Slaat de kredietbrand over?

Het begon in de zomer van 2007 als een lokaal brandje in een uithoek van de Amerikaanse hypotheekmarkt. Een klein jaar later is het vuur overgeslagen naar bijna alle onderdelen van het mondiale financiële systeem.

Op de kredietmarkten zijn de spreads fors gestegen, op de aandelenmarkten kelderden de koersen en op de valutamarkten boekt de dollar diepterecord na diepterecord. “Dit is de grootste financiële crisis sinds de Tweede Wereldoorlog”, stelde voormalig Fed-voorzitter Alan Greenspan onlangs met veel gevoel voor drama.

Dat Greenspan met zijn ruime geldbeleid en zijn weigering om de markt voor gestructureerde producten te reguleren een belangrijke veroorzaker van de misère is, liet de 82-jarige maar even ongenoemd. Zijn opvolger doet er ondertussen alles aan om te voorkomen dat ook de reële economie affakkelt.

Met een ongekend agressieve serie renteverlagingen hoopt Ben Bernanke een recessie in de VS te voorkomen. Dat hij daarin zal slagen, is zeer twijfelachtig. Volgens veel economen groeit de Amerikaanse economie nu al niet meer.

Het kan bijna niet anders of ook de Europese economie gaat er last van krijgen. Als kredietstromen wereldwijd opdrogen en risicopremies stijgen, zullen ook hier burgers en bedrijven moeilijker geld kunnen lenen.

Consumptie en investeringen vallen terug. De economie stagneert. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht dan ook dat de groei van de Nederlandse investeringen dit jaar flink zal dalen. Voor volgend jaar verwacht men zelfs een krimp van de investeringen.

De bedrijfswinsten dalen, terwijl de rente stijgt, dus de financiering van investeringsplannen wordt een serieus probleem. De aandelenbeurs brengt geen soelaas, denkt het CPB, want in het huidige beursklimaat is uitgeven van nieuwe aandelen niet aantrekkelijk.

NONCHALANCE
Doem, malaise, crisis. Het zijn geen vrolijke scenario’s waarmee de economen wapperen. Gaat er dan helemaal niets goed? Zeker wel. Het Europese bedrijfsleven bijvoorbeeld staat er veel beter voor dan de doemdenkers ons willen laten geloven.

Deze kredietcrisis is zonder precedent, en de uitwerking ervan zou ook wel eens anders kunnen zijn dan de economen verwachten. Neem de kredietverlening. Natuurlijk, de rente op veel bedrijfsleningen is de afgelopen maanden opgelopen.

Maar volgens berekeningen van de Europese Centrale Bank (ECB) zijn de totale financierings- kosten voor Europese bedrijven het afgelopen halfjaar slechts enkele tienden van een procentpunt gestegen. Met name de vaste rente op langlopende leningen aan kredietwaardige niet-financiële bedrijven ging maar weinig omhoog.

De financieringskosten voor financiële bedrijven met een lage rating stegen wel fors. Dit is niet het beeld dat hoort bij een credit crunch. Het lijkt er eerder op dat financiers na jaren van nonchalance risico eindelijk weer een prijs geven.

Een gezonde ontwikkeling. Ook met de omvang van de kredietverlening aan bedrijven is volgens de ECB nog niets mis. Uit de meest recente cijfers blijkt dat in februari van dit jaar de groei van de bancaire kredietverlening aan nietfinanciële bedrijven maar liefst 14,8 procent bedroeg.

Die groei is hoger dan in 2007 of 2006. Ook in de Europese markt voor bedrijfsobligaties zat begin dit jaar nog volop groei. De toename van nieuw uitgegeven schuldpapier van niet-financiële bedrijven bedroeg bijna 11 procent.

Dat was meer dan de gemiddelde groei in 2007. Er is veel mis op de financiële markten, maar een bedrijf met een degelijk investeringsplan kan gelukkig nog altijd aan geld komen. Het vuur van de kredietcrisis kan natuurlijk nog altijd overslaan naar de reële economie van Europa.

Maar tot nu toe lukt het de spuitgasten van de ECB om de financiële markten met overdadige liquiditeiten goed nat te houden. Daardoor blijft de rookschade bij bedrijven beperkt. Tot nu toe.

MATHIJS BOUMAN is financieel-economisch journalist. Hij zal de komende tijd een column voor Chief Financial Officer verzorgen.