, zijn de gevolgen veel groter. Of IT daarmee ook goedkoper wordt, is maar zeer de vraag.

Voor nieuwe producten geldt dat als de onderlinge concurrentie toeneemt, de efficiëntie groeit en de kosten voor afnemers dalen. De weg van innovatie naar commoditisering is daarmee onherroepelijk ingezet, waarbij uiteindelijk een goedkope, algemene service overblijft. Technologische innovaties versnellen deze transitie en zorgen onderweg voor plotselinge en radicale veranderingen. Bekende en nieuwe spelers springen er gretig op in, veranderen spelregels en succesfactoren en maken het ondernemingen die te lang treuzelen erg lastig.

Volgens de Britse onderzoeker Simon Wardley vormt IT bepaald geen uitzondering op dit algemene patroon. Aan het begin van hun levenscyclus zijn de nieuwste IT-toepassingen het resultaat van maatwerk. Hoe complexer en specifieker applicaties zijn, hoe meer uren, of nauwkeuriger, jaren van specialisten erin zitten. Bij veel ondernemingen vormt IT verreweg de grootste ondersteunende afdeling. Ze bieden al snel werk aan honderden IT’ers en huren daarnaast nog busladingen externe IT-consultants in.

Het continu aanpassen van bestaande IT-systemen wordt steeds ingewikkelder als nieuwe generaties producten, wettelijke eisen, software updates en veiligheidsissues elkaar in hoger tempo opvolgen. Het is daarom weinig verrassend dat IT-systemen met de regelmaat van de klok stilliggen, al is het gelet op het vele reparatiewerk even verwonderlijk dat storingen niet vaker voorkomen en langer duren.

Een opmerkelijke paradox is het gevolg: terwijl IT door technologische innovaties steeds beter en goedkoper wordt, nemen de IT-problemen en -budgetten alleen maar toe. Het is een eindeloze ratrace die ondernemingen niet kunnen winnen. Als problemen blijven oplopen en de vraag groot genoeg is, duiken er vroeg of laat visionaire ondernemers met flexibele softwarepakketten op. Dit markeert de overgang van specifiek maatwerk naar algemene producten.

Bekende voorbeelden uit de IT-branche zijn de ERP-pakketten van SAP, Oracle en Exact. Ze verruimen de mogelijkheden voor ondernemingen, maar vereisen nog steeds het nodige maatwerk, waardoor de IT-kosten blijven stijgen. Tegelijkertijd verscherpt de onderlinge concurrentie, omdat eens complexe oplossingen voor kleinere ondernemingen bereikbaar worden. De transitie naar commoditisering van de IT-sector is hiermee nog niet ten einde. Door verdergaande standaardisatie dalen de kosten van producten en stijgen die van aanvullende diensten. Uiteindelijk vervangen serviceabonnementen de hoge aanschafkosten van IT-infrastructuur en software, en krijgen die gaandeweg het karakter van algemene nutsfuncties.

De snelle groei van cloud computing geeft aan dat deze fase inmiddels in volle gang is. Kijk bijvoorbeeld naar de vele mogelijkheden voor open-source webdesign of online back-up en boekhouden. De overgang van producten naar services roept vaak de meest ontregelende businessmodellen en een volledig nieuw speelveld in het leven. Giganten als IBM, Microsoft, Google en Amazon concurreren al volop met jonge spelers als Salesforce.com en Rackspace, die delen van de markt domineren. Concurrenten en afnemers die niet meegaan in deze strategische turnaround en op de oude wijze blijven werken, zullen het zowel wat kosten als wat flexibiliteit betreft snel afleggen.

Nog ernstiger is dat ze, gevangen in de beperkingen en traagheid van oude IT-systemen, aantrekkelijke innovatiekansen zullen missen. Nemen de uitgaven van ondernemingen aan IT door de overstap naar cloud computing nu eindelijk af? Hoogst twijfelachtig. Opnieuw zal Jevons’ paradox zich in IT manifesteren. Deze Engelse econoom constateerde in 1865 dat er door technologische innovaties weliswaar een stijgende efficiëntie van kolen was, maar dat het verbruik van kolen alleen maar toenam. De lagere kosten maakten kolen voor meer afnemers aantrekkelijk en bereikbaar. Hetzelfde patroon is herkenbaar in IT. Goed nieuws dus voor IT’ers, zolang ze tenminste niet blijven hangen in reparatiewerk aan verouderde systemen.